De gemeente Den Haag wil een verdere groei van fastfoodzaken in de winkelgebieden voorkomen. Daarom ligt er nu een voorstel in gemeenteraad om een afzonderlijke horecacategorie voor fastfood in de bestemmingsplannen op te nemen. De volgende stap is om via deze categorie, nieuwe en uitbreiding van bestaande fastfoodzaken in de bestemmingsplannen van winkelgebieden uit te sluiten. De gemeente wil zo een diverse voedselaanbod realiseren.

Tussen 2019 en 2022 is het aantal fastfoodzaken in Den Haag met 25% toegenomen. Wethouder Saskia Bruines: ”Aantrekkelijke winkelgebieden met een divers aanbod van winkels en horeca zijn belangrijk voor onze stad. Fastfoodzaken horen daar ook bij, maar het is wel belangrijk dat er voldoende keuze overblijft voor onze inwoners en bezoekers. We willen voorkomen dat er een homogeen fastfoodaanbod ontstaat. Daarbij heeft de gemeente ook een rol in het waarborgen van een gezonde voedselomgeving.”

 Lees meer op de website van de gemeente Den Haag.

Amsterdam staat voor een flinke opgave: bijna veertig procent van de Amsterdammers heeft overgewicht. Maar liefst 1 op de 5 kinderen is te zwaar of heeft obesitas. De stad wil het tij keren en heeft flinke ambities deze cijfers terug te dringen. Maar waar ga je beginnen als de ongezonde verleidingen je overal tegemoetkomen? Beleidsadviseur Marya Sheikh Rashid van GGD Amsterdam licht de Amsterdamse aanpak toe

‘De cijfers zijn inderdaad zorgwekkend,’ gaat Marya Sheikh Rashid van start. ‘Het aanbod van ongezond voedsel is de laatste jaren sterk toegenomen, vooral in de meest kwetsbare wijken van de stad. Dat zorgt niet alleen voor gezondheidsproblemen, maar draagt ook bij aan kansenongelijkheid. Zo leven mensen met een hoge sociaaleconomische positie maar liefst 14 jaar langer in goede gezondheid dan mensen met een lage sociaaleconomische positie.’

Om gericht aan de slag te kunnen gaan heeft Amsterdam in 2019 alle locaties waar voedsel werd verkocht in kaart gebracht. Ook werd genoteerd of het aanbod overwegend gezond of ongezond was. Deze methodiek is ontwikkeld door de Universiteit van Utrecht in samenwerking met de Vrije Universiteit. De gezondheidsscores zijn bepaald met de zogeheten Delphi methode.

‘Uit deze Heatmap blijkt dat zo’n 84% van de voedselaanbieders in Amsterdam een overwegend ongezond aanbod heeft. En dat verschilt flink per stadsdeel. In Noord, Zuidoost en Nieuw-West is het aanbod van ongezond eten en drinken het grootst. En juist in die stadsdelen komt overgewicht veel voor. Naar verhouding hebben volwassen inwoners van de stadsdelen Zuidoost (52,4%) Nieuw-West (50,8%) en Noord (47,6%) het vaakst overgewicht.’

Gezonde levensstijl
Om overgewicht bij jongeren terug te dringen en te voorkomen, werd in 2012 de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht (AAGG) gestart. ’In dat programma lag de focus onder andere op de opgroei-omgeving van jongeren – gezinnen, scholen en buurten – om vervolgens samen te werken aan een gezonde levensstijl. Deze aanpak was best succesvol, maar zolang de voedselomgeving mensen blijft blootstellen aan ongezonde verleidingen, is het moeilijk om een gezonde levensstijl vol te houden.’

De focus in het programma is daarom steeds meer verlegd van het individu naar de omgeving. Gemeente Amsterdam kijkt hierbij goed naar wat het kan doen vanuit haar wettelijke taken. Bijvoorbeeld via het uitgeven van subsidies. ‘Wie een sportevenement wil organiseren voor kinderen en jongeren moet een gezond voedselaanbod hebben om een subsidie te krijgen. Ook gelden er dan regels voor reclame-uitingen. Zo’n evenement mag bijvoorbeeld niet gesponsord worden door een frisdrankfabrikant. Hetzelfde geldt voor het aanvragen van subsidies voor sociale activiteiten voor de jeugd.’

