Iedereen kan koken: je volgt een recept en binnen een half uur heb je een prima maaltijd. Een culinair gerecht bereiden is veel méér dan dat, topchefs verheffen het zelfs tot een ware kunst. Door te experimenteren, te proeven, te vernieuwen toveren zij de prachtigste gerechten op tafel. Datzelfde geldt voor het maken van City Deals. Creativiteit en improvisatie zijn hele belangrijke ingrediënten, er is niet één recept, géén eenduidige werkwijze. Alles draait om ‘De kunst van én – én’. Suzanne Potjer interviewde diverse ‘makers’ van City Deals en bundelde haar bevindingen in een handzame publicatie.
Wat is de rol van projectleiders in het opzetten en het ‘runnen’ van een deal? Hoe zorg je dat andere organisaties kunnen ‘meeliften’ op alle opgedane kennis en de resultaten? Wat zijn de onbewuste trucjes en wijsheden van hun werk? Deze en andere vragen stonden centraal in het onderzoek naar ‘onbewuste kennis’, kennis die de makers van deals met zoveel jaren ervaring in de praktijk hebben opgedaan. Ervaringen waar iederéén die samenwerkt met verschillende bestuurslagen en maatschappelijke organisaties zijn of haar voordeel kan doen!
‘De kunst van én – én´
De titel ‘De kunst van én – én’ vat alles samen, daar zijn de geïnterviewde dealmakers het over eens. Een succesvolle deal staat of valt met experimenteren én het verbinden van de resultaten aan reguliere processen, met enthousiasme, passie en persoonlijk leiderschap. Dealmaken vraagt om een mix van formeel – doelbewust en strategisch werken aan een opgave – en informeel – vanuit gedeeld enthousiasme en met oog voor elkaar. Elke deal is anders, en toch zijn er een aantal overkoepelende patronen en slimmigheden te ontdekken. Welke? Een tipje van de sluier: concreet – complex, ontwerpen – inspelen, zelf – samen.
Het werken aan veranderingen, aan transities vraagt om meer dan alleen technische kennis over het thema, het gaat óók om sociale innovatie. Hoe werk je samen met andere partijen, hoe betrek je hen écht in het verhaal, hoe zorg je ervoor dat het gaat leven, dat het blijft leven? Dat is wat projectleiders van City Deals bezighoudt.
Nieuwsgierig? Download dan de publicatie Onbewuste kennis – onderzoek Suzanne Potjer juni 2021 (De publicatie wordt het best weergegeven als u het pdf-bestand eerst downloadt op uw apparaat en vervolgens opent).
Een hardcopy bestellen kan ook via [email protected], de oplage is beperkt!
“Het is artistieke vrijheid. Maar het proces, daar zijn slimmigheden in.”
Argaleo heeft de CIO Magazine Innovation Awards 2021 gewonnen voor haar digitale twin oplossingen. Een van die oplossingen is de crowd safety manager, een van de projecten in de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’.
De Innovation Awards zijn een initiatief van CIO Magazine, bedoeld om innovatieve projecten te belonen en te stimuleren bij zowel leveranciers als afnemers op het gebied van IT.
In de categorie “Most Innovative Covid Solution” won Argaleo met haar Digitwin oplossing: “Vanwege de coronapandemie en de anderhalvemetersamenleving zei minister-President Rutte in de persconferentie van april 2020 dat “de buitenruimte schaars wordt”. In een online digital twin van een stad, een 3D dashboard, heeft Argaleo tools ontwikkeld en data gekoppeld om enerzijds inzicht te krijgen in de beschikbare buitenruimte en anderzijds inzicht te krijgen in de bezoekersstromen en dus ‘coronadrukte’ in de stad.” al dus CIO Magazine.
De jury over Argaleo: “Het heeft crowd control algoritmen weten te combineren met geo-oplossingen en data. Met behulp van slimme camera’s kunnen gemeenten en openbare orde- en handhavingsdiensten zien waar op straat covid-gerelateerde risico’s ontstaan.” De jury van de CIO Magazine Innovation Awards bestaat uit:
Eric Wesselman, Juryvoorzitter en Partner & Head of Digital Transformation Adviso KPMG
Ben van der Burg, COO Triple & Anchorman/Columnist BNR Nieuwsradio
Sjoerd Blüm, CIO Schiphol
Anja Dekhuijzen, Advocaat bij Whitebridge Advocatuur
Tjibbe van der Zeeuw, Co-Founder & Partner Squadra Matching & Search
Rob Beijleveld, CEO ICT Media & Uitgever CIO Magazine
Studenten werken aan de Corona Challenge in Arnhem.
Als gevolg van de COVID-19-crisis kampen kennisinstellingen met vertraging of zelfs stopzetting van onderwijs- en onderzoeksprojecten. Dat maakt het aanbieden van de stad als rijke leeromgeving een stuk lastiger. Samenwerking in de wijk met bewoners en organisaties, het werken in interdisciplinaire studententeams, het oplossen van grotere maatschappelijke vraagstukken: alles wordt moeizamer in de huidige 1,5 meter samenleving.
Om de City Deal Kennis Maken steden de ruimte te geven om de ontstane problemen aan te pakken en nieuwe kansen te benutten, heeft het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de regeling City Deal Kennis Maken Impuls 2020 opgezet.
Vanuit deze regeling kon elke deelnemende stad, of Ede en Wageningen gezamenlijk, aan de slag met een Challenge- aanpak, met een focus op het innovatief werken aan maatschappelijke vraagstukken in de stad. Hiermee komen best practices boven tafel en kunnen studenten, docenten en onderzoekers aan de slag met het helpen vormgeven van deze Per deelnemende City Deal Kennis Maken-stad was maximaal € 5.000 beschikbaar. De focus van de challenge ligt op de maatschappelijke opgaven in de stad en de ideeën, prototypen en/of innovaties die oplossingen kunnen bieden voor deze opgaven in coronatijd. De steden delen de kennis die is opgedaan met het landelijke netwerk van de City Deal Kennis Maken.
