Wat gaan we doen?

1 – Platform: netwerk zijn, netwerk delen
De City Deal is het grootste smartcitynetwerk van Nederland met deelnemers uit alle geledingen van het smartcitywerkveld die samen aan de slag zijn met het realiseren van slimme, duurzame en democratische steden. Daarvoor ontwikkelen we een online platform voor uitwisseling van kennis en netwerk en organiseren we evenementen. Zo versterken we het netwerk.

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is in combinatie met het netwerk van de City Deal ‘Slim Maatwerk’ uitgegroeid tot het grootste smartcitynetwerk van Nederland. Het bestaat momenteel uit ruim 75 partners (verdeeld over de beide City Deals). Het is daarbij een netwerk van netwerken, omdat er ook partnerorganisaties in participeren zoals BTG, Amsterdam Smart City en Brightlands Smart Services Campus. We zijn in gesprek met diverse andere initatieven om te komen tot nauwere samenwerking. Dat doen we in Nederland en Vlaanderen.

De komende jaren willen we dit netwerk verder uitbouwen met meer partners in de City Deal en warme contacten met andere initatieven. We willen bovendien dat het een vruchtbaar netwerk is. Via de in dit plan beschreven activiteiten brengen we de partners van de City Deal met elkaar in contact. Online faciliteren we dit via het besloten platform DMI en de Whatsappgroep die dagelijks een stroom aan nieuws en discussie brengt. Op dit moment zijn er 175 mensen lid van de Whatsappgroep en uit de evaluatiegesprekken blijkt dat partners de activiteit hierin waarderen.

Podium
We willen online en fysiek het podium bieden aan onze partners en aan andere initiatieven.
>> Online uitsluiten we netwerken via de website Een slimme stad, zo doen we dat, waarop we zoveel mogelijk Nederlandse initiatieven verzamelen.
>> Fysiek doen we dit tijdens de Slimme Stad Parade, een jaarlijks terugkerend evenement waar kennis wordt gewisseld en dat eindigt met een fijn feest. Tijdens dat event staat de uitwisseling tussen de verschillende initiatieven centraal, maar is er ook veel ruimte om kennis te maken met relevante smartcityhardware en -software, zodat de techniek letterlijk beleefd kan worden. Hierbij maken we uiteraard verschil in doelgroepen. Voor bestuurders is die beleving immers anders dan voor mensen in het werkveld.

Bijeenbrengen van relevante andere initiatieven
De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is niet het enige smartcityinitiatief in Nederland. Op meer plaatsen in Nederland werken bedrijven en overheden samen aan smartcityoplossingen. Dat hoort bij de transitie waarin we zitten. Om te komen tot het opschalen en toepassen van smartcityoplossingen moeten deze bestaande netwerken beter samenwerken, kennis uitwisselen en met elkaar in verbinding staan. Wij zien het als onze rol om het contact tussen die verschillende initiatieven verder te bevorderen. Samenwerking draagt bij aan snelle kennisuitwisseling en een sterk smartcityecosysteem, daarom werken we daar graag aan mee.

Delen van kennis
Uit de evaluatiegesprekken blijkt dat er veel behoefte is aan een kennisplatform voor de smartcitywereld in Nederland en Vlaanderen. Daarom bouwen we de website Een slimme stad, zo doen we dat uit tot de kennisbank voor de Nederlandse smartcitycommunity, met goed ontsloten kennis voor beginners en nieuwelingen in het smartcitywerkveld. Op deze site ontsluiten we de Toolbox Slimme Stad die we blijven vullen. Daar voegen we de volgende zaken aan toe:
>> Etalage met usecases – Overal in Nederland zijn usecases te vinden die het verdienen om gedeeld te worden. Met usecases bedoelen wij praktijkvoorbeelden van smartcityoplossingen voor een complexe (deel)opgave in de stad. Bijvoorbeeld een slim mobiliteitssysteem of een lokaalmeteninitiatief. De komende jaren worden bovendien veel nieuwe usecases ontwikkeld in het in het Ecosysteem ‘Dutch Metropolitan Innovations’ (op initiatief van het Ministerie van I&W). Wij ontwikkelen een etalage waarin we deze usescases laten zien. Zo maken we de staalkaart van de slimme stad die Nederland ondertussen is. Met bruikbare en deelbare voorbeelden uit heel Nederland en Vlaanderen. Zo stimuleren we dat kennis wordt verspreid en voorkomen we dat het wiel telkens opnieuw wordt uitgevonden. De voorbeelden die we delen moeten passen bij de uitgangspunten en waarden die we hebben opgesteld in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Ze moeten dus democratisch en duurzaam zijn en haalbaar, schaalbaar en deelbaar.
>> Tools en meer – De Toolbox Slimme Stad blijven we vullen en breiden we uit met een overzicht van smartcityinitiatieven, goede beleidsplannen en een woordenboek. Ook delen we hier technische randvoorwaarden, die onder andere in het Ecosysteem ‘Dutch Metropolitan Innovations’ worden ontwikkeld.

