Amsterdam staat voor een flinke opgave: bijna veertig procent van de Amsterdammers heeft overgewicht. Maar liefst 1 op de 5 kinderen is te zwaar of heeft obesitas. De stad wil het tij keren en heeft flinke ambities deze cijfers terug te dringen. Maar waar ga je beginnen als de ongezonde verleidingen je overal tegemoetkomen? Beleidsadviseur Marya Sheikh Rashid van GGD Amsterdam licht de Amsterdamse aanpak toe

‘De cijfers zijn inderdaad zorgwekkend,’ gaat Marya Sheikh Rashid van start. ‘Het aanbod van ongezond voedsel is de laatste jaren sterk toegenomen, vooral in de meest kwetsbare wijken van de stad. Dat zorgt niet alleen voor gezondheidsproblemen, maar draagt ook bij aan kansenongelijkheid. Zo leven mensen met een hoge sociaaleconomische positie maar liefst 14 jaar langer in goede gezondheid dan mensen met een lage sociaaleconomische positie.’

Om gericht aan de slag te kunnen gaan heeft Amsterdam in 2019 alle locaties waar voedsel werd verkocht in kaart gebracht. Ook werd genoteerd of het aanbod overwegend gezond of ongezond was. Deze methodiek is ontwikkeld door de Universiteit van Utrecht in samenwerking met de Vrije Universiteit. De gezondheidsscores zijn bepaald met de zogeheten Delphi methode.

‘Uit deze Heatmap blijkt dat zo’n 84% van de voedselaanbieders in Amsterdam een overwegend ongezond aanbod heeft. En dat verschilt flink per stadsdeel. In Noord, Zuidoost en Nieuw-West is het aanbod van ongezond eten en drinken het grootst. En juist in die stadsdelen komt overgewicht veel voor. Naar verhouding hebben volwassen inwoners van de stadsdelen Zuidoost (52,4%) Nieuw-West (50,8%) en Noord (47,6%) het vaakst overgewicht.’

Gezonde levensstijl
Om overgewicht bij jongeren terug te dringen en te voorkomen, werd in 2012 de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht (AAGG) gestart. ’In dat programma lag de focus onder andere op de opgroei-omgeving van jongeren – gezinnen, scholen en buurten – om vervolgens samen te werken aan een gezonde levensstijl. Deze aanpak was best succesvol, maar zolang de voedselomgeving mensen blijft blootstellen aan ongezonde verleidingen, is het moeilijk om een gezonde levensstijl vol te houden.’

De focus in het programma is daarom steeds meer verlegd van het individu naar de omgeving. Gemeente Amsterdam kijkt hierbij goed naar wat het kan doen vanuit haar wettelijke taken. Bijvoorbeeld via het uitgeven van subsidies. ‘Wie een sportevenement wil organiseren voor kinderen en jongeren moet een gezond voedselaanbod hebben om een subsidie te krijgen. Ook gelden er dan regels voor reclame-uitingen. Zo’n evenement mag bijvoorbeeld niet gesponsord worden door een frisdrankfabrikant. Hetzelfde geldt voor het aanvragen van subsidies voor sociale activiteiten voor de jeugd.’

En daar blijft het niet bij: nieuwe foodtrucks in de buurt van scholen krijgen alleen een vergunning als ze een gezond aanbod hebben. Reclames van ongezond voedsel gericht op kinderen voedsel zul je niet meer zien op Amsterdamse metrostations. Ook schoolkantines krijgen volop de aandacht. ‘Samen met de adviseurs Gezonde School en het Voedingscentrum zijn we aan de slag gegaan om het aanbod in de schoolkantines gezonder en duurzamer te maken.’

Bevoegdheden
“Met al deze maatregelen hebben we onze bevoegdheden goed benut. Tegelijkertijd zien we ook wel dat het aanbod in supermarkten, horeca en (eet)winkels nog steeds grotendeels ongezond is, maar we hebben niet de juridische mogelijkheden om daar iets aan te veranderen. Dat blijkt ook uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam,” aldus Marya Sheikh Rashid.

