Vrijdag 1 november werd in de voormalige Koepelgevangenis in Breda de slotbijeenkomst gehouden van de City Deal ‘Zorg voor Veiligheid in de Stad’. De projectleiders van de betrokken gemeenten (Almere, Breda, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zoetermeer), stuurgroepleden en vertegenwoordigers van de ministeries van Veiligheid en Justitie, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kwamen bijeen om zowel terug te blikken op de CityDeal als vooruit te kijken.Hoe geef je als gemeente de samenwerking tussen het zorg- en veiligheidsdomein vorm? Hoe bouwen beide domeinen samen aan een sterke combinatie? En welke aanpakken voorkomen daadwerkelijk persoonlijk leed van daders en slachtoffers, en de daarbij horende hoge maatschappelijke kosten? De CityDeal Zorg voor Veiligheid in de Stad bood de afgelopen 2,5 jaar de ruimte om hiermee te experimenteren.

Bijna 2,5 miljoen mensen

De voormalige Koepelgevangenis bleek een indrukwekkende locatie. Na een rondleiding door de vele naargeestig lange gangen hield Michiel Vermaak, arts voor Verstandelijk Gehandicapten, een presentatie over de wereld van zorg en veiligheid en licht verstandelijk beperkten. Dat zijn mensen waarvan bekend is dat ze extra kwetsbaar zijn voor het ontwikkelen van crimineel gedrag. Ze zijn dan ook oververtegenwoordigd in de gevangenispopulatie. Maar wie zijn die LVB’ers precies?
Al meer dan honderd jaar proberen psychiaters met IQ-tests de doelgroep af te bakenen. Het probleem met die tests is echter dat hij eigenlijk is ontwikkeld voor mannen met een westerse cultuur. Dus wat meet je nou eigenlijk? Volgens Vermaak is bij de IQ-tests meer focus nodig op sociaal-emotionele intelligentie, zoals aanpassingsvermogen, het kunnen improviseren en een netwerk onderhouden. Wanneer we bij gebrek aan beter toch het IQ als maatstaf nemen dan zijn er in ons land bijna 2½ miljoen mensen die met een IQ-score tussen 50 en 85 voldoen aan het criterium licht verstandelijk beperkt. Een heel grote groep, vindt Michiel Vermaak zelf ook. Een groep die een steuntje nodig heeft in onze complexe ‘talige’ samenleving om het risico op het ontstaan van problemen en vervolgens afglijden in criminaliteit te minimaliseren.

Het verhaal van Farid

Michiel heeft ze intensief begeleid, bij onder andere Havenzicht en bij het Zorg- en Veiligheidshuis in Rotterdam. Mensen als Farid. Farid stal fietsen om zijn cocaïneverslaving te kunnen financieren. Daardoor zat hij vaak kortere tijd in de gevangenis. Zodra hij vrijkwam begon zijn oude leventje weer. Ondertussen heeft hij 10 van zijn 30 levensjaren in de gevangenis gezeten. Michiel constateerde dat Farid niet zelfstandig is. Deze protesteerde heftig. “Natuurlijk ben ik dat wel. Ik maak zelf mijn bed op!” Maar Farid kan zijn leven buiten de gevangenis niet beheersen. Alleen in een gecontroleerde omgeving als een gevangenis lukt hem dat.
Mensen als Farid hebben vaak te maken met meer dan één probleem tegelijk en worden meestal al langere tijd door hulpverleners begeleid. “Ze hebben geleerd hoe ze daarmee moeten omgaan, om toch hun eigen leven te kunnen blijven leiden. Ze raken makkelijk verslaafd en weten dat onder normale omstandigheden vrij goed te verbergen”, aldus Vermaak. “Maar in stressvolle situaties gaan ze vaak weer in de fout. Terug naar de gevangenis, die beschermde, gestructureerde wereld waar de hulp nabij is.” De meestal hoger opgeleide hulpverleners reageren te veel op de uiterlijke symptomen die ze bij mensen als Farid zien. Een echt begrip waarin mensen als hij leven, hebben ze volgens Vermaak niet.
Michiel Vermaak noemt dat het ‘Star Trek-syndroom’. Farid en de hulpverleners kijken naar elkaars werelden, maar kunnen elkaar niet echt bereiken of begrijpen. Vermaak wenst daarom iedereen die net als Farid in deze uitzichtloze situatie zit een mentor toe. Sterker nog, hij vindt dat LVB’ers er recht op hebben dat er iemand een (lange) periode naast ze blijft staan. En ze zo beter motiveert om door te gaan met leven in die andere wereld, de wereld buiten de gevangenis. De voor de hand liggende vraag is of dat niet heel wat kost. “Ja, vast”, aldus Vermaak, “maar in de gevangenis zitten kost ook heel wat.”