Hierbij het overzicht van 17 Corona Challenges die het afgelopen jaar zijn uitgevoerd.
Tijdens de Community of Practice bijeenkomst op 15 april stond het aanwakkeren van de verbeelding centraal. Naast bekende gezichten als de projectleiders en dealmakers van de City Deals waren Annelies Kroeskamp, directeur Bestuur, Financiën en Regio’s bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en Irene Bronsvoort en Jesse Hofman van Urban Futures Studio voor dit onderwerp aangeschoven.
“Wanneer je een schip wil bouwen, breng de mensen dan niet alleen bijeen om hout aan te slepen, werktekeningen te maken en het werk in te delen.
Leer hen vooral te verlangen naar de eindeloze zee”.
Met deze woorden opende dagvoorzitter Henk Jan Bierling de bijeenkomst. Een citaat dat volgens hem “inspireert en tot de verbeelding spreekt.”
‘Dag van de Stad 2030’
Als eerste gast trad Suzanne Potjer aan, die de deelnemers de vraag voorlegde wat het ideaalbeeld is waarnaar gestreefd wordt in hun City Deal. Hoe zou de wereld er vijf jaar na de start van hun deal eruit moeten zien. De deelnemers moeten deze vraag beantwoorden met behulp van oefeningen om de verbeelding aan te wakkeren. Zo vraagt ze hen om zich te verbeelden hoe een presentatie over ‘hun’ City Deal op de ‘Dag van de Stad 2030’ eruit zou kunnen zien.
Verschillende deelnemers schetsen hun vergezichten. Zo heeft een deelnemer die betrokken is bij de City Deal Ruimte voor Lopen een wandelparadijs voor ogen. “Een geluidslandschap zonder autoverkeer maar wel met veel gezelligheid en natuur. Een plek waar mensen elkaar makkelijk ontmoeten, waarin je meer kunt vertragen.” Het moet volgens haar normaal worden voor de overheid om samen te werken met partijen waar je het oneens mee bent. “De overheid moet op dat punt gewoon méér gaan experimenteren!”
Over de City Deal Slimme Stad schetst een ander haar beeld. “Ik moest denken aan versmelting van de verschillende digitale werelden. Ik verbeeldde me dat we nu niet meer voor een scherm zitten maar samen in een virtuele ruimte staan.”
Volgens Suzanne Potjer is ‘de verbeelding’ eigenlijk al een factor in City Deals. “Juist om zo’n nieuwe samenwerking te starten moet je een plaatje schetsen. Dít is wat het kan zijn en juist dáárvoor moeten we iets doen.” Binnen City Deals is er volgens haar al veel enthousiasme om zo’n gezamenlijk idee en plan vorm te geven en te verbeelden.
Soft Spaces
Ook Irene Bronsvoort van Urban Futures Studio begint haar bijdrage met een quote die stof is tot nadenken: “This present moment used to be the unimaginable future”. Volgens haar hebben mensen vaak geen duidelijk beeld van waar ze naar toe werken. “We zien allemaal andere beelden en we worden geconfronteerd met de fossiele werkelijkheid. Maar hoe verbeeld je een toekomst die radicaal anders is? Met andere woorden: If we cannot imagine, how can we act collectively?” Over het verbeelden noemt zij drie opvattingen:
Wat we doen in het heden wordt beïnvloed door verwachtingen van de toekomst
Verbeelding is een sociale maar ook politieke handelingspraktijk
Verbeelden en inzetten van kunst en cultuur is cruciaal voor het voorstelbaar en handelbaar maken voor aantrekkelijke en duurzame toekomst
Een voorbeeld van de kracht van verbeelding uit Irene’s presentatie:
Het Futurama-paviljoen op de wereldtentoonstelling van New York in 1939. Bezoekers zien de stad van de toekomst – met een sterke functiescheiding en een hoofdrol voor de auto – in een enorme kijkdoos. Foto: General Motors.
Urban Futures Studio probeert de verbeelding te vergoten en alternatieven te laten zien die anders onzichtbaar blijven. Alternatieven die je aanzetten om tot handelen over te gaan.
Maar hoe doe je dat? “Onder andere door het inzetten van ‘soft spaces’ waarin verbeelding de vrije ruimte krijgt. De toekomst van het Veenweide atelier (zie ook de pagina over het Veenweide Atelier op MijnOmgevingsvisie.nl) is daar een voorbeeld van. Een brede en diverse groep mensen is daarbij op excursie gegaan om tot een gezamenlijk beeld te komen en coalities te vormen. Veel mensen zeggen bij verbeelding en het vormen van coalities: ‘Als het zo kan, wil ik het ook wel!’ Mensen worden niet overtuigd door feiten maar verleid door perspectief” aldus Irene Bronsvoort.
Gesprek
In zijn lezing stelde ontwerper Jurian Strik dat verbeelding vaak als romantisch wordt gezien. “Als een flits van het grote inzicht dat je zou kunnen krijgen.” Er bestaat volgens hem een tweedeling tussen ‘de toekomst kunnen zien en verbeelden’ en ‘met je handen iets gestalte geven’.
Zo kun je als Richard Sennet naar verbeelding kijken als ambacht, als iets waar je je handen bij moet gebruiken. Maar je kunt het denken en het doen in verbeelding ook zien als twee verschillende dingen, zoals Hannah Arendt doet. Als ontwerper ziet hij zelf meerwaarde wanneer denken en doen door elkaar heen lopen, en dat je dat ook beide doet.