En daar blijft het niet bij: nieuwe foodtrucks in de buurt van scholen krijgen alleen een vergunning als ze een gezond aanbod hebben. Reclames van ongezond voedsel gericht op kinderen voedsel zul je niet meer zien op Amsterdamse metrostations. Ook schoolkantines krijgen volop de aandacht. ‘Samen met de adviseurs Gezonde School en het Voedingscentrum zijn we aan de slag gegaan om het aanbod in de schoolkantines gezonder en duurzamer te maken.’

Bevoegdheden
“Met al deze maatregelen hebben we onze bevoegdheden goed benut. Tegelijkertijd zien we ook wel dat het aanbod in supermarkten, horeca en (eet)winkels nog steeds grotendeels ongezond is, maar we hebben niet de juridische mogelijkheden om daar iets aan te veranderen. Dat blijkt ook uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam,” aldus Marya Sheikh Rashid.

Voor Amsterdam is dit een reden om via andere regelgeving invloed te hebben op het aanbod van eten en drinken in de stad. ‘Met ruimtelijke argumenten –vanuit het bestemmingsplan – kun je wel ingrijpen. Zo is in een aantal delen van de stad een horecastop gekomen en in het centrum een verbod op toeristische winkels. Deze maatregelen worden toegepast om de leefbaarheid te bevorderen door overlast te voorkomen en een eenzijdig aanbod tegen te gaan, maar helpen indirect ook om het voedselaanbod beter in balans te brengen.’

Goede stap
De gemeente Amsterdam is zo voortdurend op zoek naar regelruimte en het ziet ernaar uit dat gemeenten hulp krijgen vanuit de Rijksoverheid. Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) wil een nieuwe wet die gemeenten de bevoegdheid geeft om ongezonde voedselaanbieders te kunnen weren. Dit wetsvoorstel gaat begin 2025 naar de Tweede Kamer. ‘Een goede stap,’ vindt Marya Sheikh Rashid. ‘Ik hoop dat we snel de juiste handvatten hebben om hiermee aan de slag te gaan en een betere balans in het voedselaanbod kunnen realiseren. De steden uit de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving helpen het Rijk daarbij om aan te geven waar ze behoefte aan hebben.’

Amsterdam blijft de komende jaren samen met andere steden uit de City Deal op zoek naar nieuwe mogelijkheden. “We hebben een aantal gebieden tot proeftuin benoemt. Hier proberen we het voedselaanbod te monitoren, maar ook een netwerk op te bouwen: samen met ondernemers, vastgoedeigenaren, gezondheidscentra, ambtenaren, bewoners en andere belangrijke partners in de wijk willen we ervaring opdoen om te sturen op het voedselaanbod.“

‘Stapje voor stapje werken we zo aan een gezond en vitaal Amsterdam,’ sluit Marya Sheikh Rashid af. ‘Een stad waar gezond eten en drinken vanzelfsprekend is en beschikbaar en betaalbaar voor iedereen.’

Dit artikel verscheen in oktober 2023 in het magazine GoodFoodCity. Wil je een exemplaar ontvangen? Mail naar [email protected]

Op 23 mei organiseert de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’, de City Deal ‘Slim Maatwerk’ en de Provincie Utrecht de Slimme Stad Parade – De wetenschapseditie in het provinciehuis in Utrecht voor alle smartcity-onderzoeken in Nederland en Vlaanderen. Deel jij jouw smartcity-onderzoek ook met de ons?

Meld het onderzoek dan hier aan.

Waarom aanmelden?

• Je deelt je smartcityonderzoek met de 150 bezoekers van de Slimme Stad Parade
• Ontmoet hét grootste smartcitynetwerk van Nederland en Vlaanderen
• Laat je inspireren door andere smartcity-onderzoeken
• En doe interessante contacten op – wie weet voor een vervolgonderzoek

Algemene randvoorwaarden

• Je kan je aanmelden tot 26 april 2024.
• Uiterlijk 6 mei maken we bekend wie mag pitch presenteren.
• Je kan je aanmelding tot 26 april 2024 ook weer intrekken. Daarna niet meer.
• Mocht je vervolgens toch niet deelnemen, dan brengen we daarvoor 300 euro onkosten in rekening.