Knelpunten

Wat doe je als uit een kostenbatenanalyse blijkt dat de kosten en de baten niet bij dezelfde partij terechtkomen? Dat blijft lastig, geven de steden aan. Het ‘terugverdien’-effect is dan lastig hard te maken bij de investeerders. Tijdens de afsluitende lunch kwamen meerdere zaken ter sprake die voor moeilijkheden hebben gezorgd in de experimenten. Gegevensdeling bijvoorbeeld. Onwetendheid over wat nu precies wel en niet mag heeft er in enkele experimenten voor gezorgd dat de informatieoverdracht tussen hulpverleners lastig op gang kwam.
Ook hardnekkige culturele verschillen tussen betrokken (keten)partijen maken dat het ‘not invented here’-syndroom nog steeds bestaat. Daar moeten we van af. Stuurgroeplid Lisette de Bie: “Het is belangrijk dat we zorgen dat mensen met problemen daadwerkelijk geholpen worden. Dát moet centraal staan en niet de systemen of organisaties. Voor mensen met complexe, gestapelde problemen die in de criminaliteit dreigen te belanden of daar sneller slachtoffer van worden, is hulp nodig.” Die hulp kan vaak met diverse overheidsinstanties meer als één geheel en eenvoudiger georganiseerd worden. Soms is drang en dwang nodig om tot verbetering en veiligheid te komen. De Bie: “Het gaat om de gouden combinatie van repressie en preventie, waarbij vroegsignalering essentieel is.”

Volgende keer nog beter

Het ontbrak de aanwezigen niet aan goede voornemens en plannen voor vervolgacties. De CityDeal heeft de deelnemers duidelijk gemaakt dat het belangrijk is om de effecten van experimenten meetbaar te maken. Meer werken met bewezen effectieve interventies. Ook na de CityDeal zullen de leden van de project- en stuurgroep bevlogen blijven zoeken naar betere zorg die bijdraagt aan een hogere mate van veiligheid. Naar aanleiding van het verhaal van Vermaak zullen zij hierbij ook goed rekening houden met de LVB-doelgroep. Zijn verhaal heeft indruk gemaakt.

Meer informatie over deze City Deal en de opbrengsten? Klik op de pagina van de City Deal ‘Zorg voor Veiligheid in de Stad.

Op 19 september vond in het oude Phoenixgebouw in de Rotterdamse wijk Katendrecht de tweede Community of Practice bijeenkomst plaats van Agenda Stad. Centraal daarin stond de impact van de deals.

Suzanne Potjer trapt de bijeenkomst af tijdens de lunch met een inspirerend verhaal over de non Mary Jucunda uit Zambia, die in 1970 een open brief schreef aan NASA. Waarom gaan ze maar door met miljarden investeren om een ruimtevlucht te kunnen maken naar Mars, terwijl er overal op de wereld kinderen sterven van de honger? De reactie van Ernst Stuhlinger van Nasa was veelzeggend, aldus Potjer. De brief terug aan de non begon met een verhaal uit de 18^e eeuw van een graaf die veel geld uitgeeft aan zijn door iedereen als nutteloos geziene hobby: uitvinden. Uiteindelijk ontwikkelde hij de microscoop.

‘Exploratie brengt de mensheid vooruit’

Volgens Stuhlinger, die de brief vergezelde van de iconische foto van de aarde gezien vanaf de maan, had de graaf meer gedaan voor de mensheid dan wanneer hij al zijn geld aan goede doelen zou hebben gegeven. En dit is volgens hem waarom het werk van NASA belangrijk is: satellieten zijn belangrijk omdat ze ons van kennis voorzien over het klimaat. Met die kennis kunnen we voedselproductie verbeteren. Verder heeft de ruimtevaart meer goede dingen voortgebracht: Zonnepanelen, rookmelders, Nike Airs en de telefoon. ‘Exploratie brengt de mensheid vooruit’.  Door de foto van de aarde, genomen vanuit Apollo8, beseften we nog meer hoe mooi de aarde mooi is, en meer dan ooit ook hoe kwetsbaar ze is. Sindsdien zijn we gaan waarschuwen voor problemen zoals vervuiling en verspilling.