“Verbeelding is een gesprek” volgens Jurian. “Ontwerpers zijn geen romanticus maar ze vormen een gesprek tussen opdrachtgever, ontwerper en de maatschappij. Het is uitdagend om te praten over technologie of de toekomst.” Verbeelden is geen ‘donderslag bij heldere hemel’ maar een gesprek dat weliswaar hard werken is, maar dat je samen moet voeren.
Collectieve beelden
Marc Noordhoek vertelt over de bootsessies die hij heeft meegemaakt. Wanneer je met zijn allen een verbeeldingstraject ingaat ontkom je er volgens hem niet aan om collectieve beelden te maken. Op die manier ontstaat er iets wat gemeenschappelijk is. “Het dialoog voeren hebben we met het team gedaan. Maar dat vraagt ook een investering van tijd. Wat je daarmee bereikt is dat je elkaar goed leert kennen. De bootsessies zijn een mooi voorbeeld van soft spaces waarbij verbeelding de vrije ruimte krijgt” aldus Noordhoek.
Ondersteuning
Ook bij de wat jongere City Deals speelt verbeelding een belangrijke rol. Farida vertelt dat vanuit de CD Impact Ondernemen het beeld van “op reis gaan” wordt gebruikt. Er zijn wat stippen aan de horizon maar als je op reis gaat krijg je soms ook obstakels.
Ron maakt de opmerking dat het soms een risico is om in onze bubbel te blijven zitten terwijl juist chaos in het proces en te keten waardevol kan zijn. Zoë en Jurian geven ook de waarde aan van verbeelding voor de burger en voor je doelgroep. Het is waardevol om na te denken over wiens toekomst je verbeeld.
Jurian vertelt over het Loket Ontwerpkracht in oprichting, dat bedoeld is om City Deals op verschillende manieren te ondersteunen en te helpen met hun ambitieuze ontwerpvraag.
Verhaal
Gert-Jan, Koen en Jesse vertellen dat zij interessante discussies hebben gehad over verbeelding en de CD Circulair en Conceptueel Bouwen. Iedereen had een ander beeld van verbeelding of heeft ook iets anders nodig. De een denkt meer aan plaatjes en filmpjes, de ander heeft een verhaal nodig. Jesse van Urban Futures Studio geeft aan dat mensen de ruimte nodig hebben om hun eigen beeld te maken en toekomst te verbeelden. Verbeelden gaat over openheid. En het verhaal over dat we het soms nog niet kennen.
Tom van de City Deal Elektrische deelmobiliteit ziet vooral dat de verbeelding van City Deals een basis biedt voor het afwijken van bestaande normen. Er staan vaak praktische bezwaren in de weg om dingen te realiseren. Een City Deal biedt de kans op het creëren van een nieuwe werkelijkheid.
Afsluiting
Na deze inspirerende en verbeeldende sessie is er in ieder geval genoeg stof (en beeld!) tot nadenken. Rogier sluit de bijeenkomst af met een column die is geïnspireerd door het boek ‘Ministerie van Verbeelding‘ van Jet Bussemaker.
De volgende Community of Practice-bijeenkomst die nog voor de zomer gaat plaatsvinden zal een themasessie worden over het betrekken van ministeries bij City Deals. Een uitnodiging volgt binnenkort.
City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ breidt uit: nieuwe partners en eerste resultaten geboekt
Digitalisering en technologisering veranderen de komende jaren regio’s, steden en dorpen in de hele wereld en dus ook in Nederland. Om antwoord te geven op deze transitie, ondertekenen op 3 juni 7 nieuwe partners de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Dit zijn CBS, de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven, Fontys Hogeschool, Hogeschool Rotterdam, KPN, NEN en Hogeschool Saxion.
Op 3 december 2020 ondertekenden al 51 andere partijen de City Deal, waaronder staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) samen met minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en ook 16 gemeenten en 2 provincies, een waterschap, 15 bedrijven en 14 maatschappelijke organisaties. De nieuwe partners brengen een nieuw impuls mee om de resterende anderhalf jaar twaalf complexe smartcityvraagstukken op te pakken en de slimme stad verder te brengen.
De City Deal heeft sinds december de eerste resultaten geboekt met een crowd management dashboard dat is ontwikkeld door de partners en twee instrumenten over burgermeetinitiatieven worden opgeschaald in een Europees project. Wim Willems, voorzitter van de bestuurlijke themagroep Smart City van de G40 en wethouder in Apeldoorn is enthousiast over de nieuwe stappen. “Ik ben heel erg tevreden over de voortgang van de City Deal. Je ziet echt dat er concrete stappen worden gemaakt en er onderlinge connecties worden gelegd. Zo ontstaat structurele samenwerking, waardoor het smartcity-wiel niet steeds opnieuw wordt uitgevonden. Binnen de City Deal leren we van elkaar en komen zo samen vooruit. En daar ben ik trots op.”
Slim crowd management De City Deal ontwikkelt ten minste twaalf nieuwe instrumenten met als doel om processen te veranderen waarmee regio’s, steden en dorpen worden ontworpen, ingericht, beheerd en bestuurd. Een voorbeeld daarvan is het crowd management dashboard, dat in mei voor het eerst in gebruik is genomen in ’s-Hertogenbosch. Daarvoor werkten gemeenten ’s-Hertogenbosch, Breda en Den Haag en de Nationale Politie samen met het bedrijf Argaleo. In een digitale kopie van de stad, een zogenaamde digital twin, wordt data slim gekoppeld en geanalyseerd om inzicht te geven in de bezoekersstromen in de binnenstad. De tool ondersteunt het crowd management in de stad bij de verwachte versoepelingen aankomende maanden en daarna ook tijdens evenementen. De komende maanden wordt deze tool binnen de City Deal getoetst en verbeterd in samenspraak met de gemeenten en de Politie.