2a – Showcases: aan de slag in de praktijk
We initiëren Slimme Stad Showcases. Daarmee ontsluiten we de slimmestadpraktijk voor iedereen. Kortom, letterlijk een slimme stad, zo doe je dat.

We initiëren drie of meer Slimme Stad Showcases. Dit zijn door ons geselecteerde gebiedsontwikkelingsprojecten of herontwikkelingstrajecten waarin gebruik wordt gemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden om zo leefbare en sociale steden te ontwikkelen. Zo kunnen we de binnen de City Deal ontwikkelde tooling toepassen en verfijnen. We kunnen professionals in en buiten ons netwerk laten zien dat de slimme stad geen ver-van-het-bed-show is. Het ecosysteem van de City Deal kan als katalysator werken voor de showcases. We willen de kennis en het netwerk van de City Deal actief inzetten om de showcases verder te helpen. De showcases liggen verspreid over het hele land, hebben elk een verschillende stedenbouwkundige typologie en zijn in verschillende fases van ontwikkeling.

Net als de usecases, moeten de showcases passen bij de uitgangspunten en waarden die we hebben opgesteld in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Ze moeten dus democratisch en duurzaam zijn en haalbaar, schaalbaar en deelbaar. Bovendien moeten ze ‘smart’ zijn. Daarvoor hanteren we minimaal het niveau ‘verbinden’ uit het Smart City Bewustwordingsmodel.

Bij een showcases is altijd een partner betrokken (als gemeente of ontwikkelaar). Die moet zich committeren aan het project. Ook moet er bestuurlijk draagvlak zijn. Simpel gezegd, we willen dat een directeur en een wethouder zich verbinden aan het project.

Op dit moment zijn we in gesprek met de gemeenten Deventer, ’s-Hertogenbosch en Sittard-Geleen over de eerste aanzet tot showcases. Belangrijk daarbij is we zoeken naar projecten waar energie op zit die we kunnen versterken. We organiseren beleidstoerisme naar de showcases, zodat partners en anderen kunnen leren van de showcases en de projectleider van de gestelde vragen.

We zoeken actief naar de samenwerking tussen onderwijs en de showcases.

2b – Communities of practice: leren van elkaars ervaringen
We zetten communities of practice (CoP’s) op. Dat doen we in eerste instantie voor de onderwerpen “Gebiedsontwikkeling”, “Lokaal Meten & Snuffelfiets” en “Crowd Safety Manager / Voorspellen” en later ook voor andere thema’s, als dat nodig is. Daarin staat het uitwisselen van kennis en ervaringen centraal. Zo voorkomen we dat het wiel opnieuw wordt uitgevonden.

Drie onderwerpen waren erg belangrijk tot nu toe in de City Deal: Gebiedsontwikkeling, Lokaal Meten en Crowd Safety Management / Voorspellen. Voor elk van deze thema’s zetten we een Community of Practice (CoP) op. Daarin organiseren we een eigen netwerk en kennisuitwisseling.

Opzet Community of Practice

Elke Community of Practice kent de volgende onderdelen:

>>  Contact via een online community, een eigen appgroep, een nieuwsbrief, onderdeel in de Toolbox Slimme Stad.

>>  Kennisuitwisseling via bijeenkomsten waar kennis en netwerk samenkomen en het delen van ervaringen en vragen centraal staat.

>>  Specials zoals werkbezoeken, studiereizen, congressen, een boek et cetera.

Onderwerpen

>>  Gebiedsontwikkeling – Gebiedsontwikkeling is in feite het overkoepelende thema van deze City Deal en komt ook terug bij de Showcases. Tegelijkertijd is een aantal werkgroepen nu heel specifiek bezig met de verandering van het vak gebiedsontwikkeling en ruimtelijke ordening. Daarover gaat deze CoP.

>>  Lokaal Meten – Hierbij gaat het om projecten waar via sensoren heel lokaal en fijnmazig omgevingskwaliteit wordt gemeten en vaak wordt samengewerkt met inwoners. Vijf van de veertien werkgroepen van de huidige City Deal gaan over Lokaal Meten en het Europese project CitiMeasure is voortgekomen uit deze werkgroepen. Met CitiMeasure gaan we intensief samenwerken. De Future City Foundation is bovendien gevraagd om voor de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven een Community of Practice op te zetten over Snuffelfiets[11], die CoP voegen we samen met Lokaal Meten.

>>  Crowd Safety Management / Voorspel de stad – De Crowd Safety Manager is een succesvol resultaat van onze City Deal. Het project de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is de opgezet en er zijn drie vervolgprojecten ontstaan: in ’s-Hertogenbosch, Breda en in Den Haag. We werken verder met de voorspelcomponent van de Crowd Safety Manager. We zien dat er in meer projecten wordt gewerkt aan het voorspellen van gedrag in de stad om daar op te kunnen anticiperen. Dat kan drukte zijn zoals bij de Crowd Safety Manager, maar ook luchtverontreiniging of omgevingsveiligheid.