Inhoudelijke randvoorwaarden

• De initiatieven gaan over een onderzoek.
• De onderzoeken zetten digitalisering, technologisering of AI in om de grote opgaven (zowel fysiek als sociaal)  in onze regio’s, steden en dorpen aan te pakken en doen dat op een manier die de democratie versterkt.
• Het onderzoek moet een samenwerking zijn tussen verschillende partijen. Het onderzoek hoeft niet per se door een wetenschappelijke instelling te zijn of te worden uitgevoerd.
• Onderzoek waarbij een hbo- of wetenschappelijke instelling uit binnen-of buitenland bij betrokken is heeft de voorkeur, maar is geen vereiste.
• We zijn op zoek naar drie fasen van onderzoek:
  •  Initiatieffase: In de opstart en op zoek naar partners
  • Uitvoeringsfase: Bezig met ontwikkelen
  • Borgingsfase: Is net een jaar afgerond
• De presentatie wordt gegeven door een van de partners van het onderzoek. Dat hoeft niet de wetenschappelijke partner te zijn.
• Het mag dus geen product presentatie zijn, het doel is wel het verzamelen van onderzoeken.
• De projectorganisatie van de City Deal controleert of de initiatieven aan deze eisen voldoen.

Procesmatige randvoorwaarden

• We hebben ruimte voor 20 onderzoeken.
• Bij teveel inschrijvingen hebben we de volgende selectierandvoorwaarden.
• Partners van de City Deals ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ en ‘Slim Maatwerk’, van het DMI-ecosysteem en DKHGSL hebben voorrang boven de overige inzendingen
• Bij de selectie streven we naar een veelzijdig en breed aanbod van presentaties. We kijken daarbij naar een verdeling over inhoudelijke thema’s en de fasen van een onderzoek

Pitch presentatie

• De pitch presentatie duurt 8 minuten, waarvan 4 minuten presentatie en 4 minuten vragen / gesprek. Na 3 minuten krijg een seintje om af te ronden.
• De volgorde van de pitch presentaties maken we een week van te voren bekend. We houden ons het recht voor de volgorde last-minute te wijzigen, dus zorg ervoor dat je de hele dag aanwezig kan zijn.
• Bij de pitch presentatie kan een powerpointpresentatie worden gebruikt.
• Gebruik 1 tot max. 8 slides.
• Als je geen slides aanlevert, gebruiken we een standaardslide van het event met daarop de naam van het initiatief en je plaats
• Slides moeten van te voren worden ingeleverd (uiterlijk dinsdag 21 mei), zodat we ze achter elkaar kunnen zetten.
• Er kan geen geluid worden afgespeeld. Bewegend beeld kan wel, zolang je het in je powerpoint is verwerkt en het offline is.
• Eindig met een vraag of aanbod (een call to action) aan de zaal. Wie of wat zoek je en waarvoor? Deze wordt opgepikt door de dagvoorzitter. Zo krijgen we contact met de zaal.
• Tip: Vermeld op de laatste slide je contactgegevens.

Meld het onderzoek dan hier aan.

Kijk hier voor meer info en aanmelden als deelnemer aan de de Slimme Stad Parade – De wetenschapseditie in het provinciehuis in Utrecht.

Op 25 mei organiseert de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ een Slimme Stad Parade in het provinciehuis in ‘s-Hertogenbosch voor alle smartcity-initiatieven in Nederland en Vlaanderen. Deel jij jouw smartcity-initiatief ook met de City Deal community?

Meld het initiatief dan hier aan.

(Inmiddels is de aanmelding gesloten. We zijn wel nog steeds benieuwd naar uw initiatief, dus stuur het gerust nog. Dan zetten we u op een wachtlijst.)

We zijn op zoek naar smartcity-initiatieven op gebied van het fysiek en sociaal domein, die werken aan slimmere, duurzamere en socialere steden en die de democratie versterken. Met een initiatief bedoelen we een samenwerking tussen meerdere partijen, geen los product. 

Wil je alleen komen kijken? Dat kan ook!

Meld je aan om de Slimme Stad Parade te bezoeken 

Waarom aanmelden?