City Deal gaat Europees In de City Deal wordt ook gewerkt aan twee instrumenten over burgermeetinitiatieven, Lokaal Meten – vergelijken van projecten en betrekken van burgers. Deze worden in samenwerking met Eurocities, het Europese netwerk van meer dan 190 steden in 38 landen, opgeschaald in een Europese context onder de naam CitiMeasure – using citizen measurement to create smart, sustainable and inclusive cities. Burgermeetinitiatieven passen bij een groeiende trend waarbij burgers zelf data verzamelen met digitale tools en burgers betrekt bij processen van openbaar beleid. Vanuit de City Deal is een projectvoorstel ingediend bij het directoraat-generaal Steun voor structurele hervormingen (DG REFORM) van de Europese Commissie voor ondersteuning bij opschaling naar een pan-Europese aanpak via het instrument voor technische ondersteuning (TSI). DG REFORM heeft Eurocities gekozen in de komende twee jaar de twee instrumenten op Europees niveau verder te ontwikkelen. Samen met Europese steden, netwerken van belanghebbenden en kennisinstellingen wordt gewerkt aan in totaal drie meetinstrumenten voor Europese burgers. Binnen het project ontwikkelen de partijen nog een instrument om de democratie te beschermen en de inclusiviteit van meetinitiatieven te waarborgen, de drie instrumenten uitproberen en een Europees kenniscentrum voor burgermeting oprichten.
Waarom de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ Door internet en technologische toepassingen worden objecten en gebruikers daarvan in de fysieke ruimte met elkaar verbonden tot een intelligent netwerk. Alles en iedereen kan met elkaar communiceren. Afstand wordt daardoor minder relevant en de samenleving veel flexibeler. Hierdoor ontstaan nieuwe kansen om steden duurzamer te maken. Maar het brengt ook risico’s op het gebied van privacy en democratie met zich mee. Om kansen te benutten en risico’s te vermijden, worden in deze City Deal goede afspraken gemaakt en nieuwe werkwijzen ontwikkeld. De deal richt zich op het veranderen van de processen die regio’s, steden en dorpen gebruiken bij het ontwerpen, inrichten, beheren en besturen.
De City Deal ontwikkelt ten minste twaalf nieuwe instrumenten met als doel om processen te veranderen, zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden. De instrumenten zijn haalbaar, schaalbaar en deelbaar, zodat ook andere steden ze kunnen benutten. En voldoen aan de Europese democratische waarden en dragen bij aan een leefbare stad zoals bedoeld in Sustainable Development Goal 11. Daarin is vastgesteld door de Verenigde Naties dat steden inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam moeten worden. De instrumenten worden verzameld in een toolbox.
Partners City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ De volgende overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties ondertekenen de City Deal al in december: gemeente Almere, AM, gemeente Amersfoort, Amsterdam Smart City, gemeente Apeldoorn, Arcadis, Argaleo, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, BNA, BNSP, BPD Ontwikkeling, gemeente Breda, BTG, gemeente Capelle aan den IJssel, Civity, gemeente Den Haag, gemeente Deventer, DHM, Economic Board Utrecht, ELBA\REC, gemeente Enschede, FIWARE Foundation, FME, Future City Foundation, gemeente Heerlen, Heijmans, gemeente Helmond, gemeente ‘s-Hertogenbosch, ICTU, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het ministerie van Justitie en Veiligheid, Kadaster, Kennedy Van der Laan, gemeente Maastricht, NVTL, Provincie Overijssel, Over Morgen, Phbm, Platform31, Nationale Politie, Rijksvastgoedbedrijf, Stad Roeselare (België), gemeente Rotterdam, gemeente Sittard-Geleen, VodafoneZiggo, Waterschap Vallei en Veluwe, We-Consultants, WeCity, provincie Zuid-Holland, gemeente Zwolle. Daar komen nu dus CBS, de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven, Fontys Hogeschool, Hogeschool Rotterdam, KPN, NEN en Hogeschool Saxion bij. Met twee hogescholen als partners zorgt de City Deal ervoor dat ook de kennis van de werkgroepen goed wordt geborgd bij toekomstige generaties.
City Deals De City Deals zijn onderdeel van Agenda Stad, het interbestuurlijke programma waarin steden, maatschappelijke partners en Rijksoverheid samenwerken aan het versterken van de innovatie van Nederlandse steden. City Deals hebben als doel innovatie aan te jagen. In City Deals leggen de betrokken partijen concrete afspraken met elkaar vast. In deze aanpak staat de inhoud centraal en werken de verschillende partijen samen op basis van gelijkwaardigheid. Kijk voor meer informatie op www.agendastad.nl.
Binnenkort verschijnt het onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over wat er wel en niet mag op smartcitygebied. Het onderzoek richt zich op verwerkingen van persoonsgegevens in de openbare ruimte met sensoren en andere technologieën. Veel gemeenten en andere overheden vragen zich af wat de mogelijkheden en grenzen zijn volgens de AP. Daarom zijn we erg blij dat Munish Ramlal, hoofd van de afdeling Systeemtoezicht bij de AP samen met Gerald Hopster en Anna Maj Drenth, senior inspecteurs van de AP, daarover met ons in gesprek wilde op 17 juni van 15.00 – 16.00 uur.
Voorafgaande aan het webinar legden we de vragen van de deelnemers voor aan de AP en daar kwamen een mooie presentatie én gesprek uit voort. Hieronder leest u het verslag en kunt u het webinar terugkijken.
Wat mag er wel en niet volgens de AP in de smart city?