Wat zegt deze brief over impact? Het geeft het belang van exploratie weer, aldus Potjer. We zoeken naar nieuwe wegen.

Wat is impact?

Impact is ook een glibberig woord, zegt Jurian Strik die het tweede deel van de Community of Practice bijeenkomst leidt. “Sinds 2015 zijn strategen en kunstenaars ermee aan de haal gegaan. Het betekent van alles, maar vaak ook niets. Maar waar zit die impact nu precies? Wat is een goed synoniem ervoor? Valt impact te plannen?’

In tweetallen gaan de City Dealmakers en andere aanwezigen met elkaar in hierover in gesprek. Wat is de impact? Is dat alleen voor je doelgroep? Of moet het juist breder effect hebben? Is het momentum belangrijk?

“Impact is pas aan het eind te bepalen”, stelt Annefleur Siebinga, projectleider van de City Deal Eenvoudig Maatwerk. “Het hangt af van je doelgroep. Voor mij persoonlijk betekent impact dat ik het proces rond de City Deal goed heb begeleid. Zodat er eind van de zomer iets ligt dat gedragen kan worden door de acht betrokken steden.”

Moet impact meetbaar zijn?, vraagt Marc Noordhoek zich af. “Ik denk niet in ratio maar meer in emotie. Gisteren is er iets gebeurd (de moord op advocaat Derk Wiersum, red.) dat twintig keer zoveel impact heeft dan wat we tot nu toe hebben gedaan in onze City Deal Zicht op Ondermijning. Het gaat bij impact niet om targets halen. Is dat dan impact? Hitting the target missing the point. Impact is emergent, het ontstaat in het proces. Daarom is het lastig te meten aan de voorkant.”

Zicht op Ondermijning

In een fishbowl setting zijn de verschillende City Deal Makers met elkaar in gesprek aan de hand van drie vragen. Welke impact heeft je City Deal? Welke impact ambieer je in de toekomst en welke hindernissen liggen hiertussen?

Noordhoek trapt af en vertelt hoe de City Deal Zicht op Ondermijning van start is gegaan met de stelling dat door gebruik van big data het zicht op ondermijning kan worden verbeterd. Ondermijnende criminaliteit is een groot maatschappelijk probleem en we worden ons er steeds meer bewust van. Het proces om tot een echte City Deal te komen was een lange, vertelt Noordhoek. “We hebben negen maanden gedaan om tot een overeenstemming te komen over de tekst van de deal. We zijn pas een jaar later begonnen. De eerste impact was de visualisatie die we konden presenteren. Inmiddels wordt het steeds bekender dus we hebben impact gemaakt.”

Wat hij verder zou willen dat is meer gemeenten bereiken. Dankzij de City Deal kunnen de gemeenten zien wat er allemaal mogelijk is dankzij data. “Ik wil verbreden, een soort platform opzetten”. Binnenkort spreekt Noordhoek bij de G40 waar hij hoopt ‘een steen in de vijver te gooien.’ Het probleem van ondermijning? Niemand heeft er last van, maar ondertussen borrelt het onder oppervlakte verder. Een van de belangrijke rollen van deze City Deal is het zichtbaar maken. Wat kunnen we als overheid samen doen? Zo komen we verder. Dat is onder meer het effect van de City Deal. Voorheen was iedereen met zijn eigen stad bezig.”

Stadsmarinier in Rotterdam Marcel de la Haije vertelt zijn kant van het verhaal. “Door bij elkaar brengen van informatie onzichtbare criminaliteit zichtbaar maken. Gaaf, dat gaan we doen, dacht ik. Zeker toen het ministerie alle partijen bij elkaar bracht. Toen begon het maken van het convenant: een lang en langzaam proces. Ik werd er weleens moedeloos van. Ik pleitte voor geen woorden maar daden. Als stadsmarinier zie ik elke dag het fenomeen waar we het over hebben. Van mij mag het sneller gaan. Je bent als die non, maar de City Deal is als die microscoop. Voor mij is de deal die we geconstrueerd hebben enorm weerbarstig. Ik ben er wel van overtuigd dat het meer gaat helpen dan alleen informatie delen.”