• Je deelt je smartcityinitiatieven met de 150 bezoekers van de Slimme Stad Parade
• Ontmoet hét grootste smartcitynetwerk van Nederland en Vlaanderen
• Je krijgt van tevoren een gratis workshop zodat je jouw initiatief zo goed mogelijk in 7 minuten kunt presenteren
• Laat je inspireren door andere smartcity-initiatieven

Hoe werken pitch presentaties

Elk uur een nieuw thema:

>> 10 minuten per pitch presentatie

>> 4 minuten pitch presentatie

>> 4 minuten vragen

>> 2 minuten wisselen

5 pitch presentaties per uur

Algemene randvoorwaarden

>> Je kan je aanmelden tot 28 april.

>> Uiterlijk 8 mei maken we bekend wie mag pitch presenteren.

>> Je kan je aanmelding tot 28 april ook weer intrekken. Daarna niet meer.

>> Mocht je vervolgens toch niet deelnemen, dan brengen we daarvoor 300 euro onkosten in rekening.

Pitch presentatie

>> De pitch presentatie duurt 8 minuten, waarvan 4 minuten presentatie en 4 minuten vragen / gesprek. Na 3 minuten krijg een seintje om af te ronden.

>> De volgorde van de pitch presentaties maken we een week van te voren bekend. We houden ons het recht voor de volgorde last-minute te wijzigen, dus zorg ervoor dat je de hele dag aanwezig kan zijn.

>> Bij de pitch presentatie kan een powerpointpresentatie worden gebruikt.

>> Gebruik 1 tot max. 8 slides.

>> Als je geen slides aanlevert, gebruiken we een standaardslide van het event met daarop de naam van het initiatief en je plaats

>> Slides moeten van te voren worden ingeleverd (uiterlijk dinsdag 23 mei), zodat we ze achter elkaar kunnen zetten.

>> Er kan geen geluid worden afgespeeld. Bewegend beeld kan wel, zolang je het in je powerpoint is verwerkt en het offline is.

>> Eindig met een vraag of aanbod (een call to action) aan de zaal. Wie of wat zoek je en waarvoor? Deze wordt opgepikt door de dagvoorzitter. Zo krijgen we contact met de zaal.

>> Vermeld op de laatste slide waar je staat op de tafeltjesbeurs.

>> Tip: Vermeld op de laatste slide je contactgegevens.

Tafeltjesmarkt

>> Alle presenterende initiatieven krijgt een statafel op de tafeltjesmarkt.

>> Deze is bedoeld voor de vindbaarheid na de pitch presentatie en om in gesprek te komen met bezoekers.

>> Elke tafel heeft de beschikking over 1 stroompunt (neem dus een stekkerdoos mee als je meer nodig hebt).

>> Je mag geen versterkt geluid afspelen op je tafeltje.

>> Je mag een rolbanner neerzetten, maar met respect voor je buren op de markt.

>> Je mag folders etc. uitdelen op je tafeltje. Maar ach, denk daarbij ook even aan het milieu.

>> Je kan vanaf 9 uur je tafeltje opbouwen en we verwachten dat je het pas opruimt als het evenement is afgelopen.

De Ministerraad besloot vrijdag 24 februari op advies van het Nationaal Groeifonds om 85 miljoen euro te investeren in het DMI-ecosysteem voor mobiliteitsvernieuwing en slimme, duurzame verstedelijking, over de totale looptijd van 5 jaar. Het bedrijfsleven draagt aanvullend 42 miljoen euro bij. In het Dutch Metropolitan Innovations (DMI)-ecosysteem werken G40 gemeenten samen met andere overheden, de ministeries van I&W en BZK en bedrijven. Het Dutch Metropolitan Innovations (DMI)-ecosysteem voorziet de domeinen van mobiliteit, openbare ruimte en woningbouw van nieuwe instrumenten vanuit de digitale wereld, om zo het stedelijk functioneren te verbeteren en te verduurzamen. Ook de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is betrokken bij deze samenwerking.  