Voor Amsterdam is dit een reden om via andere regelgeving invloed te hebben op het aanbod van eten en drinken in de stad. ‘Met ruimtelijke argumenten –vanuit het bestemmingsplan – kun je wel ingrijpen. Zo is in een aantal delen van de stad een horecastop gekomen en in het centrum een verbod op toeristische winkels. Deze maatregelen worden toegepast om de leefbaarheid te bevorderen door overlast te voorkomen en een eenzijdig aanbod tegen te gaan, maar helpen indirect ook om het voedselaanbod beter in balans te brengen.’

Goede stap
De gemeente Amsterdam is zo voortdurend op zoek naar regelruimte en het ziet ernaar uit dat gemeenten hulp krijgen vanuit de Rijksoverheid. Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) wil een nieuwe wet die gemeenten de bevoegdheid geeft om ongezonde voedselaanbieders te kunnen weren. Dit wetsvoorstel gaat begin 2025 naar de Tweede Kamer. ‘Een goede stap,’ vindt Marya Sheikh Rashid. ‘Ik hoop dat we snel de juiste handvatten hebben om hiermee aan de slag te gaan en een betere balans in het voedselaanbod kunnen realiseren. De steden uit de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving helpen het Rijk daarbij om aan te geven waar ze behoefte aan hebben.’

Amsterdam blijft de komende jaren samen met andere steden uit de City Deal op zoek naar nieuwe mogelijkheden. “We hebben een aantal gebieden tot proeftuin benoemt. Hier proberen we het voedselaanbod te monitoren, maar ook een netwerk op te bouwen: samen met ondernemers, vastgoedeigenaren, gezondheidscentra, ambtenaren, bewoners en andere belangrijke partners in de wijk willen we ervaring opdoen om te sturen op het voedselaanbod.“

‘Stapje voor stapje werken we zo aan een gezond en vitaal Amsterdam,’ sluit Marya Sheikh Rashid af. ‘Een stad waar gezond eten en drinken vanzelfsprekend is en beschikbaar en betaalbaar voor iedereen.’

Dit artikel verscheen in oktober 2023 in het magazine GoodFoodCity. Wil je een exemplaar ontvangen? Mail naar [email protected]

De City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving heeft een nieuwe partner; de provincie Zuid-Holland sluit zich aan. Irene Voskamp, programmamanager gezonde leefomgeving bij de provincie en Liane Lankreijer van de stichting Voedselfamilies Zuid-Holland vertellen hoe de provincie werkt aan een gezonde leefomgeving voor de inwoners van Zuid-Holland.

“Gezond en veilig is een van de hoofdopgaven van de provincie Zuid-Holland,” gaat Irene Voskamp van start. “En de opgave is urgent, want Zuid-Holland scoort landelijk het laagst als het gaat om levensverwachting in goed ervaren gezondheid en kent grote gezondheidsverschillen tussen gebieden onderling. Dit heeft verschillende oorzaken, die variëren van leefstijl en inkomen tot milieufactoren. Met ons programma gezonde leefomgeving willen we invloed uitoefenen op alle aspecten die het leven beïnvloeden.”

Blue Zone
“Een ideaal dat we hierbij vaak aanhalen is het verhaal van de Blue Zones,” legt Liane Lankreijer uit. “Dit zijn gebieden in de wereld waar mensen relatief lang en gezond leven. Wel ouder dan 100 jaar. Deze gebieden liggen o.a. in Italië en Griekenland. Interessant is natuurlijk om stil te staan bij de vraag hoe het komt dat deze mensen zo oud worden? Dat blijkt dan vaak een combinatie van elementen: schone lucht, sociale contact, het gevoel dat mensen hun leven nuttig vinden. Maar ook de voedselomgeving is hierbij een belangrijk aspect.”