Klimaatadaptatie

Bart Stoffels vertelt over de City Deal Klimaatadaptatie en hoe moeilijk het was voor de stad Rotterdam, die als eerste mee wilde doen, om te ondertekenen. Juist door in gesprek te gaan met een woningcorporatie in de stad die een probleem met riolering aanpakte in een woningblok, kwam het verder. ‘Vooraf hebben we niet bedacht wat voor impact we wilden hebben”, aldus Stoffels. “We zagen hoe zinvol het was om van elkaar te leren. Dat zou ongetwijfeld iets opleveren. Klimaatadaptie is ontzettend breed en gigacomplex. Het kan niet anders dan dat je er iets uit pikt en dat nationale agenda’s voedt met stukjes. Aan de ene kant ligt er een onderhoudsopgave, aan de andere kant ga je kijken wat gebeurt er in een wijk? En ga je meer als bewoner denken. We zijn veel diffuser bezig dan andere City Deals. Ik zou dan ook meer erkenning willen voor deze club.”

Een impact is de bijdrage die de City Deal heeft gebracht op het gebied van kennis. Een voorbeeld is een methodiek die is voortgekomen uit kennisdeling. Een goed voorbeeld is verder het doen van een ‘fuck-up sessie’ over de rol van de waterschappen. Waarom lukken dingen af en toe niet? Bijzonder is dat bij deze sessie de partijen zich kwetsbaar opstellen en vertellen waarom dingen niet goed gaan. ‘Dat doe je niet zomaar, alleen als je nauw samenwerkt. Wat zijn regels voor de fuck-up sessies? Niet met de vinger wijzen naar de ander. Kijk naar jezelf. Het vergt wel een bepaalde mate van veiligheid. Dat vind ik dan ook de waarde van de City Deals. Je gaat iets aan voor vier jaar met elkaar.”

Volgens Stoffels werkt de City Deal ook aan bewustwording. “Nederland is veilig. Door onze dijken zijn we niet meer zo bewust van dat het ook mis kan gaan. Andere landen hebben dat bewustzijn meer. We willen de stad verder robuust maken voor als het toch misgaat. Het is moeilijk om daar bij het Rijk iets voor los te krijgen. Omdat het niet speelt.” Gaat de City Deal nu verder? Stoffels: “Er is animo om door te gaan. Zelf geloof ik niet in doorkabbelen, we kunnen beter goed eindigen en dan een goede doorstart maken. Ik heb behoefte om te sparren om verschillende opties op een rij te zetten.”

Eenvoudig Maatwerk

Annefleur Siebinga vertelt over de City Deal Eenvoudig Maatwerk, die nu een jaar bezig is en is ontstaan vanuit de Inclusieve Stad. Vanuit die City Deal zijn vijf gemeenten, waaronder drie nieuwe, verder gegaan. De partners zijn nu impact aan het maken aan de hand van een aantal pijlers, zoals een leertraject voor sociaal werkers, een topklas over hoe eenvoudig maatwerk maken. De stuurgroep van de gemeenten is daarbij aangehaakt. “We leren veel van elkaar, zijn bezig met het opzetten van een digitaal platform. Vanuit de impact is het wel de bedoeling dat alles breder gedeeld wordt.  Wat ik zelf belangrijk  vind is aansluiting bij andere trajecten.”  Een uitdaging bij de deal was de overgangsfase. Die heb je volgens Siebinga wel nodig zodat nieuwe gemeenten op de hoogte komen maar je moet het wel zodanig interessant houden voor de anderen. Ze is voorstander van nieuwe City Deals zonder eindeloze convenantperiode vooraf.

Impact is verschil maken

Na de fishbowl gesprekken kreeg Philippe Raets het woord, voorzitter van het College van Bestuur van ROC Zadkine in Rotterdam, oud gemeentesecretaris van Rotterdam en voorheen plaatsvervangend SG bij het ministerie van BZK. Wat is impact volgens hem? “Dat is verschil maken in alles wat je voelt en doet. Als je dat niet voelt of ruikt, of iets ziet veranderen ben je niet goed bezig. Ik heb dat erg nodig om bezig te zijn. Als ik nu zie dat studenten beter worden krijg ik energie.”