‘Deze presentatie begin ik direct met een teleurstelling, want ik zal u niet concreet vertellen wat er volgens de Autoriteit Persoonsgegevens wel en niet mag. Dat is namelijk lastig, omdat je dat vaak niet direct van tevoren kunt zeggen.’ Munish Ramlal is hoofd van de afdeling Systeemtoezicht bij de AP en deelt samen met senior inspecteurs Gerald Hopster en Anna Maj Drenth zijn ervaring en kennis over smart city toepassingen. De afdeling Systeemtoezicht houdt toezicht op de opzet, reikwijdte en werking van het interne privacytoezicht bij organisaties. Dit met als doel om de naleving van de privacywetgeving te bevorderen.
‘Smart city is een belangrijk thema in het toezicht van de AP. Het gaat vooral om het plaatsen van sensoren in de openbare ruimte en de vraag hoe de privacy van de burgers gewaarborgd wordt. Mensen kunnen overal worden gevolgd zonder dat ze het weten. Dat is een inbreuk op je grondrechten.’
De AP krijgt vaak de vraag of iets wel of niet mag. ‘Je moet als organisatie, of je een gemeente bent of een bedrijf, zelf verantwoordelijkheid nemen en aantonen hoe en welke persoonsgegevens je verwerkt.’ De rol van de AP is daarin die van een toezichthouder die op afstand kijkt of de gegevensverwerking goed gebeurt. ‘Als organisatie moet je zelf rekening houden met privacywetgeving en dus van tevoren nadenken of jouw technologie gegevens verzamelt die te herleiden zijn tot individuele burgers. Daarbij is het ook belangrijk om de Functionaris Gegevensbescherming (FG) tijdig te betrekken zodat deze advies kan geven.’
Tools en richtlijnen
Er zijn instrumenten waarmee organisaties zelf kunnen aantonen dat ze de AVG naleven, zoals gedragscodes. Daarin geeft Munish Ramlal toe dat het opstellen van een gedragscode niet eenvoudig is, omdat de AVG hoge eisen aan een gedragscode stelt. Daarnaast is het uitvoeren van een DPIA (Data Protection Impact Assesment), een risico analyse, belangrijk. Dit is bij smart city-toepassingen vaak verplicht. Daarin leg je bijvoorbeeld welke gegevens je verwerkt, wie verantwoordelijk is en welke privacyrisico’s en, nog belangrijker, welke maatregelen je treft om deze risico’s te beperken.
Gerald Hopster heeft in het afgelopen jaar veel DPIA’s van gemeentes bekeken voor smart city toepassingen. Zijn belangrijkste les? Het belangrijkste is dat je stilstaat bij de risico’s van je toepassingen. ‘Een slechte of minder goed uitgevoerde DPIA is beter dan geen DPIA. De wijze waarop deze wordt vormgegeven is van ondergeschikt belang aan het proces en de inhoud. Wees niet bang, wees creatief!’
In de nabije toekomst wordt het ook mogelijk om onderdelen van een verwerking te certificeren. De AP gaat instanties accrediteren die deze certificaten mogen uitreiken en toezicht houden op de naleving daarvan. ‘Maar’, benadrukt Ramlal, ‘besef je ook dat sommige dingen gewoon niet kunnen.’
Sneak preview
De AP publiceert binnenkort een rapport over smart city toepassingen van gemeenten en hebben daarvoor veel gesprekken gevoerd met experts en gemeentes. Het is een rapport op hoofdlijnen en ze deelden graag al een paar belangrijke lessen:
Documenteer je afwegingen in een DPIA of een ander document, laat zien dat je erover hebt na gedacht en afwegingen hebt gemaakt
Zet het doel centraal en niet de technologie. Vraag je af of het nodig is dat je deze data verzamelt en verwerkt als gegevens verzamelt.
Bedenk niet eerst een oplossing, maar begin vanuit een probleem. We zien te vaak dat er begonnen wordt met een smart city oplossing én dan wordt er een probleem bij gezocht
Wees als gemeente niet bang om dingen fout te doen, maar documenteer je werkprocessen om zo je overwegingen te kunnen laten zien én betrek daar een functionaris gegevensbescherming bij.
Wees je bewust dat anoniem nu anoniem kan zijn, maar dat misschien over 20 jaar niet meer is. Als je anonimiteit belooft, garandeer die dan ook voor de toekomst.
Maak de afwegingen niet achteraf, maar voordat je een tool of technologie gaat toepassen en wees daarin transparant.
Neem de burger mee in dat proces, een slimme stad is slim door haar burgers.
Volgens alle drie is transparantie en het open gesprek over dilemma’s het belangrijkste. Daarin erkennen zij dat het soms kan wringen en dat sommige keuzes niet eenduidig zijn. Maar ze zien juist het conflict en gesprek als waardevol.
Dat bleek ook uit alle vragen die werden gesteld tijdens de presentatie. Er zijn ook nog veel vragen onbeantwoord en het is duidelijk dat het gesprek over privacy en de smart city nog niet klaar is. We komen nog met een vervolg. Hou onze website en sociale media kanalen dus de komende tijd in de gaten.
Kijk het webinar terug
City Deal Kennis Maken gaat verder in 2022-2025: nieuwe financiering en Call for Proposals
Op 16 maart 2017 is de City Deal Kennis Maken (CDKM) ondertekend. Deze deal versnelt de zoektocht naar oplossingen voor maatschappelijke opgaven van steden door studenten, docenten en onderzoekers grootschalig te betrekken. De partijen betrokken bij de CDKM willen zo kennis benutten en de stad inzetten als (rijke) leeromgeving voor studenten. Talentontwikkeling, ondernemerschap en het stimuleren van maatschappelijke betrokkenheid van studenten staan daarbij voorop.
20 steden
Sinds 2017 vinden in de 20 deelnemende steden veel CDKM-pilots en initiatieven plaats. Docenten, onderzoekers, bestuurders, beleidsmedewerkers, buurtbewoners, studenten: iedereen denkt en werkt mee in de lokale en landelijke context. Om deze beweging te ondersteunen, heeft Regieorgaan SIA – onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) – de afgelopen vier jaar verschillende regelingen ontwikkeld voor de CDKM. Deze regelingen richtten zich op het versterken van de samenwerking tussen hogescholen, universiteiten, ROC’s en de stad.