“Vanuit dit perspectief kijken we ook naar de leefomgeving in Zuid- Holland. We willen gezonder ouder worden in een leefomgeving die ons daarbij ondersteunt. Daarbij hoort een brede aanpak, waar voedsel ook een onderdeel van is,” legt Irene Voskamp uit. “Het gaat daarbij niet alleen om gezond eten, maar ook om de sociale component van voedsel: het is een reden om bij elkaar te komen: samen voedsel bereiden en eten. Daar zitten heel veel kansen, waarbij je de fysieke en de sociale omgeving bij elkaar brengt.”

“Als provincie heb je niet heel veel macht of directe invloed op het leven in de stad. We moeten het hebben van de verbinding en de netwerken. Zo is de provincie een belangrijke partner /initiatiefnemer van Voedselfamilies.” Liane Lankreijer vult aan: “Voedselfamilies is een aantal jaren geleden gestart om de transitie in het voedselsysteem te versnellen.  Samen met pionierende boeren, onderzoekers, beleidsmakers en ondernemers werken we nu aan integrale oplossingen voor maatschappelijke voedsel- en landbouwvraagstukken.”

Het recept voor een gezonde stad
“Een mooie samenwerking is vorig jaar gestart in het Haagse Moerwijk waar veel mensen wonen met een klein budget. De participatiekeuken kookte samen met bewoners eneen oprichter van Dutch Cuisine vertelde over zijn passie voor eten. We hoeven mensen niet uit te leggen hoe ze gezond moeten eten, maar kunnen  de passie voor eten  aanwakkeren door samen aan de slag gaan.” vertelt Irene enthousiast

“Dit is een mooi voorbeeld van hoe wij graag werken. Wij zijn van het netwerkend werken. En dat willen we graag inzetten voor deze City Deal.” Aldus Irene Voskamp. “De City Deal werkt in drie werklijnen: het veranderen van de voedselomgeving in de stad, het veranderen van het eetpatroon en het vergroten van het aandeel lokaal voedsel. Met de programma’s die we nu doen op het gebied van land- en tuinbouw zijn we van mening dat we vooral op dit laatste punt een rol kunnen spelen.”

Lokaal voedsel
De provincie Zuid- Holland wil ook werken aan concrete doelen: “In Zuid Holland zijn steeds meer zorginstellingen bezig met de wens om lokaal voedsel te bereiden voor hun patiënten. Veel andere partijen zijn ook met die vraag bezig: hoe maak je lokaal eten beschikbaar voor verschillende doelgroepen,” Laten we nu niet allemaal zelf het wiel uitvinden: de City Deal is de plek om hier samen mee aan de slag te gaan!”

En op de lange termijn? “Ik hoop dat we voedsel ook gewoon weer leuk gaan vinden,” sluit Irene Voskamp af. ”Te veel mensen hebben obesitas, de relatie met boeren staat onder druk. Voor te veel mensen is eten een ingewikkeld onderwerp, waarin de nadruk ligt op wat allemaal niet meer mag.  Terwijl er heel veel mooie en goede initiatieven zijn. Een ontspannen en prettige omgang voedsel – dat zou ik ons allemaal toewensen.”

Haarlem haalde onlangs de landelijk media met de wens om reclames van vlees uit de bio- industrie te willen weren uit de openbare ruimte. Dit leverde een storm aan reacties op. Maar wie deze stad al langere tijd volgt, ziet dat dit een van de vele initiatieven is om het voedselaanbod in de stad te vergroenen. Een gesprek met Stephan Kooijman, beleidsadviseur van de gemeente Haarlem. “We focussen op de energie die in de stad zit.”

Haarlem kent een rijk en divers aanbod aan voedselinitiatieven. Projecten om het gezonde aanbod in de stad te vergroten, de voedselketen te verduurzamen of lokaal voedsel te stimuleren. “Vijf jaar geleden maakte de gemeente voedsel een van de speerpunten in zijn circulaire programma,” legt Stephan Kooijman uit. “De belangrijkste reden hiervoor is omdat er grote vraagstukken rondom voedsel zijn die moeten worden aangepakt.”