Transities vereisen samenwerking 

In het Coalitieakkoord zijn scherpe doelen vastgelegd voor 2020 op het gebied van klimaat, woningbouw en stikstof. In de komende 7 jaar moet de CO2-uitstoot met minimaal 55% zijn verminderd, de stikstofuitstoot moet zijn gehalveerd en er moeten 900.000 extra woningen bijkomen, zoveel mogelijk binnen de bestaande bebouwing. Dit vraagt om publiek-private samenwerking en om coördinatie tussen Rijk en medeoverheden, en de maatschappelijk verantwoorde inzet van informatietechnologie. Op die manier bieden de transities kansen om het verdienvermogen van Nederland te versterken en de brede welvaart te bevorderen.

Nieuwe instrumenten vanuit de digitale wereld

Het Dutch Metropolitan Innovations (DMI)-ecosysteem voorziet de domeinen van mobiliteit, openbare ruimte en woningbouw van nieuwe instrumenten vanuit de digitale wereld. Het ecosysteem investeert in intelligente toepassingen, versnelde kennisopbouw en vertrouwde data-ontsluiting tussen de deelnemende partijen, op maatschappelijk verantwoorde wijze. Beleid, investeringen in het fysieke domein en informatietechnologie worden in samenhang ingezet, om het stedelijk functioneren te verbeteren en te verduurzamen. Voorzieningen in werk, onderwijs en zorg worden daardoor beter bereikbaar: slimme, duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing worden met behulp van het ecosysteem versneld.

Kansen om leefbaarheid te verbeteren

Concreet biedt het ecosysteem mogelijkheden om bijvoorbeeld deelmobiliteit slimmer te organiseren. Denk daarbij aan gebieden waar de parkeernorm verlaagd wordt, omdat binnenstedelijk nieuwe woningen worden gerealiseerd. Minder parkeergelegenheid heeft direct invloed op de verkoopbaarheid van woningen, het rendement op investeringen, het woongenot, verplaatsingsmogelijkheden en het vestigingsklimaat. Bewoners willen graag soepel naar hun werk, de kinderopvang en sport: dat is met bijvoorbeeld deelmobiliteit op een nabijgelegen hub goed te organiseren. Dat vereist inzicht in actuele beschikbaarheid van verschillende soorten vervoermiddelen, de tarieven en aansluitingen. Het vraagt ook om samenwerking, databeschikbaarheid en data-uitwisseling tussen projectontwikkelaars, bouwers, corporaties, hub-exploitanten, deelmobiliteitsaanbieders en gemeenten. Het ecosysteem maakt dit mogelijk.

Een andere mogelijke toepassing van het ecosysteem is het versterken van de zelfsturing en zelforganisatie door bewoners en bedrijven. De platformtechnologie biedt kansen tot coöperatievorming, of bijvoorbeeld de omschakeling van een leasevloot naar een mobiliteitsbudget. In de woningbouw creëert het systeem kansen voor een netwerk van bouwhubs, ter vermindering van het aantal transportbewegingen en uitstoot en betere verkeersveiligheid. Dankzij het ecosysteem is verantwoorde datatoegankelijkheid en samenwerking mogelijk.

Betere bescherming en sneller opschalen 

Het DMI-ecosysteem is een samenwerking van het bedrijfsleven, kennisinstituten, G40- en G4-gemeenten, provincies en de Ministeries van I&W en BZK onder een gezamenlijk uniform Afsprakenstelsel. Bedrijven kunnen dankzij het ecosysteem nieuwe, slimme businessmodellen ontwikkelen en sneller opschalen en daarmee markt maken. Burgers en bedrijven worden beter beschermd tegen privacy inbreuken en niet-transparante algoritmen. 

City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’

Jan-Willem Wesselink, programmamanager van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’: ‘Het DMI-Ecosysteem zorgt ervoor dat we de kansen benutten die digitalisering en technologisering bieden om de grote problemen op te lossen die we in Nederland hebben. Het is erg waardevol dat dit vanuit het Groeifonds wordt ondersteund. Zo kan ook het werk dat we in de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ doen, worden versterkt.’

De City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving heeft een nieuwe partner; de provincie Zuid-Holland sluit zich aan. Irene Voskamp, programmamanager gezonde leefomgeving bij de provincie en Liane Lankreijer van de stichting Voedselfamilies Zuid-Holland vertellen hoe de provincie werkt aan een gezonde leefomgeving voor de inwoners van Zuid-Holland.