Opschalen
Na de successen van de afgelopen vier jaar is het tijd om op te schalen. Het doel is om de samenwerkingen duurzaam in te bedden en het grootschalig betrekken van studenten, docenten en onderzoekers regulier onderdeel te maken van het stadsbestuur en van de onderwijs- en onderzoekspraktijk. Om deze volgende stap te ondersteunen heeft het ministerie van OCW € 5 miljoen toegekend voor een verlenging van de CDKM financiering voor de jaren 2022-2025.
Aanvragen indienen
Wie een aanvraag wil indienen voor de regeling van € 5 miljoen moet nog even geduld hebben. Deze regeling stelt Regieorgaan SIA volgend jaar open. De huidige openstaande regeling voor € 1,2 miljoen (resterend budget van de afgelopen jaren) is maandagochtend 17 mei in de Staatscourant gepubliceerd. Binnen deze regeling kan door aan de CDKM deelnemende hogescholen en universiteiten financiering worden aangevraagd voor een implementatieplan, om zo te komen tot een duurzame verbinding tussen de kennisinstelling en de maatschappelijke opgaven van steden. De gemeente is verplicht consortiumpartner. Meer informatie over de regeling vindt u op de website van Regieorgaan SIA en NWO. Op de landelijke CDKM dag van vrijdag 18 juni wordt stilgestaan bij de nieuwe regeling en kunnen vragen gesteld worden. Aanmelden voor de dag is mogelijk via www.citydealevent.nl.
Voortzetting landelijke kennisdeling en -borging
De kennisdeling voor het landelijke netwerk, vol met goed bezochte landelijke CDKM dagen, expertsessies, studiereizen, intervisiesessies en bestuurlijke diner pensants, wordt voortgezet in de jaren 2022-2025. Daarnaast gaat ook het landelijk programmamanagement onder leiding van Rowinda Appelman door. De partners van de CDKM kijken uit naar een productieve voortzetting van de CDKM de komende jaren.
Gezocht: Projectleider Biobased Bouwen – City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen
12 mei 2021
Bron: Woonlandschappen, Studio Marco Vermeulen, 2020
Voor de onlangs gestarte City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen zoekt Agenda Stad een gedreven (duo-) projectleider voor de werklijn Biobased Bouwen. Als trekker van deze werklijn help je circulair en biobased bouwen in Nederland verder te ontwikkelen. Is dat iets voor jou? We komen graag met je in contact!
City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen
In de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen werken zo’n 100 partijen aan de versnelling en opschaling van innovaties op het snijvlak van wonen en leefomgeving in het licht van de transitie naar een circulaire bouweconomie. Daarnaast hebben we een grote opgave om de biodiversiteit te herstellen en om klimaatverandering tegen te gaan door CO2 vast te leggen en de uitstoot ervan te beperken. De productie van natuurlijke (biobased) bouwmaterialen is een kans om CO2-uitstoot te ‘vangen’ en (tijdelijk) op te slaan. Omdat biobased materialen lichter zijn, wordt er ook minder CO2 uitgestoten tijdens het bouw en productieproces. 2 vliegen in 1 klap. Daarbij werken we – samen met onze partners – toe naar Het Nieuwe Normaal als nieuwe standaard voor circulair bouwen. Alle deelnemende partijen brengen een eigen project en eigen ervaringen in op het gebied van circulair en conceptueel bouwen. Daarbij ligt de focus op drie werklijnen:
Biobased bouwen, om de milieu-impact te verlagen en CO2-opslag te vergroten;
Industriële productie van woningbouwconcepten, om versnelling en verdere verduurzaming van de productie mogelijk te maken;
Financierings- en waarderingsmodellen, om te zorgen dat circulair en conceptueel bouwen voor partijen aantrekkelijk wordt.
De eerste werklijn geeft ook uitvoering aan het programma Ruimte voor Biobased Bouwen. De ambitie van de City Deal is om structureel meer biobased materiaal toe te gaan passen in woningbouwprojecten en zoveel mogelijk stappen te zetten richting biobased wijken van de toekomst. Daarnaast zijn er ambities om de bestaande bossen en landschappen te versterken door hout en andere biobased materialen in de bouw toe te passen. Het gaat hier dus om het vergroten van de vraag naar biobased bouwen, het bouwen van ketens voor biobased bouwmaterialen en om het ontwerpen en bouwen van een nieuw soort wijken en gebieden.
Meer informatie over de City Deal is te vinden op de City Deal pagina.
Jouw taken
Je bent het aanspreekpunt voor alle marktpartijen in de City Deal op de werklijn Biobased Bouwen en bouwt samen met de City Deal-partners aan een resultaatgericht biobased netwerk.
Je onderzoekt kansen en uitdagingen binnen de biobased keten en werkt deze uit in handelingsperspectieven voor de praktijk.
Je daagt partners uit om biobased wijken te realiseren en helpt een proeftuin te ontwikkelen waarmee zij andere partijen kunnen inspireren en uitdagen.
Je zet projecten en trajecten op om bewijslast te vinden om objectief te kunnen onderbouwen dat het wel kan en om vragen te beantwoorden, waar nog geen antwoord op is.
Je signaleert kansen en knelpunten voor een opschaling van biobased materialen in de bouw en agendeert deze bij de juiste partners.
Je voert gesprekken met gemeenten, grondeigenaren, project- en gebiedsontwikkelaars en andere relevante partners om gebiedsgerichte innovaties te versnellen.