Hiervoor werkte Raets zes jaar als gemeentesecretaris bij de gemeente Rotterdam. “Een derde van de tijd was ik in de stad te vinden. Dat deed ik niet om te zien of ik verschil maakte, maar om mijzelf scherp te houden. Je loopt makkelijk leeg om alles wat je moet doen in je drukke agenda. Dit was echt een lifeline.”

Om impact te kunnen maken moet je het wel zelf organiseren om te weten wat speelt, je moet willen weten wat speelt, aldus Raets. “Ook bij BZK gingen we destijds het land in. We bezochten de Zwarte Cross. Dat zijn ook de mensen waarvoor we werken.”

Het oude Phoenixgebouw noemt Raets een goed voorbeeld. Dit deel van Katendrecht met de oude opslaghuizen en havenindustrie was een vergeten hoek van de stad. Totdat er een bruggetje kwam vanaf het eiland waar Hotel New York op ligt.  Sindsdien is er veel veranderd. De foodhall in het oude Phoenixgebouw als voorbeeld. Kleine bruggetjes kunnen grote effecten hebben. De wijk ging weer leven.”

Raets pleit ervoor om erop uit te gaan in je werk. Ook in je carrière. “Vergooi je ambtelijke loopbaan niet door in één bestuurslaag te blijven. Blijf niet alleen op het ministerie. Dan zie je die verschillende dimensies niet. Er zijn echt rijksambtenaren die niet snappen hoe het werkt bij de gemeente. De kracht van de City Deals zit in dat bestuurslaagoverstijgende. Het is helemaal prachtig als je ook andere partners in de stad laat spreken, zoals bedrijven. Dat moet in je toolbox zitten. Verbondendheid moet de nieuwe maat zijn.”

Natalie Burgers, Hoofd team Regio’s van het ministerie van BZK sluit de dag af. “Door impact verschil maken, dat proberen we te doen in de City Deals, Woondeals en het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Het zijn allemaal vergelijkbare manieren van werken. Het gaat bij deze programma’s allemaal om complexe vraagstukken waar we vooral mee aan de gang zijn gegaan. Door steeds te verbinden probeer je impact te maken. Steden kunnen immers dingen voor burgers veel beter doen dan wij rijksoverheid. Die verbinding is cruciaal.”

De City Deal Klimaatadaptatie is een samenwerkingsovereenkomst tussen tientallen partners die samen een doorbraak in de aanpak van klimaatadaptatie in Nederlandse steden willen bereiken. De City Deal ging in 2016 van start en loopt tot oktober 2020. De betrokken partners zetten nu een eindsprint in om nóg meer ervaring uit te wisselen, complexe uitdagingen uit te diepen, kennistrajecten te initiëren en nationale belemmeringen weg te nemen. Welke belemmeringen dat precies zijn was op 26 september onderwerp van gesprek tijdens de jaarlijkse ontmoeting van publieke en private bestuurders in Breda.

De spirituele sfeer in de monumentale Lutherse Kerk in Breda verleidde de moderator om een kaarsje voor het klimaat aan te steken en de Deltacommissaris tot een pleidooi om het begrip samenwerking vanuit liefde te benaderen, want “de liefde zoekt zichzelf niet.” Dit perspectief kwam bij meerdere sprekers terug.

Grenzen verleggen

Hanneke van der Heijden van woningcorporatie Woonstad verklaart het succes van de samenwerking met de gemeente Rotterdam en de Rotterdamse waterschappen grotendeels vanuit de bevlogenheid van vakmensen en hun wil om over de grenzen van hun organisaties heen te stappen. “Je verplaatsen in de situatie van bewoners en in elkaars rol is een voorwaarde voor het vinden van oplossingen in een buurt als het Oude Noorden, met weinig openbare ruimte en veel verharding. Samenwerken is hier een kwestie van volhouden.” In zo’n traject gaat het over tientallen maatregelen en evenzovele onderhandelingstafels.

Dit is ook de ervaring van Ed Anker, wethouder in Zwolle. “Waar geld begint, houdt samenwerking vaak op. Samenwerken betekent echt van de ander begrijpen wat hij nodig heeft. En dat is iets wezenlijk anders dan ‘bij de ander een zak geld komen ophalen’.”