“Gezond en veilig is een van de hoofdopgaven van de provincie Zuid-Holland,” gaat Irene Voskamp van start. “En de opgave is urgent, want Zuid-Holland scoort landelijk het laagst als het gaat om levensverwachting in goed ervaren gezondheid en kent grote gezondheidsverschillen tussen gebieden onderling. Dit heeft verschillende oorzaken, die variëren van leefstijl en inkomen tot milieufactoren. Met ons programma gezonde leefomgeving willen we invloed uitoefenen op alle aspecten die het leven beïnvloeden.”

Blue Zone
“Een ideaal dat we hierbij vaak aanhalen is het verhaal van de Blue Zones,” legt Liane Lankreijer uit. “Dit zijn gebieden in de wereld waar mensen relatief lang en gezond leven. Wel ouder dan 100 jaar. Deze gebieden liggen o.a. in Italië en Griekenland. Interessant is natuurlijk om stil te staan bij de vraag hoe het komt dat deze mensen zo oud worden? Dat blijkt dan vaak een combinatie van elementen: schone lucht, sociale contact, het gevoel dat mensen hun leven nuttig vinden. Maar ook de voedselomgeving is hierbij een belangrijk aspect.”

“Vanuit dit perspectief kijken we ook naar de leefomgeving in Zuid- Holland. We willen gezonder ouder worden in een leefomgeving die ons daarbij ondersteunt. Daarbij hoort een brede aanpak, waar voedsel ook een onderdeel van is,” legt Irene Voskamp uit. “Het gaat daarbij niet alleen om gezond eten, maar ook om de sociale component van voedsel: het is een reden om bij elkaar te komen: samen voedsel bereiden en eten. Daar zitten heel veel kansen, waarbij je de fysieke en de sociale omgeving bij elkaar brengt.”

“Als provincie heb je niet heel veel macht of directe invloed op het leven in de stad. We moeten het hebben van de verbinding en de netwerken. Zo is de provincie een belangrijke partner /initiatiefnemer van Voedselfamilies.” Liane Lankreijer vult aan: “Voedselfamilies is een aantal jaren geleden gestart om de transitie in het voedselsysteem te versnellen.  Samen met pionierende boeren, onderzoekers, beleidsmakers en ondernemers werken we nu aan integrale oplossingen voor maatschappelijke voedsel- en landbouwvraagstukken.”

Het recept voor een gezonde stad
“Een mooie samenwerking is vorig jaar gestart in het Haagse Moerwijk waar veel mensen wonen met een klein budget. De participatiekeuken kookte samen met bewoners eneen oprichter van Dutch Cuisine vertelde over zijn passie voor eten. We hoeven mensen niet uit te leggen hoe ze gezond moeten eten, maar kunnen  de passie voor eten  aanwakkeren door samen aan de slag gaan.” vertelt Irene enthousiast

“Dit is een mooi voorbeeld van hoe wij graag werken. Wij zijn van het netwerkend werken. En dat willen we graag inzetten voor deze City Deal.” Aldus Irene Voskamp. “De City Deal werkt in drie werklijnen: het veranderen van de voedselomgeving in de stad, het veranderen van het eetpatroon en het vergroten van het aandeel lokaal voedsel. Met de programma’s die we nu doen op het gebied van land- en tuinbouw zijn we van mening dat we vooral op dit laatste punt een rol kunnen spelen.”

Lokaal voedsel
De provincie Zuid- Holland wil ook werken aan concrete doelen: “In Zuid Holland zijn steeds meer zorginstellingen bezig met de wens om lokaal voedsel te bereiden voor hun patiënten. Veel andere partijen zijn ook met die vraag bezig: hoe maak je lokaal eten beschikbaar voor verschillende doelgroepen,” Laten we nu niet allemaal zelf het wiel uitvinden: de City Deal is de plek om hier samen mee aan de slag te gaan!”

En op de lange termijn? “Ik hoop dat we voedsel ook gewoon weer leuk gaan vinden,” sluit Irene Voskamp af. ”Te veel mensen hebben obesitas, de relatie met boeren staat onder druk. Voor te veel mensen is eten een ingewikkeld onderwerp, waarin de nadruk ligt op wat allemaal niet meer mag.  Terwijl er heel veel mooie en goede initiatieven zijn. Een ontspannen en prettige omgang voedsel – dat zou ik ons allemaal toewensen.”