Je adviseert beleidsmakers van departementen en steden over verbetering van het huidige beleid en regelgeving, waarbij je rekening houdt met maatschappelijke impact, tempo, haalbaarheid en schaalbaarheid.
Je geeft hiermee, samen met de trekker van het programma Ruimte voor Biobased Bouwen als projectleiders-duo, uitvoering aan deze City Deal werklijn en draagt daarmee bij aan doelen die in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) worden gesteld.
Functie-eisen
Je hebt ervaring als senior medewerker en hebt een academisch werk- en denkniveau.
Je hebt een gebiedsgerichte achtergrond en hebt aantoonbare affiniteit met de circulaire economie en biobased bouwen in het bijzonder. Bij het bouwen met biobased materialen kijk jij van nature vanuit meerdere perspectieven en heb je kennis van zowel de stad als het landelijk gebied.
Je kunt je gemakkelijk inleven in verschillende overheids- en marktpartijen.
Je hebt een proactieve houding en je vervult vanuit de inhoud daadkrachtig een coördinerende rol. Je kunt delegeren en op hoofdlijnen sturen.
Ervaring met ontwerpend onderzoek, ruimtelijk beleid, systemisch denken en interbestuurlijke verhoudingen is een pré.
Je bent duidelijk in de communicatie: je kunt je helder uitdrukken zowel mondeling als schriftelijk en je weet mensen op een aanstekelijke manier mee te nemen in de beoogde ambities.
Praktisch
Gevraagde tijdsbesteding: 8 uur per week. Er is genoeg te doen, dus slim samenwerken met de partners en andere teamleden is nodig om dit werk te kunnen doen.
Looptijd: gedurende looptijd City Deal Circulair en Conceptueel bouwen (huidige verwachting: t/m december 2023).
Invulling: één persoon (en geen team), ook omwille van korte lijnen met andere betrokkenen.
Vergoeding: in overleg.
Interesse?
Bij interesse vragen we je om in een motivatiebrief in te gaan op de volgende vragen:
Hoe goed ken jij inhoudelijk het veld van biobased bouwen zowel aan de (woning)bouwkant als materialen kant?
Wat zijn jouw ervaringen met circulair, biobased en conceptueel bouwen?
Wat is jouw visie op de belangrijkste benodigde veranderingen in de fysieke leefomgeving om tot een circulaire bouweconomie en biobased bouwen te komen?
Wanneer kijk jij in 2023 tevreden terug op de werklijn Biobased Bouwen binnen deze City Deal?
Reageren op deze vacature kan door een motivatiebrief, in combinatie met een CV, toe te sturen aan [email protected]. De deadline voor deze motivatiebrief is zondag 30 mei. Op basis van de ontvangen brieven maakt het projectteam een selectie van enkele partijen. Met deze partijen zullen we een verdiepend gesprek voeren, op basis waarvan de keuze voor een projectleider gemaakt zal worden. Voor vragen over de vacature kun je contact opnemen met Hanna Lára Pálsdóttir (Projectleider werklijn biobased bouwen van de City Deal en van Ruimte voor Biobased Bouwen) via:[email protected]
Meer over City Deals
City Deals zijn thematische samenwerkingen waarin gemeenten, Rijk, private partijen, kennisinstellingen en andere organisaties op basis van gelijkwaardigheid werken aan innovatieve oplossingen voor complexe stedelijke opgaven. Gedurende de looptijd van drie tot vier jaar wordt experimenteerruimte gezocht en benut om waardevolle inzichten op te doen die belangrijke input vormen voor nieuw landelijk of stedelijk beleid. City Deals zijn een initiatief van het interbestuurlijke programma Agenda Stad dat in 2015 door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontwikkeld is. Inmiddels zijn 27 City Deals ondertekend rond diverse multidisciplinaire vraagstukken, zoals elektrische deelmobiliteit, maatwerk in het sociaal domein, klimaatadaptatie en stedelijk voedselbeleid.
City Deal’s crowd management dashboard haalt Den Bosch veilig uit de lockdown
De gemeente ’s-Hertogenbosch heeft samen met het bedrijf Argaleo een crowd management dashboard ontwikkeld. Daarvoor werkten ze nauw samen met partners uit de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. In een digitale kopie van de stad, een zogenaamde digital twin, wordt data slim gekoppeld en geanalyseerd om inzicht te geven in de bezoekersstromen in de binnenstad. De tool ondersteunt het crowd management in de stad bij de verwachte versoepeling aankomende maanden en daarna ook tijdens evenementen.
Met de verwachte versoepelingen de komende maanden is het voor de gemeente van belang om deze versoepelingen veilig en slim door te voeren. Hierbij worden bezoekersstromen in de stad op een goede manier gefaciliteerd en gespreid. Met enerzijds als doel om een veilig en sfeervol bezoek aan de stad te garanderen. Anderzijds om een gebalanceerde stroom naar alle winkels, horecagelegenheden en terrassen te faciliteren.
Real-time inzicht In een digitaal dashboard van de stad, zogenaamde digital twin, heeft het Bossche bedrijf Argaleo voetgangersdata slim gekoppeld en gevisualiseerd. Het dashboard geeft real-time inzicht in de huidige bezoekersstromen in de stad en geeft een analyse van de historische gegevens. De tool beantwoord vragen als: “hoe laat komen mensen de stad in?” of “vanuit welke kant komen mensen de stad in?”. De gemeente ziet deze digital twin als een bron van datagedreven inzichten, die helpen om de stad weer te openen en een bruisende Bossche Zomer in te gaan.