Haarlem zoekt hierin de samenwerking op met andere steden. Naast deelname aan de City Deal Gezonde en Duurzame voedselomgeving is Haarlem ook actief in het netwerk van Cities 2030; een samenwerkingsverband tussen steden, kennisinstelling en maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor een veerkrachtige en duurzame voedselsysteem. Stephan Kooijman: “Haarlem heeft een aantal Living labs;  collectieve tuinen en andere projecten waarin we onder meer experimenteren met het kweken van voedsel in de stedelijke omgeving en de invloed daarvan op de biodiversiteit.”

In zijn ambities om de voedselketen te vergroenen kan de gemeente ook rekenen op de Haarlemse horeca. “We hebben een koplopersgroep van circulaire restaurants in Haarlem. Hierin zijn ca. 25 restaurants vertegenwoordigd, waaronder drie restaurants met een Michelinster. Deze restaurants werken aan het circulair maken van hun bedrijfsvoering én aan het vergroenen van hun menu.”

Maar niet alleen ondernemers, ook burgers zetten zich in voor een gezonde en duurzame voedselomgeving. Haarlem Food Future is een initiatief dat zich samen met inwoners, ondernemers, stadslandbouwers, boeren, horeca, onderwijs en de gemeente inzet voor het verduurzamen van de voedselvoorziening van Haarlem. Het zet zich in voor stadslandbouw, voedseleducatie en het tegengaan van voedselverspilling. “Ook hieruit komen mooie initiatieven voort zoals de We-cup, een herbruikbare statiegeldbekers die je bij tal van Haarlemse to-go-zaken kunt gebruiken. Ook kun je in meer dan 60 Haarlemse cafés, restaurants en cateraars gebruik maken een doggybag mee naar huis nemen om zo voedselverspilling tegen te gaan.”

Dat voedsel verbindt, wordt duidelijk in het project Ecoring. Een stichting voor tieners en jongvolwassenen die zich inzet om de sociale banden te verstevigen. Sinds een aantal jaar heeft Ecoring in Schalkwijk een tuin waar buurtgenoten en andere belangstellenden hun eigen voedsel te creëren. “Het mooie aan dit initiatief is de sociale component. Op de tuinen wordt veel georganiseerd, van festival, muziek, poëzie. Hier zie je echt dat voedsel mensen samenbrengt. ”

Actieve bevolking
Stephan Kooijman zegt uitdrukkelijk hij slechts een klein deel noemt van het rijke aanbod van voedselprojecten. Maar hoe komt het dat er zo veel initiatieven zijn in Haarlem? “Haarlem heeft actieve bevolking, met sterke netwerken. Als gemeente zetten wij in op de energie die er in de stad is. Geen plannen bedenken vanuit het stadhuis, maar kijken wat er gebeurt in de stad gebeurt en hoe we dit kunnen versterken.”

Terug naar de vleesreclame: “De gemeente gaat in gesprek met aanbieders van advertentieruimte met het verzoek om advertenties van vlees uit de bio-industrie niet meer te promoten, “ legt Stephan Kooijman uit. “Een logische besluit. De bio-industrie heeft grote gevolgen voor mens, dier en milieu. Daarnaast eten mensen veel meer vlees dan nodig is. We hoeven toch geen reclame te maken voor een product waarvan we al te veel consumeren. Zeker omdat vlees geen noodzakelijk product is: er zijn hele goede alternatieven! Laten we daar de aandacht op vestigen.”

Wethouders van de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving zijn blij met het voornemen van staatssecretaris Van Ooijen van VWS om regulering van de voedselomgeving te verankeren in een nieuwe wet. Dat schrijven zij in een gezamenlijk brief aan de leden van de vaste Kamercommissie VWS van de Tweede Kamer.  

