DvdS 2018: Werk samen, neem risico en stel de mens centraal

Dag van de Stad. Foto: Martijn Beekman

Wil je dit verslag delen of hergebruiken of lees je het liever elders of van papier? Download dan de PDF-versie van het artikel. Geen zin in of tijd voor zoveel tekst? Bekijk dan de Sfeerimpressie-film van 3 minuten.

Ruim 1800 stedelijke professionals, medewerkers van kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties verzamelden zich op maandag 29 oktober om samen in Amersfoort de tweede Dag van de Stad tot een groot succes te maken. In elf deelsessies werd kennis opgedaan en uitgewisseld over stedelijke vraagstukken als mobiliteit, klimaatadaptatie en de bouwopgave. In zeven bestuurderssessies werden stappen gezet en in de last lectures zorgden bevlogen topsprekers voor inspiratie.

Burgemeester Bolsius roept bestuurders op ‘de binnenbocht’ te nemen. Foto: Serge Ligtenberg

Om 10 uur ’s ochtends beet burgemeester Bolsius het spits af met zijn openingstoespraak in de Rijtuigenloods. Hij riep de landelijke en lokale politiek op om risico’s te durven nemen, verwijzend naar ‘shorttrack’, de sport die zijn kinderen beoefenen. “Natuurlijk neem je risico als je de bocht scherp neemt, dicht bij de rand van de baan. Maar je moet soms risico’s nemen als je wilt winnen”, sprak de burgemeester de toehoorders toe vanaf een hoogwerker. “We moeten onderuit durven te gaan als steden, bedrijven en kennisinstellingen om samen oplossingen te vinden voor stedelijke uitdagingen.” Hij bracht het belang van inclusiviteit onder de aandacht en de opgaven die de groeiende stad met zich meebrengt.

Puzzelstukjes

Na de openingstoespraak verdeelden de deelnemers zich over de ochtendsessies. Op het hoofdpodium werd het programma van de last lectures geopend door een vraaggesprek van dagvoorzitter Ruben Maes met directeur-generaal Bestuur, Ruimte en Wonen Chris Kuijpers van het ministerie van BZK. Hij riep op tot samenwerken, leren van elkaar en verantwoordelijkheid nemen. Kuijpers: “Ieder legt vanuit z’n eigen rol een stukje van de puzzel. Wees daarbij nieuwsgierig en leer van ’t goede van de ander”. Daarbij moet de overheid, ook de landelijke, ruimte bieden om maatwerk per stad en regio mogelijk te maken: “One size fits all is verleden tijd. Onze landelijke regelgeving moet ruimte geven aan diversiteit.”

Chris Kuijpers roept op tot samenwerking. Foto: Rob Acket

Daarna was het de beurt aan hoogleraar en voormalig CBS-demograaf Jan Latten, die met cijfers en tabellen een beeld schetste van demografische trends, de veranderende tijdgeest en wat dit betekent voor de steden. De strekking van de man van de cijfers was een warm pleidooi: “Door de kenniselite in metropoolregio’s worden sociale en regionale tegenstellingen vergroot. Vergeet niet sámen te leven.”

Topman Michiel Muller van het succesvolle Amersfoortse Picnic, riep iedereen om op fris te blijven en niet te veel gebaande paden te betreden: “Ervaring kan je belemmeren, zorg dat je nieuwsgierig blijft”, aldus Muller. Oud-minister en NS-topman Roger van Boxtel bepleitte een nieuwe minister voor Grote Stedenbeleid, de post die hij zelf ooit bekleedde. Daarnaast vroeg hij publieke en private organisaties om lef te tonen en om grootschalig te investeren in de kwaliteit van verbindingen. “Investeren in de bereikbaarheid vraagt om lef, visie en urgentiegevoel”, aldus van Boxtel.

Marjan Minnesma van stichting Urgenda won onlangs nog in hoger beroep een rechtszaak van de staat. Inzet was de overheid tot meer actie bewegen om de CO2-uitstoot terug te dringen. Als pleitbezorgster van de energieneutrale samenleving, rekende ze de bezoeker in haar last lecture voor dat een emissieloze stad haalbaar is: “In 2030 naar nul uitstoot. Het is haalbaar! Wees creatief en start met het aanleggen van zo veel mogelijk groen in de stad.”

Autodeel Award

Vrijwel gelijktijdig met Minnesma’s pleidooi werd even verderop, op de met stands gevulde Informatiemarkt, stilgestaan bij succesvolle initiatieven die bijdragen aan het terugdringen van die uitstoot. Bij de stand van Agenda Stad werd de Nationale Autodeel Award uitgereikt aan de gemeente Utrecht. Utrecht scoort goed omdat ze een brede aanpak hebben en al jarenlang inzetten op de groei van autodelen. “Bewoners van straten waar mensen gaan autodelen, kunnen ons bijvoorbeeld vragen om parkeerplekken anders in te richten. Zo krijgen we nog meer ruimte in de stad voor groen en spelen”, aldus wethouder Lot van Hooijdonk.