Samenwerking City Deal
Voor de ontwikkeling van de tool werken Den Bosch en Argaleo samen met Den Haag, Breda en de Nationale Politie in de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. In de City Deal werken 51 partners aan 13 instrumenten waarmee regio’s, steden en dorpen worden ontworpen, ingericht, beheerd en bestuurd, zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden. In deze samenwerking worden lessen en ervaringen van het systeem gedeeld, maar juist ook gezamenlijk doorontwikkeld. Zodat niet iedere stad zijn ‘eigen wiel’ opnieuw uitvindt. Andere steden in Nederland zijn inmiddels ook geïnteresseerd in het systeem.
De tool is nu in gebruik genomen en zal eerst worden gebruikt om inzicht en overzicht te krijgen in de bezoekersdynamiek van stad. Datastad Den Bosch start met Argaleo en andere partners ook een project om de bezoekersstromen te gaan voorspellen en om inzicht in te krijgen in de andere stromen in de stad. Denk aan fiets, auto en openbaar vervoer. Daarmee zet de gemeente de eerste stappen in verduurzaming van mobiliteit voor de stad van morgen.
City Deal Elektrische Deelmobiliteit leidt tot wereldprimeur voor Utrecht
28 april 2021
De ‘Utrechtse’ partners in de City Deal Elektrische Deelmobiliteit We Drive Solar, Ballast Nedam, Heijmans, ELaad en Utrecht gaan een samenwerking aan met onder meer Hyundai, A.S.R. en last Mile Solutions. Op woensdag 28 april tekenden zij in aanwezigheid van staatssecretaris Stientje van Veldhoven, wethouder Eelco Eerenberg van Utrecht en gedeputeerde Huib van Essen een overeenkomst om van Utrecht de eerste regio ter wereld te maken met een bidirectioneel ecosysteem.
DG Erik Jan van Kempen juicht de samenwerking toe. Hij heeft als programma DG Omgevingswet bij het ministerie van Binnenlandse Zaken in 2018 de Deal ondertekend. “Utrecht laat zien dat elektrische deelmobiliteit een oplossing is om bestaande en nieuwe wijken schoner en leefbaarder te maken. Door minder parkeerdruk kunnen er meer huizen en mooiere wijken worden gebouwd. Bovendien zorgt het voor betere en betaalbare bereikbaarheid.”
Frank Reniers van Agenda Stad is in zijn nopjes met de overeenkomst. “De afgelopen 3 jaar is binnen de City Deal geëxperimenteerd met het opnemen van elektrische deelmobiliteit in de planfase van woningbouwprojecten. De City Deal heeft gezorgd voor een platform waarop koplopers elkaar vinden en samen leren. De innovatie en groeiende aandacht rondom dit onderwerp is dan ook mede te danken aan de ruimte binnen de City Deal om te experimenteren, bijvoorbeeld met een lagere parkeernorm.”
Ook projectleider Robin Berg van We Drive Solar is enthousiast. Volgens hem heeft de City Deal deuren bij overheden en projectontwikkelaars geopend. “Met name de betrokkenheid van de verschillende overheden binnen onze City Deal heeft bijgedragen aan deze samenwerking. Je ziet dat autobedrijven wel willen deelnemen in de energietransitie, maar daarbij vooral op zoek zijn naar plekken waar overheid, netbeheer en bedrijfsleven al samenwerken op deze onderwerpen. Dankzij de City Deal waren deze partijen snel gevonden.”
Koploper
Utrecht bevestigt hiermee haar rol als koploper. In bijzijn van Koning Willem Alexander werd twee jaar geleden al de eerste bidirectionele publieke laadpaal ter wereld in gebruik genomen. Inmiddels staan er bijna 500 laadpalen in en rondom de stad waaraan auto’s niet alleen duurzaam kunnen opladen, maar ook ontladen. Utrecht en zijn omgeving is de eerste stad met een groot netwerk van bidirectionele laadpalen ter wereld.
Buffer
De ambitie van de partners in deze overeenkomst is om in Utrecht hét energie- en mobiliteitsysteem van de toekomst te realiseren: honderden elektrische deelauto’s die zorgen voor schone lucht, minder auto’s op straat en de buffer vormen voor grootschalige toepassing van zon- en windenergie in de regio.
Unieke positie
Hyundai heeft bewust gekozen voor We Drive Solar, onder meer vanwege de unieke positie en kennis op het gebied van bidirectioneel laden. Hyundai’s eerste bidirectionele productie-auto IONIQ 5 wordt in deze samenwerking grootschalig getest. Komende zomer wordt de integratie in het autodeelsysteem van We Drive Solar en het bidirectioneel laden op de Utrechtse laadpalen getest. Later dit jaar volgt de eerste inzet van een groter aantal auto’s in Utrecht, wat begin 2022 nog verder zal worden opgeschaald. Op de lange termijn is het streven om 10000 deelauto’s te laten rijden.
Met bidirectioneel laden worden de batterijen in elektrische deelauto’s grootschalig ingezet als opslag van duurzame energie. Zo worden deze auto’s onderdeel van het elektriciteitsnetwerk: overdag wordt elektriciteit uit overtollige wind en zonne-energie geladen, waarop ’s avonds lampen kunnen branden en wasmachines draaien.
We Drive Solar is een samenwerking van de volgende partijen:
• Stad en regio Utrecht
• ElaadNL (standaardisatie en inbedding van de juiste protocollen)
• Last Mile Solutions (software-aansturing van de laadpalen)
• Nieuwe Weme en Siers (productie en plaatsing van de laadpalen)
• a.s.r. verzekeringen (realisatie van het grootste bidirectionele laadplein ter wereld)
• Utrecht Sustainability Institute (wetenschappelijke validatie van het ecosysteem)
• Stedin (integratie van bidirectioneel laden in het stroomnet)
• MRP Development en Ballast-Nedam (toepassing van bidirectionele deelauto’s)
• Koolen Industries (forse opschaling van het aantal bidirectionele deelauto’s) • GoodMoovs (koppeling van deelauto-platform en app met bidirectioneel laden)