De staatssecretaris kondigde vorige week in een brief aan om voor gemeenten een ‘optionele bevoegdheid te willen creëren om in het omgevingsplan regels te stellen waarmee de vestiging van nieuwe ongezonde voedselaanbieders op bepaalde plekken kan worden geweerd’. Wethouders van Almere, Amsterdam, Den Haag, Ede, Utrecht, Rotterdam en Wageningen juichen dit van harte toe.

De wethouders hebben de ambitie om in 2030 rond scholen en in kwetsbare wijken een gezondere voedselomgeving te creëren. Dat is noodzakelijk om de trend in overgewicht te keren. Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam toont aan dat gemeenten hiervoor (wettelijke) instrumenten nodig hebben. Hierover schreven zij in januari 2021 al een brandbrief  naar voormalig staatssecretaris Paul Blokhuis.

Groeiend aanbod aan ongezonde voeding
Het aanbod van ongezond voedsel is de afgelopen jaren sterkt toegenomen. Volgens data-onderzoek van KRO-NCRV Pointer is het voedselaanbod in Nederland de afgelopen 10 jaar sterk veranderd. In die periode kwamen er duizenden fastfoodlocaties bij, terwijl het aantal winkels met vers aanbod zoals groentezaken afnam. Ongezond voedsel is meer dan vroeger onderdeel van het huidige straatbeeld en gaat vaak gepaard met een minder aantrekkelijke en leefbare buurt.

De wethouders schrijven dat de maatregelen die genoemd zijn in het regeerakkoord – zoals de suikerbelasting op frisdranken en 0% btw op groente en fruit – absoluut bijdragen in de aanpak van overgewicht. De suikerbelasting is inmiddels aangekondigd op Prinsjesdag en zal op 1 januari 2024 worden ingevoerd. De wethouders roepen de Kamerleden op om haast te maken met de invoering van 0% belasting op groente en fruit.

Over de City Deal
Iedereen – van jong tot oud – zou toegang moeten hebben tot gezond, duurzaam en betaalbaar voedsel. Dat is de ambitie van deze City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving. Hierin werken acht steden, drie departementen en diverse kennisinstellingen samen aan een gezonde en duurzame toekomst. De City Deals zijn onderdeel van Agenda Stad, het interbestuurlijke programma waarin steden, maatschappelijke partners en Rijksoverheid samenwerken aan het versterken van de innovatie van Nederlandse steden.

Wil je meer weten over de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving? Neem dan op via [email protected] op of meld je aan voor de nieuwsbrief.

Hoe kunnen gemeenten invloed hebben op het aanbod van voedsel in de stad? Die vraag is niet makkelijk te beantwoorden. Om in de praktijk te onderzoeken wat wel en wat niet werkt, zijn vier steden een proeftuin gestart. Leendert Meijers, beleidsadviseur van de gemeente Rotterdam gaat aan de slag aan de Boulevard Zuid : ‘Dit soort complexe vraagstukken zijn niet op te lossen vanachter je bureau.’

De Boulevard Zuid is een lange winkelstraat op Rotterdam Zuid. ‘Hier in de omgeving heeft circa 57 procent van de volwassenen overgewicht, waarvan 21 procent ernstig. En dat in een wijk van 12.000 mensen. Het gaat hier dus echt om een grote groep. Hoe dat komt is moeilijk te verklaren, maar als het gaat om zulke grote aantallen dan kun je niet langer zeggen: dit is een individueel probleem,’ vertelt Leendert Meijers.

Onbewuste keuzes

Leendert Meijers – beleidsadviseur – Gemeente Rotterdam

Dat blijkt ook uit diverse onderzoeken(*): mensen maken voedselkeuzes vaak niet bewust, keuzes worden de hele dag door beïnvloed door het aanbod om ons heen en door wat andere mensen eten. ‘Aan de Boulevard Zuid zitten 240 ondernemers. Vijftig ondernemers verkopen voedsel en daarvan zijn er 38 die fastfood verkopen. Dat is beduidend meer dan in de rest van de stad. Het aantal verkooppunten is tussen 2011 en 2021 met 46% toegenomen. Ook het aantal mensen dat kampt met overgewicht is gestegen.’