3 – Oplossingen: zó gaan we het doen
Samen met partners ontwikkelen we nieuwe smartcityoplossingen die een antwoord geven op de grote opgaven in ons land, de werking van de slimme stad verbeteren en haalbaar, schaalbaar en deelbaar zijn. Daarbij focussen op proces- en productvragen.

Tijdens de bijeenkomsten van de City Deal en in gesprekken tussen partners kan de behoefte duidelijk worden om nieuwe smartcityoplossingen te ontwikkelen. Tegelijkertijd zijn citydealdeelnemers al bezig met het ontwikkelen van oplossingen en zoeken ze naar partners om de oplossing verder te brengen en verder te ontwikkelen. En zijn er partners die juist heel goed in staat zijn om problemen op te lossen. Zoals de deelnemende hogescholen en bedrijven, maar ook Brigthlands en TNO.

Kortom, we hebben partners die vragen hebben en partners die ze kunnen oplossen. Die willen we samenbrengen. Binnen en buiten de City Deal. Dat willen we doen op een manier waarmee we zoveel mogelijk problemen kunnen oplossen en processen kunnen veranderen en zo impact kunnen creeëren.

We onderscheiden hierbij twee soorten vraagstukken:

>> Procesvragen – In feite gaat dit over de kern van onze City Deal: hoe organiseren we Nederland zo, dat we de kansen benutten die digitalisering biedt. Welke regels, wetten, normen, afsprakenstelsels moeten daarvoor worden aangepast en hoe doen we dat zo concreet mogelijk. Zodat we het echt kunnen gebruiken. En zodat de smartcitytransitie optimaal kan worden ingebed in de eigen organisatie, om zo meer collega’s aan te haken. Hierbij nemen we het model ‘Vijf opgaven voor maatschappelijke inbedding’ uit het WRR-advies Opgave AI – De nieuwe systeemtechnologie als denkkader en filter (zie kader).

>> Productvragen – Andere vragen zijn praktischer. “Stel dat we een tool hadden die…?” of “Zou het niet fijn zijn als we dit of dat konden?”. Als die vragen zich richten op het oplossen van de grote opgaven waar we als Nederland voor staan, dan past het bij de City Deal en vinden we het interessant.

Vragen kunnen worden geformuleerd door de projectorganisatie van de City Deal, na aanleiding van gesprekken met partners, of direct door partners worden aangedragen. In het laatste geval beoordeelt de projectorganisatie of de vraag past bij de doelstellingen van of de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ of ‘Slim Maatwerk’. Dat doen we uiteraard in overleg met de partner die het aandraagt.

Daarbij letten we ook op de eisen die we stelden in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal. Resultaten moeten dus duurzaam en democratisch zijn, en haalbaar, schaalbaar en deelbaar.

Binnen de City Deal focussen we op de ideationfase. Het valideren en werken aan een prototype en uiteindelijk waardecreatie, hoort bij volgende fases. We creeëren wel de randvoorwaarden om zoveel mogelijk vragen zo te beantwoorden dat ze in de volgende fase komen. Doel is impact en alleen mooie ideeën bedenken is daarvoor niet genoeg.

Als een vraag inhoudelijk interessant is, zetten we de volgende stappen:

• We onderzoeken of de vraag al niet ergens is beantwoord, we vinden het wiel liever niet opnieuw uit.
• Als dat niet zo is, gaan we in gesprek met de aandrager van de vraag om de vraag verder uit te diepen en aan te scherpen.
• We beoordelen of we de vraag binnen de kaders van de City Doel moeten oplossen of dat andere partijen daar beter geschikt voor zijn. Denk bijvoorbeeld aan deelnemende hogescholen en bedrijven, maar ook Brigthlands, ICTU en TNO.
• Daarvoor vragen we waar nodig de wijze raad in van onze Stuurgroep.
• Als we besluiten een vraag binnen de kaders van de City Deal op te lossen, formeren we een team van City Deal Partners die het willen oplossen. We verwachten dat deze partners daarvoor toestemming hebben van hun directeur.
• We organiseren bestuurlijke steun bij deze partners. We gaan alleen aan de slag als een wethouder of andere bestuurder zich hier achter schaart.
• We organiseren vervolgens een sprintbijeenkomst om in drie stappen tot een programma van eisen te komen. Een sprint is een bijeenkomst die drie dagdelen duurt en waarin we snel veel kennis verzamelen en uitwerken.
• In de laatste stap onderzoeken we hoe we het programma van eisen kunnen uitvoeren. Dat werken we uit in een Plan van Aanpak. In het Plan van Aanpak wordt ook nagedacht over hoe de uitwerking van het programma van eisen gefinancierd wordt.