Veilige haven

Een ander voorbeeld van een complex samenwerkingsvraagstuk is de evacuatiestrategie die Dordrecht inzet als hefboom voor gebiedsontwikkeling. Als enige stad in Nederland heeft Dordrecht een evacuatiestrategie, ingegeven door de extreem kwetsbare situatie tussen stormvloeddreiging op de Noordzee én het hoogwater vanuit de Rijn en Maas. En ook al is het beschermingsniveau hoger dan ooit, toch houdt de gemeente rekening met een overstroming. Wethouder Piet Sleeking vertelt dat hij in zijn eigen woning met tweede verdieping zelfredzaam kan zijn “met een paar flessen water en blikken eten.” Maar dat geldt niet voor iedereen. Aanvullend op dit basisbeginsel van zelfredzaamheid onderzoekt de gemeente daarom nu de mogelijkheden om het hoger gelegen buitendijkse gebied De Staart in te richten als een veilige haven, een schuilplaats waar mensen die niet zelfredzaam kunnen zijn binnen 48 uur naar toe kunnen. Het eiland heeft daarvoor voorzieningen nodig die blijven draaien indien het écht misgaat: energie, internet, gezondheidszorg, drinkwater en afvalwater. Uit internationaal onderzoek blijkt dat zo’n ‘save haven’ bovendien enorm bijdraagt aan succesvolle wederopbouw.

Unieke samenwerking

Maar op De Staart is meer aan de hand. “Het is een gebied met veel industrie. Economische investeringen zijn nodig zowel voor de vitalisering van deze industrie als in het mogelijk maken van woningbouwprogramma’s en dat is nu nog vrijwel onmogelijk binnen de bestaande milieucontouren.” De combinatie van waterveiligheid, economie en gebiedsontwikkeling is zo uniek dat samenwerken met de Rijksoverheid hierin verder gaat dan het Deltaprogramma alleen. “Voor Dordrecht is het van belang dat ook de ministeries van BZK en EZK participeren in het planproces.”

Gezamenlijke aanpak

Nieuwe vormen van interdepartementaal samenwerken zijn een gevraagde voorwaarde bij complexe opgaven in de stad. Deltacommissaris Peter Glas beaamt dat een betere bescherming van vitale functies en netwerken ook zo’n voorbeeld is. Rob Koeze van de City Deal werkgroep Meerlaagsveiligheid toont aan dat die kwetsbaarheid in een aantal regio’s nu goed is onderzocht. “Maar het maken van afspraken over maatregelen overstijgt de rol van een individuele gemeente of provincie, voor wie landelijke netwerkbeheerders of internationale industrieconcerns vaak veel te grote partijen zijn.” Klimaatadaptatie van vitale functies en netwerken kan volgens Koeze daarom niet bij één overheid worden neergelegd. “Zoiets vraagt om een gezamenlijke aanpak, op alle bestuurlijke niveaus.”

Ook directeur van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) Emiel Reiding vindt het in dit soort specifieke opgaven essentieel dat ministeries gezamenlijk optrekken. Hij geeft toe dat dit niet eenvoudig is: “Net als bodemdaling is klimaatadaptatie een miljardendossier. Het gevaar daarin is dat het van ons allemaal is – en daarmee ook van niemand.” Decentralisatie betekent in dit geval daarom niet simpelweg ‘los het samen in de regio op’. In navolging van de NOVI gaat de Rijksoverheid weer actiever participeren met zogenaamde omgevingsagenda’s. ”Hoe beter de steden en regio’s daarin hun eigen visie helder hebben, hoe makkelijker het wordt om samen met de Rijksoverheid tot integrale en bovenlokale keuzes te komen.”

Laatste jaar

De City Deal Klimaatadaptatie gaat nu het laatste jaar van de vierjarige samenwerking in. Het is nog te vroeg om nu al terug te kijken. Bouke de Vries van Saxion Hogeschool vatte het algemene gevoel misschien het beste samen. “Iedereen is volop bezig met het in beweging brengen van de maatschappij en we kunnen nog zó veel van elkaar leren.” Denk hierbij aan kennisuitwisseling en het delen van procesaanpak. “Er is nog veel werk te doen dus nu moeten we doorgaan!”

Wil je meer weten over City Deal Klimaatadaptatie in het algemeen of de bestuurlijke ontmoeting in Breda van 26 september? Kijk dan op www.citydealklimaatadaptatie.nl.