‘Veel factoren beïnvloeden wat we eten: aanbod, opleiding, cultuur en natuurlijk werk en inkomen. Het Nibud berekende in juli 2022 dat een gezin van ouders en twee kinderen € 16,14 nodig heeft om één dag gezonde voeding te eten, in januari 2023 was dat € 18,13  en in juni 2023 al € 20,72. Heel veel mensen in dit gebied hadden dit budget in juli 2022 al niet en hun inkomsten zijn niet evenredig mee gestegen.’

‘Rotterdam kent, van alle Nederlandse gemeenten, verhoudingsgewijs het grootste aantal mensen dat in armoede leeft. Veel wonen op Rotterdam Zuid,’ licht Leendert Meijers toe. Dat maakt het zoeken naar een oplossing extra complex. ‘Als armoede en stress  je leven bepalen, dan kies je eerder voor gemak. Bij het afhalen van voedsel en in de supermarkt is het ongezonde alternatief meestal goedkoper dan het gezonde. Ondernemers stemmen hun aanbod af op de vraag en het budget van de klanten. Vraag en aanbod zorgen dan voor een ongezonde balans.’

Zoeken naar allianties
Het aanpakken van de voedselomgeving vergt een lange adem. ‘Dat doe je niet van vandaag op morgen. Het vraagt ook om een intensieve samenwerking tussen verschillende beleidsterreinen van de gemeente,’ legt Leendert Meijers uit. ‘Essentieel daarbij vind ik eigenaarschap en draagkracht in de wijk. We moeten niet alleen deskundigen van buitenaf invliegen, maar juist samenwerken met de mensen die al wonen en werken in de wijk; die dezelfde ‘taal’ spreken en weten wat er leeft in de wijk. Diëtisten, huisartsenpraktijken en andere gezondheidsinitiatieven spelen hierbij een belangrijke rol. Dit vanuit de filosofie dat mensen meer vertrouwen op mensen uit hun eigen wijk.’

Bouwen aan een community
Een mooi gevolg hiervan was het organiseren van laagdrempelige evenementen. Zoals de iftar, de maaltijd die je tijdens de ramadan na het vasten eet. ‘Er kwamen veertig bewoners naar de gratis iftar, waarvan een deel aangaf vaker te willen praten over gezonde voeding’, vertelt Leendert Meijers. ‘De betrokken ondernemers leverden gratis of met forse korting voedsel. Het was voor het eerst dat ze op het vlak van gezonde voeding met elkaar optrokken. Daarbij leerden ze meer over elkaars businessmodel en de manier waarop ze naar gezonde voeding kijken.’

‘Met zo’n bijeenkomst leren we als gemeente steeds meer over hoe we een gezonde voedselomgeving kunnen realiseren,’ zegt Leendert Meijers. ‘We hebben nieuwe netwerken gebouwd en bestaande netwerken verstevigd. De iftar heeft een mooie basis gelegd voor het vervolg van de proeftuin op Boulevard Zuid.’

(*) Hierover verschenen o.a. de volgende onderzoeken:

Leendert Meijers – beleidsadviseur gezondheid – Gemeente Rotterdam-  “Weten is nog geen doen” van de WRR, 2017.
–  Havermans, R., Ongezond eten verslavend? Maastricht UMC+/ Universiteit Maastricht

Een unieke pop-up store met gezond en lokaal eten opent maandag 19 september zijn deuren op station Ede-Wageningen.

De Pantry is een onbemande streekwinkel met verse producten van lokale leveranciers. Via een app kunnen bezoekers bekijken wat er aanwezig is, krijgen ze toegang tot de winkel en kunnen ze betalen. De Pantry verkoopt onder andere broodjes, verse groente en fruit, zuivel, kant- en klaar maaltijden (zonder e˗nummers) en salades.

