‘De City Deal Kennis Maken is een mooi voorbeeld voor andere landen’

Onderzoeker Katja Rusinovic is sinds juni gestart als Lector Grootstedelijke Ontwikkelingen aan de Haagse Hogeschool. De City Deal Kennis Maken komt op allerlei vlakken terug in haar werk. Zo werkt ze samen met buitenlandse universiteiten aan een onderzoek naar maatschappelijke betrokkenheid van het hoger onderwijs.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Docenten & Onderzoekers en Externe Verbinding.

Grootstedelijke vraagstukken zijn niet nieuw voor Rusinovic. Al twintig jaar werkte ze als onderzoeker en docent aan thema’s als migratie, burgerschap, sociale mobiliteit, onderwijs en huisvesting, met name gericht op de vier grote steden in Nederland en in het bijzonder op Den Haag en Rotterdam. De laatste jaren was ze al werkzaam aan de Haagse Hogeschool als senior onderzoeker van het Kenniscentrum Governance of Urban Transitions. In haar nieuwe functie volgt ze Vincent Smit op, die sinds 2005 het Lectoraat Grootstedelijke Ontwikkelingen leidde en afgelopen zomer met pensioen ging.

Wat voor projecten doe je in deze nieuwe functie?
“Natuurlijk heb ik van Vincent Smit een aantal projecten overgenomen, maar ik heb ook een aantal eigen projecten meegenomen. Zo werk ik aan het SiA- RAAK Mkb project Naar Verantwoorde Rebellie over collectieve woonvormen in steden. We gaan er vanuit dat steeds meer ouderen langer thuis blijven wonen. Het beleid wordt daar ook op toegespitst, maar er is een groeiende groep ouderen die op zoek is naar een vorm van collectief wonen. Initiatieven daarvoor komen moeizaam van de grond. Samen met bestuurders en sociale ondernemers kijken we daar naar. Een ander project waar we afgelopen april, samen met onder meer de gemeente Den Haag en Rotterdam, de Erasmus Universiteit Rotterdam, Kieskompas en de VNG, aan zijn begonnen is het in kaart brengen van de maatschappelijke impact van corona. Zowel op sociaaleconomisch gebied, gezondheid als op het vertrouwen dat mensen hebben in instanties. Later deze maand doen we een derde meting en eind dit jaar organiseren we focusgroepen  met groepen mensen die het hardst zijn getroffen, zoals ZZP’ers, migranten en jongeren. Het project dat het dichtst bij de City Deal Kennis Maken staat is het Erasmus+ onderzoek naar Socially Engaged Universities, maatschappelijk betrokken universiteiten. Daar werk ik al langer aan.”

Wat houdt dit project precies in?
“In dit onderzoeksproject staat de vraag centraal hoe kennisinstellingen, gemeenten en maatschappelijke partners beter kunnen samenwerken aan vragen vanuit de samenleving. Er zijn vijf steden betrokken in een soort tandemconstructie die bestaat uit een gemeente en een lokale kennisinstelling. Zo is vanuit Nederland de gemeente Delft  in dit onderzoek betrokken samen met de Haagse Hogeschool. Daarnaast participeren Exeter, Parma, Maagdenburg en Gent samen met kennisinstellingen uit die steden. Vanuit dit netwerk delen we de lessen uit de verschillende landen met elkaar. We laten allemaal een aantal voorbeelden zien. Ik heb daarin vanuit Nederland de City Deal Kennis Maken ingebracht als case hoe kennisinstellingen, gemeenten en maatschappelijke partners samenwerken en daarbij studenten betrekken. Op dit moment zoomen we in op de City Deal Kennis Maken Delft en op de rol van de kennismakelaar in de stad, Gerben Helleman. Welke voordelen heeft zijn rol voor de samenwerking tussen de partijen? ”

