‘Steden zijn noodzaak’

Winy Maas is architect en urbanist. Hij geniet internationale bekendheid door toonaangevende ontwerpen zoals het televisiecentrum Villa VPRO, de Silodam in Amsterdam en de Markthal in Rotterdam. Op de Dag van de Stad geeft hij een inspirerende Last Lecture over de stad van de toekomst. ‘Ruimte wordt straks de nieuwe luxe.’

U geeft leiding aan de denktank en onderzoeksinstituut The Why Factory waarin jullie onder meer werken aan radicale alternatieven voor de snelgroeiende steden in Azië. Wat voor alternatieven zijn dat precies?
“The Why Factory is een denktank die zich bezighoudt met toekomstscenario’s. Het gaat daarbij niet alleen om alternatieve voor steden in Azië, maar ook in de rest van de wereld. Steden zijn nodig de komende tijd; om de groei van de wereldbevolking te huisvesten, om de landschappen te behouden voor bossen en landbouw- en wateropslag. Die steden van de toekomst hebben daarbij een taak en missie. Ze moeten meehelpen de planeet te redden, voorbeeldig zijn, vriendelijk, sociaal, open, toegankelijk en groen. Ze moeten vrijheid en gelijkheid bieden. Ze moeten een mix bieden aan huisvesting voor jong en oud, arm en rijk. Ze moeten schone energie produceren, geen afval veroorzaken, cyclisch zijn, water opslaan en filteren, zuurstof produceren, verkoeling bieden en niet uit schadelijke materialen als beton opgebouwd zijn. Ze moeten podia bieden voor overleg en samenwerking.”

Winy Maas.

Dat is nogal wat?
“Een hele waslijst inderdaad, waarvan The Why Factory onderzoekt hoe we dit kunnen realiseren. Eén daarvan is de open, poreuze stad, Porocity, een stad die niet introvert is maar die ontmoetingen biedt, groen en verkoeling. Andere zijn The Green Dip, dat laat zien hoe we overal planten kunnen toepassen, Biodiversity, waarbij we plek voor dieren maken in onze steden en The Vertical Village, die de mogelijkheden toont van een inclusieve stad waarin een mix van wonen en werken ook verticaal gerealiseerd kan worden.”

En kan dit ook worden toegepast op Nederlandse steden?
“De belangrijkste vraag is: waarom passen we dit nog niet toe terwijl we weten hoe de zaken er nu voorstaan? Het verbaast me dat een land als Nederland dit met zijn welvaart en kennis nog niet radicaler toepast. Verdichting is noodzaak. Als MVRDV zijn we hier al even mee bezig. Momenteel wordt een aantal van onze vernieuwende hoogbouwprojecten gerealiseerd in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Eindhoven, en dan heb ik een aantal vertrouwelijke hoogbouwprojecten nog niet genoemd. Ons ‘geheim’ is dat we verdichting invoegen in de bestaande stad op allerlei manieren zodat nieuwe woon- en werk-typologie ontstaan. Zodat ze groen toevoegen in plaats van het eraf snoepen.”

‘Steden zijn noodzaak, om te voorkomen dat ons laatste boerenland en bos verloren gaan’

“Ik maak me geen illusies; verzet tegen hoogbouw zal er altijd zijn. Dat kan ik me voorstellen als het gaat om autistische torens waarin verder niks te beleven valt naast het op en neer gaan van de lift, maar dat is niet echt nodig als je hoogbouw goed ontwerpt. Hong Kong, een van de meest dichtbebouwde plekken op aarde, wordt in Nederland nogal eens als schrikbeeld aangehaald. Maar het is de stad met het meeste groen per inwoner en het openbaar vervoer wordt er beter gebruikt dan waar ook ter wereld. Het is levendig en veilig op straat, en je kunt er goed wandelen. Door op sommige plekken de hoogte in te bouwen, kun je andere plekken met rust laten.”

 Wat zijn volgens jou de grootste uitdagingen in de nabije toekomst in onze steden, en grootstedelijke opgaven?
“Ik heb ze hierboven al genoemd, een hele reeks dus. Mijn belangrijkste punt is dat steden noodzaak zijn, om te voorkomen dat ons laatste boerenland en bos verloren gaan. Ruimte wordt straks de nieuwe luxe. We moeten voorkomen dat alleen welgestelden zich die kunnen veroorloven, en belangrijke publieke zaken als het hitte-eiland-effect niet worden opgelost. Daarvoor hebben we ook moedige politieke beslissingen nodig. Misschien moeten we in de toekomst ook wel gestapeld gaan boeren, of andere creatieve oplossingen bedenken om de urbanisatie in goede banen te leiden.”

En hoe kunnen we dat het beste aanpakken?
“Door dat nu gezamenlijk vast te stellen. En het in elke stad en dorp te bespreken. Hoe draagt iedereen bij?!”

‘Steden zijn noodzaak, om te voorkomen dat ons laatste boerenland en bos verloren gaan.’