De pop-up store is een uniek initiatief van de gemeente Ede, NS, Wageningen University & Research en het Voedingscentrum. Samen zetten ze zich in voor een omgeving waar het makkelijker wordt om voor gezond, lokaal en duurzaam voedsel te kiezen, als onderdeel van de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving. Deze pop-up store dient als een eerste pilot voor deze missie. De partners zochten voor een ruimte op het station Ede-Wageningen een creatieve voedselondernemer en selecteerden de Pantry uit verschillende aanmeldingen.

Gezond eten in een gezonde omgeving

Leon Meijer, wethouder gemeente Ede: “Als gemeente willen we het voor onze inwoners makkelijker maken om voor een gezonde leefstijl te kiezen. Daarom steunen we initiatieven als de Pantry, waarmee de drempel tot gezond eten wordt verlaagd. Daarnaast worden de appels uit de winkel om de hoek geplukt en komen de aardappels van velden waar je misschien wel eens langsfietst. En dat maakt gezond eten nog aantrekkelijker.”

Lukas Lagerweij, eigenaar van de Pantry: “Met de Pantry willen we streekproducten toegankelijker maken voor een breder publiek. Als je om je heen kijkt, in je eigen streek, dan worden er zoveel fantastische producten geteeld en geproduceerd. Wij verzamelen zoveel mogelijk van deze producten en bieden ze aan tegen een eerlijke prijs ˗ voor boer en consument. We zijn trots op onze leveranciers en daarom kun je overal in onze winkel zien waar de producten vandaan komen.”

Maarten Haverkamp, regiodirecteur NS NoordOost: “Het station is veel meer dan een plek waar je treinreis begint of eindigt, het maakt echt onderdeel uit van de omgeving. We zijn blij dat we op deze manier een bijdrage kunnen leveren aan de ambitie van de gemeente Ede op het gebied van gezond voedsel, daarbij een lokale ondernemer kunnen ondersteunen en het aanbod naar onze reizigers kunnen uitbreiden. “

Gratis proeverij
Op 19 september vindt om 11:00 uur de officiële opening van de Pantry plaats met Lukas Lagerweij (eigenaar van De Pantry) Leon Meijer (wethouder food van de gemeente Ede) en Maarten Haverkamp (regiodirecteur NS NoordOost). Daarna kunnen bezoekers producten van de winkel proeven bij verschillende leveranciers. Denk bijvoorbeeld aan fingerfood van Fast Good Meals of een gezonde koek van Brewlicious. De opening vindt plaats aan de noordkant van het station, waar ook de bushaltes zijn.

Gemeenten willen en moeten zorgen voor een gezonde voedselomgeving, maar hoe doe je dat als er rondom stations, scholen en in kwetsbare wijken het makkelijker is om ongezonde voeding te krijgen dan gezonde voeding? De City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving gaat tijdens de Dag van de Stad in op de mogelijkheden en onmogelijkheden van gemeenten om hier wat aan te kunnen doen. Op welke manieren kun je ingrijpen in de voedselomgeving en wat kunnen gemeenten doen om een gezonde keuze te stimuleren?   

De sessie – die om 13.00 uur van start gaat – heeft diverse interessante gasten, onder wie dr. Frans Folkvord van de Universiteit van Tilburg en wethouder Leon Meijer van de gemeente Ede. Diverse partners van de City Deal vertellen hoe zij dagelijks werken aan een gezonde en duurzame voedselomgeving. Ook geven zij praktische tips. De sessie is interessant voor professionals die zich bezighouden met gezonde voeding, duurzaamheid of gebiedsontwikkeling.  

Over de dag van de stad
Op 29 september wordt voor de zesde keer de Dag van de Stad gehouden. Dit keer in Tilburg. Dit jaar staat de dag in het teken van het streven naar gelijke kansen voor iedereen. Aanmelden is gratis en kan online via www.dagvandestad.nl. 