Hoe doen we het in Nederland met die samenwerking, vergeleken met de andere landen?
“In Nederland is de samenwerking tussen gemeenten, kennisinstellingen en maatschappelijke partners steeds meer gemeengoed. Hoge scholen, maar ook universiteiten zien een maatschappelijke rol voor zichzelf weggelegd. Dat heeft natuurlijk een extra vlucht gekregen dankzij de City Deal Kennis Maken. In landen als Engeland en Italië zie je dat de klassieke onderzoeksuniversiteiten verder af staan van maatschappelijke partijen en de gemeente dan in Nederland. Hier is verbinding met de samenleving al veel meer aan de orde, zeker bij hogescholen waar onderzoek en onderwijs al in het teken staat van aansluiting op de praktijk. Onderzoeksvragen worden geformuleerd in co-creatie met maatschappelijke partijen. Universiteiten worden vooral nog steeds afgerekend op het aantal internationale peer review artikelen dan op de maatschappelijke opgave. Op hogescholen is meer ruimte voor andere vormen van kennisbenutting, zoals podcasts en infographics. Daarom vind ik die samenwerking tussen universiteiten en het hbo zo belangrijk. Samen werk je veel breder en voeg je andere accenten toe.”

Waarom heb je de City Deal Kennis Maken Delft als voorbeeld ingebracht?
“De City Deal Kennis Maken is echt een mooi voorbeeld van samenwerking, waarbij het uitgangspunt is dat verschillende kennisinstellingen samenwerken op gelijke voet met gemeenten. Ineens gaan verschillende kennisinstellingen met elkaar om tafel om aan dezelfde onderzoeksvraag te werken en studenten daarbij te betrekken. Dat maakt deze samenwerking zo bijzonder. Vanuit Erasmus+ wordt er dan ook echt met interesse naar gekeken. Dit is een mooi voorbeeld voor andere landen.”

De Haagse Hogeschool.

Je bent zelf dus ook nauw betrokken bij de City Deal Kennis Maken?
“Ja, zowel vanuit het Erasmus+ project als vanuit mijn rol als lector. Het is echt mooi te zien wat er sinds de eerste sessie ruim twee jaar geleden is bereikt in Delft. We hebben een kennismakelaar die zorgt voor succesvolle verbinding van de gemeentelijke en maatschappelijke opgaven aan kennisinstellingen. Dat heeft een hele rits projecten opgeleverd in de wijk Tanthof. Ook in Den Haag werk ik nu samen met de kwartiermakers Jetse en Annet aan een City Deal-project. Den Haag ontwikkelt nu het Central Innovation District tussen de drie stations in de binnenstad. Naast woningbouw moet hier ook een economische impuls en een boulevardcampus komen. Voor de gemeente Den Haag is een van de vragen hoe de sociale en fysieke opgaven in dit gebied elkaar kunnen vinden? Hoe verbind je ze? Daarom gaan komend jaar op de thema’s eenzaamheid, sociale cohesie en gezondheid studentenprojecten van start om deze verbinding tot stand te brengen. Studenten van de TU Delft doen bijvoorbeeld onderzoek hoe je ervoor kan zorgen dat ontmoeting in de fysieke publieke ruimte een plek krijgt, om zo eenzaamheid tegen te gaan. Vanaf januari gaan ook studenten van de Universiteit Leiden en de Haagse Hogeschool mee doen.”

Wat voor uitdagingen loop je tegenaan door corona?
“Allereerst vind ik het mooi hoe de City Deal de Corona Challenge heeft opgezet. Corona leidt tot allerlei nieuwe opgaven en vraagstukken in de stad. Denk aan de 1,5 meter samenleving. Hoe geef je dat bijvoorbeeld vorm in hoogbouw? Hierover wordt vanuit Delft een tweedaagse challenge voor studenten georganiseerd. Natuurlijk heeft corona voor het onderzoek zelf wel de nodige uitdagingen opgeleverd. De wijk ingaan voor onderzoek kan nu deels niet meer. Dus moeten we kijken naar andere manieren van onderzoek doen. Een deel van de interviews gaat via Teams. Natuurlijk kun je bepaalde doelgroepen daarmee niet bereiken. Daar zul je wel echt de wijk voor in moeten. Maar door corona word je selectiever wat wel of niet kan.”

Hoe zie je de toekomst van de City Deal?
“De manier van samenwerken die de City Deal Kennis Maken heeft voorgebracht is van meerwaarde. Daarom is het belangrijk dat we die samenwerking verduurzamen, zodat deze echt wordt ingebed in de verschillende betrokken instellingen. Natuurlijk hopen we allemaal van harte dat de CDKM-regeling een verlenging krijgt na 2021 en dat deze nog lang blijft bestaan, maar we moeten nu ook al gaan nadenken hoe we de samenwerking organiseren met of zonder de subsidie. Daar moeten we niet pas in december volgend jaar mee beginnen.”