‘Dutch Urban Envoy’ Van Dantzig wil breder Europees draagvlak voor stedelijke uitdagingen

Op 1 januari is Karen van Dantzig begonnen als (de nieuwe) Dutch Urban Envoy, nadat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besloot het mandaat van de speciale gezant voor stedelijke vraagstukken in Europa te verlengen tot 1 januari 2022.

Haar opdracht: bijdragen aan het versterken van de positie van steden en stedelijke gebieden in EU-beleid en -regelgeving.

De rol van speciale stedelijke gezant werd in 2015 ingesteld, voorafgaand aan het Nederlandse voorzitterschap van de EU in de eerste helft van 2016. Tijdens dat voorzitterschap kwamen de Europese ministers voor stedelijke ontwikkeling het ‘Pact van Amsterdam’ overeen. Het was het startschot voor de Urban Agenda for the EU (UAEU), een uniek EU-breed experiment waarin steden en regio’s op gelijke voet samenwerken met Europese instituten, experts en stakeholders. Dat gebeurt in thematische Partnerschappen die concrete aanbevelingen doen voor betere regelgeving, betere financiering en betere kennisdeling. De Dutch Urban Envoy (DUE) is het gezicht van deze Europese Agenda Stad.

Nieuwe stedelijke gezant dankzij Nederlandse steden

Het bevorderen van het voortzetten van die Urban Agenda, is een belangrijke taak van Van Dantzig. Nederland zet zich in voor de UAEU en wil dat deze ook in de nieuwe EU-programmaperiode (2021-2017) steden een platform in Brussel blijft bieden.

Het vertegenwoordigen van Nederlandse belangen, in nauw overleg met Nederlandse medeoverheden, is een andere prioriteit. Van Dantzig: “Nederlandse steden zijn de belangrijkste reden dat er een nieuwe DUE is. Een hele eervolle en uitdagende opdracht om te zorgen dat Urban Agenda een vervolg krijgt en daarbij steden te vertegenwoordigen in Europa”.

Van Dantzig heeft sinds begin januari een vliegende start gemaakt. “Ik heb de Taskforce Europese Agenda Stad voorgezeten. Daarin stemmen alle Nederlandse partijen die betrokken zijn bij de Europese Agenda Stad, waaronder de stedenkoepels en de Partnerschappen, periodiek hun inbreng en de Nederlandse positie af. Ook heb ik in Brussel met veel partners gesproken, zoals het Europees Parlement, Eurocities en CEMR, de permanente vertegenwoordiger van aanstaand EU-voorzitter Duitsland, het Huis van de Nederlandse Provincies, het Comité van de Regio’s en de Europese Commissie.

Cities Forum Porto ‘debuut’ Van Dantzig

Een belangrijk moment was het Cities Forum dat op 30 en 31 januari in Porto werd gehouden. Ruim 500 deelnemers, waaronder een stevige Nederlandse delegatie, kwamen daar bijeen rond het thema Together we shape a sustainable urban future. Tijdens de conferentie werd ook de evaluatie van de Urban Agenda gepresenteerd. Daarnaast werd onder andere de Join, Boost, Sustain-verklaring ondertekend, die digitale transformatie in steden moet bevorderen. Zo’n 65 partijen ondertekenden de verklaring, waaronder de VNG, de provincie Brabant en de steden Eindhoven, Amersfoort en Enschede.

Van Dantzig ontmoette in Porto onder andere de Duitse staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Bouwen Anne Katrin Bohle, de UAEU-rapporteur van het Comité van de Regio’s, en een groot aantal burgemeesters en bestuurders.

Een paar dagen na het Forum sprak ze in Parijs op DG-niveau met Frankrijk, Duitsland en Luxemburg over voortgang van New Leipzig Charter en UEAU met aantal andere ‘gelijkgestemde’ Europese lidstaten. En dit was nog maar een overzicht van de eerste zes weken. Voor de komende maanden staan nog vele bezoeken aan partnerschappen, Nederlandse steden en ministeries en uiteraard aan Brussel en andere Europese (hoofd-)steden op de agenda.