De nieuwe woonwijk Cartesius in Utrecht wordt een van de proeftuinen in de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving. Hoe maak je van een nieuwe woonwijk een gezonde woonwijk? Hoe kunnen gemeente en ontwikkelaars samenwerken om een gezonde woonwijk te realiseren? Die vragen gaan het Cartesius consortium – dat bestaat uit Ballast Nedam Development en MRP – en de Gemeente Utrecht in de pilot samen beantwoorden.

In de grootschalige gezonde gebiedsontwikkeling Cartesius in Utrecht, naast station Zuilen, komen ruim 2800 woningen. Cartesius wordt een levendige, duurzame en gezonde stadswijk met parken, een basisschool, een sporthal, een supermarkt met een biologisch en gezond assortiment, horeca en ruimte voor cultuur.

Kijk voor meer informatie over Cartesius Utrecht op www.Cartesius-Utrecht.nl

Wie meer wilde weten over lokaal voedsel, kon vorige week in Den Haag deelnemen aan een van de vier fietstochten langs voedselinitiatieven van Haagse Bodem. Bijna honderd deelnemers fietsten langs plekken in en rond de stad waar eten wordt verbouwd, verhandeld of bewerkt. En ook langs bewust ondernemende Haagse horeca, producenten in en rond de stad, buurttuinen en locaties met een interessante geschiedenis. En natuurlijk kon er tijdens de tocht ook het een en ander worden geproefd.

Het doel is bewustwording te stimuleren over de onderwerpen gezondheid, duurzaamheid en sociaal verantwoord binnen het thema voedsel. Door inzichten te bieden kunnen inwoners bewustere keuzes maken als het gaat om hun voedsel.

De tochten worden georganiseerd door Stadslandbouw Den Haag en het Haags voedselplatform ‘Ons Eten’. Wegens grote belangstelling worden er in het najaar weer fietstochten georganiseerd. Houd daarvoor de website in de gaten!

Op station Ede-Wageningen komt in september een pop-up store met gezonde voeding. De ondernemer die deze winkel gaat opzetten is Lukas Lagerweij uit Wilp, die daar ook al een soortgelijke streekwinkel heeft met de naam Pantry. De gemeente Ede, een van de deelnemende steden aan de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving,  is in dit stationsgebied een proeftuin gestart waar het samen met partners experimenteert met initiatieven om de voedselomgeving gezonder en duurzamer in te richten.

Pantry is een streekwinkel waar lokale ondernemers hun producten aanbieden. Via een app kunnen bezoekers bekijken wat er aanwezig is en krijgen ze toegang tot de winkel. Lukas: “In de Pantry bieden we innovatieve ondernemers de mogelijkheid om hun producten aan te bieden aan reizigers en mensen die in de regio wonen. Bezoekers kunnen straks kiezen uit een breed assortiment met verse producten uit de regio, waaronder lekker en gezond eten voor onderweg. Denk aan yoghurt me muesli en fruit voor een heerlijk snel ontbijtje in de trein of onderweg naar het werk.”

Gezond eten in een gezonde omgeving
De pop-up store is een uniek initiatief van de gemeente Ede, NS, Wageningen University & Research en het Voedingscentrum. Samen zetten ze zich in voor een omgeving waar het makkelijker wordt om voor gezond, lokaal en duurzaam voedsel te kiezen. Ze zochten voor een ruimte op het station Ede-Wageningen een creatieve voedselondernemer en selecteerden Pantry uit verschillende aanmeldingen.

Start na de vakantie
De winkel komt naast de overdekte fietsenstalling op station Ede-Wageningen. In deze ruimte staat een oud fietsenrek, maar verder is de winkel nog leeg. “We gaan flink klussen deze zomer”, zegt Lukas. “De bedoeling is dat de winkel na de vakantie opengaat, halverwege september.”

Leon Meijer, wethouder gemeente Ede: “We vinden het belangrijk dat onze inwoners toegang hebben tot gezond eten. Daarbij steunen we graag onze eigen lokale ondernemers. Dat komt heel mooi samen in deze pop-up store. Een mooi initiatief waarmee we de drempel verlagen om voor gezond en lokaal te kiezen.”