In aanloop van de Dag van de Stad 2018 hebben we samen met een aantal hoofdrolspelers, sprekers en deelsessieleiders, vooruitgekeken in een speciale e-zine. Hun visies en vooruitblikken in de vorm van interviews en columns zijn hier te lezen: https://magazines.rijksoverheid.nl/bzk/stadenregio/2018/01/index 

De RebelGroup heeft de afgelopen maanden in opdracht van het ministerie van BZK, programmadirectie Stad, de investeringsopgaven voor de komende jaren in kaart gebracht. Grootschalige transformaties op het gebied van energie, technologie, digitalisering, economie, klimaatadaptatie en mobiliteit, vragen om nieuwe antwoorden.

Investeren, experimenteren en bovenal samenwerken tussen markt en overheid. De opgaven variëren in financiële zin van enkele tientallen miljoenen tot miljarden. Het rapport geeft een beeld van deze investeringsagenda. De RebelGroup adviseert een investeringspakket te maken door bestaande fondsen meer op innovatie in te zetten, middelen waar mogelijk te bundelen en deels nieuw kapitaal aan te spreken. Tezamen met een impuls van 1,5 miljard kan dan een forse stimulans worden gegeven aan de innovativiteit en concurrentiekracht van de steden.

Minister van BZK Plasterk heeft de SER gevraagd te adviseren over het functioneren van samenwerkingsstructuren in stedelijke regio’s rond de driehoek economie, onderwijs en arbeidsmarkt en hoe deze kunnen bijdragen aan het versterken van de economische kracht van de stad en regio. Afgelopen februari kwam de adviesraad daarop met haar vervolgadvies Regionaal samenwerken: leren van praktijk.

De minister stuurde de Tweede Kamer op 3 april zijn reactie op dat advies.

Het SER-advies schetst het brede palet van de verschillende regionale samenwerkingsvormen. De SER constateert dat bij regionale samenwerking partijen nog vaak kiezen voor een eenzijdige benadering van de ontwikkelingen rond economie, onderwijs of werkgelegenheid. Er is nog te weinig aandacht voor de samenhang van deze ‘driehoek’, die de SER wel nodig acht.

Het advies van de SER is in lijn met de aanpakken van Agenda Stad en Maak Verschil en onderstreept het belang van maatwerk en regionalisering, aldus de minister in de brief. “Het advies van de SER is herkenbaar. Het advies onderschrijft het belang van regionalisering en bevestigt het belang van samenwerking van verschillende partners in de stedelijke regio. Het kabinet deelt de mening dat overheden, bedrijven, en onderzoek/onderwijs hierin triple helix samen moeten optrekken.”

De SER adviseert te leren van ervaringen met City Deals als mechanisme om voor een goed samenspel tussen het regionale en het nationale vlak te zorgen. Plasterk: “Een opgavengerichte aanpak wordt onder meer toegepast bij de City Deals van Agenda Stad en de proeftuinen die gestart zijn naar aanleiding van het rapport Maak Verschil van de Studiegroep Openbaar Bestuur.”

Wat betekenen de grotere economische ongelijkheid én bevolkingsgroei en -krimp tussen en binnen Nederlandse steden en stadsgewesten voor beleid? Twee PBL-websites presenteren nieuwe empirische analyses over alle 22 stadsgewesten in Nederland om te laten zien waar Nederland groeit en krimpt in verschillende type banen en bevolking.

De website De Verdeelde Triomf zoomt in op banengroei en economische ongelijkheid. Op de website is bijvoorbeeld te zien dat het aantal banen niet alleen in Amsterdam en Utrecht sterk toeneemt, maar ook in Zwolle en Eindhoven. En dat de loonongelijkheid – het verschil tussen arm en rijk – het minst sterk is in Leeuwarden, Zwolle en Heerlen.

De website Uiteenlopende paden beantwoordt vragen als: Hoe heeft de bevolking zich de afgelopen 15 jaar ontwikkeld? En wat is er de komende 15 jaar te verwachten? Blijft de potentiële beroepsbevolking stabiel, neemt het aantal AOW’ers toe? En wat voor effecten heeft dit op het functioneren van de arbeidsmarkt en de zorg?

Op deze manier wil het PBL stedelijke beleidsmakers informatie geven over groei en ongelijkheid.