Van Dantzig: “Nu er een nieuwe Dutch Urban Envoy is, merk je dat er opnieuw sterk naar Nederland gekeken wordt voor leiderschap en ‘eigenaarschap’ van de Urban Agenda. Dat merk ik in alle gesprekken die ik gevoerd heb. Dat is enerzijds een heel positief signaal en onderstreept de waardering die ook voelbaar is voor de inzet en betrokkenheid van Nederland bij de UAEU. Die inzet leidt ertoe dat er vaak aan mij gevraagd wordt om als woordvoerder namens de steden op te treden richting Europese instellingen.

Gedeeld eigenaarschap cruciaal voor sterke stedelijke agenda

“Dat is vleiend, maar wat cruciaal is voor een sterke stedelijke agenda in Europa, is juist gedeeld eigenaarschap. Uiteraard adviseert en ondersteunt Nederland waar het kan, maar we kunnen dit niet alleen. De respectievelijke voorzitterschappen hebben het voortouw en vanuit alle betrokken partijen moet er draagvlak zijn. De Urban Agenda dient immers een gemeenschappelijk belang. Dat sprak EU-commissaris Ferreira tijdens het Cities Forum in Porto ook uit; niemand twijfelt aan het belang van steden in de EU en aan de voortzetting van de multilevel werkwijze van de Partnerschappen.”

De vorm waarin de belangen van steden de komende jaren in Europa behartigd worden, is nog onderwerp van gesprek. Eind dit jaar zal worden vastgelegd hoe de Urban Agenda na 2020 wordt voortgezet. Het nieuwe Leipzig Charter zal daar ook van groot belang bij zijn. “ legt Van Dantzig uit.

Dutch Urban Envoy Karen van Dantzig en coördinerend beleidsadviseur Urban Agenda Robert-Jan van Lotringen in Brussel

Evaluatie Urban Agenda

Het nieuwe Leipzig Charter zal ook de conclusies van de in Porto gepresenteerde evaluatie van de Urban Agenda ter harte nemen, verwacht Van Dantzig. “Alle betrokken partijen hebben zich, onder meer in de Verklaring van Boekarest, ondubbelzinnig uitgesproken voor de voortgang van de Urban Agenda. Verbeteringen, conform signalen uit de evaluatie, zijn impact partnerships vergroten door acties uit de actieplannen steviger door de partners te laten implementeren, stakeholders beter betrekken en de governance versterken. Dit vraagt een breed draagvlak vanuit de lidstaten en de commissie. Het bestendigen en uitbouwen van dat draagvlak, zie ik als één van mijn belangrijkste doelen dit jaar.”

“Het is belangrijk de Urban Agenda te verbinden aan andere initiatieven die verband houden met vraagstukken van steden, zoals de Green Deal en de Digital Agenda. Ook is het zaak de Urban Agenda goed in te bedden in het European Urban Initiative”, aldus Van Dantzig. Deze samenwerkingsagenda van de Europese Commissie maakt deel uit van een conceptverordening over het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Het EUI wil integrale benaderingen voor stedelijke ontwikkelingen stimuleren. Daarnaast moet de samenwerking tussen steden en regio’s bevorderd worden om tot een sterker bewustzijn te komen van relevant Europees beleid en bijbehorende fondsen. De conceptverordening is onderdeel van de lopende onderhandelingen over de meerjarige begroting van de EU.

Verbinding in eigen land

Van Dantzig hecht veel waarde aan het versterken van de verbinding in eigen land, en zelfs in eigen huis. “Veel Nederlandse steden zijn gedreven en leveren een belangrijke bijdrage aan de (Europese) Partnerschappen en daarmee innovatieve oplossingen voor uitdagingen van deze tijd. Ik help die steden graag door bij te dragen aan het vasthouden van het momentum, hun boodschappen breder uit te dragen, hen podia te bieden en ze met elkaar te verbinden. Daarbij zet ik me ook in voor een sterkere verbinding met bijvoorbeeld het Smart Cities-programma en onze (Nederlandse) City Deals.”

Van Dantzig ziet zich dus, net als haar voorgangers, voor een complexe en veelzijdige opgave geplaatst. Een opgave, waarvoor ze zich graag inzet. “Ik voel een grote gedeelde verantwoordelijkheid en gedrevenheid. De energie van de steden geeft mij de energie om belangrijke vraagstukken voor het Europees voetlicht te blijven brengen en partijen te verbinden die hetzelfde doel nastreven. Ten slotte zijn steden de kortste verbinding tussen Europa en haar burgers.”