Utrecht en Enschede vallen in de prijzen. Foto: Serge Ligtenberg

De gemeente Enschede won de prijs voor het beste autodeelproject. Met een app kunnen ambtenaren de meest duurzame vervoersvariant vinden en zo nodig direct een reservering voor bijvoorbeeld een elektrische deelauto maken. Na een testperiode met 65 ambtenaren volgt begin 2019 opschaling naar alle ambtenaren, privéritten en andere organisaties.

Maar dit is nog maar een fractie van het volle ochtendprogramma. Want in de deelcongressen ging men pas echt de diepte in. Onder leiding van burgemeester Wobine Buijs-Glaudemans werd gesproken over het belang van de Sustainable Development Goals van de VN en de vraag hoe je de weg vindt naar internationale kennis, netwerken en subsidiemogelijkheden. In de sessie van De Samenwerkende Stad ging programmamanager Lokale Democratie bij BZK, Bodewijn Steur, met deelnemers in op vragen als: hoe betrek je inwoners bji de grote vraagstukken in de stad?

In gesprek over De Samenwerkende Stad. Foto: Boudewijn Steur

In de lunchpauze werden de deelnemers getrakteerd op een ‘gastcollege’ van popkenner Leo Blokhuis over de popcultuur in een aantal Nederlandse steden en de vaderlandse muzikale helden die die steden hebben voortgebracht. Van hiphop-stad Zwolle tot de R&B-cultuur in Rotterdam en de vele talenten uit de stad van de popacademie, Tilburg; van Hennie Vrienten tot Krezip. Pauze was het allerminst voor de bestuurders van gemeenten, Rijk en andere organisaties en bedrijven.

DG Chris Kuijpers doet oproep nieuwe City Deals

Oproep nieuwe City Deals

Na een korte maar krachtige toespraak van Chris Kuijpers, die aangaf volop door te gaan met Agenda Stad en opriep tot nieuwe City Deals rond actuele vraagstukken (dien hier je voorstel in), verdeelden de bestuurders zich over zeven thematische bestuurderssessies. Daarin bogen zij zich over hun rol in het verder brengen van stedelijke opgaven. Enige hilariteit ontstond bij de bestuurdersessie over gezonde voeding, waar de lunchbestelling niet helemaal goed was doorgekomen en de deelnemers werden getrakteerd op witte bolletjes met ham…

Gesterkt door de lunch en de ontmoetingen en uitwisselingen tijdens de pauze, verdeelden de deelnemers zich weer over het omvangrijke terrein van de Wagenwerkplaats voor de middagsessies en een nieuwe ronde ‘last lectures’ van topsprekers.

Otto Raspe werpt een andere blik op stedelijke trends. Foto: Martijn Beekman

In het deelcongres De Welvarende Stad schetste onderzoeker Otto Raspe van het Planbureau van de Leefomgeving een aantal verrassende ontwikkelingen. “Steden zijn motoren van de economie, maar ook de plekken waar de ongelijkheid toeneemt,” zo toonde hij aan. Ondertussen stond in het middagprogramma van De Duurzame Stad de circulaire stad centraal. Naoual Loiazizi die namens de gemeente Dordrecht deelneemt aan de City Deal Circulaire Stad, praatte de deelnemers bij over de kansen en het belang van hergebruik.

Terwijl het middagprogramma plaatsvond, bezocht elders in Amersfoort minister Ollongren van BZK de projecten De Nieuwe Stad en de Kop van Isselt, waarbij de ambities, transformaties en opgaven in de stad centraal stonden. Daarna haastte de minister zich naar De Dag van de Stad, om in het deelcongres De Bouwende Stad de prestigieuze Hudig-penning uit te reiken.

De prestigieuze Hudig-penning wordt toegekend aan prof. ir. Hans de Jonge (vierde van links). Foto: Serge Ligtenberg

De Hudig-penning wordt bij hoge uitzondering uitgereikt aan mensen die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan Volkshuisvesting of Stedebouw. De minister presenteerde de penning aan een verbouwereerde emeritus hoogleraar prof. ir. Hans de Jonge die ‘de vakgebieden Volkshuisvesting en Stedebouw heeft uitgebreid met bouw-, project- en gebiedsontwikkeling’. Hij heeft het proces van ontwerpen en ontwikkelen van gebouwen, projecten en gebieden een wetenschappelijke grondslag gegeven.

Denk vanuit mensen

Voordat de minister op het hoofdpodium de dag afsloot, sprak een aantal sprekers hun ‘last lecture’ met zoveel passie uit, dat beter van het ‘hartpodium’ gesproken kon worden. Willemijn Verloop sprak met dezelfde bevlogenheid waarmee zij aan de wieg stond van Warchild over het belang van sociale ondernemers voor gemeenten. “Steden hebben de innovatieve en sociale aanpak nodig van sociale ondernemers”. Wat een vereiste is om die innovaties ruimte te geven, betoogde Verloop, is een beter ondernemingsklimaat voor sociale ondernemingen. Na Verloop betrad internationaal vermaard architecte Francine Houben het podium met een gloedvolle oproep om de mens centraal te stellen: “Denk vanuit mensen, niet vanuit een ‘eigen plek’. Dan hoeft bijv. een trein niet per se te stoppen in de stad, maar misschien wel in een natuurgebied”. En denken en ontwerpen vanuit het perspectief van mensen, kan ook betekenen: de fiets een sleutelrol geven in de bereikbaarheid van steden.

Ernestine Comvalius. Foto: Serge Ligtenberg

Menselijkheid in de stad, maar dan ook voor álle mensen, dat is de droom van Ernestine Comvalius, directeur van het Bijlmer Parktheater die het publiek ontroerde met haar persoonlijke verhaal, ingeleid met een gedicht van eigen hand en afgerond met het gedicht “Ken je mij? Wie ben ik dan? Weet jij mij beter dan ik?” van Huub Oosterhuis. Aan de hand van een portretfoto van haar gezin, belichtte ze het belang van diversiteit. En ze deed een oproep: “Een stad in balans is voor mij een inclusieve stad. Er is plaats voor iedereen. Daarom wil ik het initiatief De Inclusieve Hoofdstad introduceren: een eretitel”.

Vergeten we niet iets?

Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Foto: Serge Ligtenberg

Tijd om bij te komen van deze indringende betogen, is er nauwelijks, want ook de volgende spreker, Rijksbouwmeester Floris Alkemade, hield de aanwezigen een spiegel voor en riep ons met zijn indrukwekkende reis langs filosofische inzichten, op om vooral verantwoordelijk en solidair te zijn: “Ook wij hebben de verplichting voortdurend beter te observeren. Zien we het goed en vergeten we niet iets? Wat zijn de consequenties van schijnbaar logische keuzes?” Ook nu is er in steden nog volop eenzaamheid, ongeletterdheid en armoede. “Ontwerpen begint met observeren. Degenen die in het donker staan, zien we niet.”

Robert Hammond. Foto: Martijn Beekman

Gelukkig was daar Robert Hammond, de charismatische New Yorker van ‘Friends of the High Line’ die niet spreekt over de opgaven, maar ons een voorbeeld toont van een onwaarschijnlijke, maar zeer succesvolle oplossing. “We’ve made the crazy credible”, vertelde hij over het stadspark dat ontwikkeld werd op een verlaten metrolijn. Eén van zijn belangrijke lessen: “Met je publieke initiatief creëer je waarde in je omgeving. Anderen kapitaliseren die waarde, tenzij je hier direct goede afspraken over maakt.”

En toen was het de beurt aan minister Ollongren van BZK, of zoals ze zelf zei ‘het ministerie van Bouwzaken’. Na een dag vol inspirerende lezingen en deelcongressen over de diverse vraagstukken die spelen in de stad, rond inclusiviteit, veiligheid, gezondheid en mobiliteit, toonde zij zich vooral strijdvaardig als het gaat om de enorme bouwopgave in ons land. Waar een stad als Amsterdam enkele decennia geleden nog 200.000 inwoners verloor aan groenere en ruimere groeikernen als Purmerend en Almere, zucht de hoofdstad nu onder een groot woningtekort. “Heel Holland Bouwt en wat mij betreft is er ruimte voor nog veel nieuwe seizoenen,” grapte de minister. Maar het gaat niet snel genoeg. “Het moet sneller en gerichter en ik vind het ook mijn verantwoordelijkheid om daar manieren voor te zoeken”, zegde ze toe.

Slottoespraak van minister Ollongren bij de Dag van de Stad 2018. Foto: Serge Ligtenberg

En met deze toegestoken hand, één van de vele tijdens een dag die in het teken stond van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor complexe opgaven, sloot de minister het congres af. Zijn al die complexe opgaven na deze editie van de Dag van de Stad opgelost? Nee, maar bestuurders zijn met elkaar en met andere stedelijke professionals in gesprek geraakt, hebben kennis opgedaan en uitgewisseld. Her en der werden bij de afsluitende borrel de eerste vervolgafspraken al in agenda’s getypt en geschreven. Met nieuw elan, een opener blik en de hartenkreten van bevlogen sprekers, kan begonnen worden aan een nieuw hoofdstuk van de Stad.

Video: Sfeerimpressie Dag van de Stad 2018

Er is ook een video met een sfeerimpressie van de Dag van de Stad gemaakt. Bekijk hier de video:

Laat een reactie achter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *