Leer, werk, beleef hoe Ai de stad kan veranderen

Op 12 september brengen we Ai in de Stad. In Breda, de stad die een van de voorlopers is op smartcitygebied in Nederland en daar in 2023 met een Smart City Award voor werd beloond. Maar ook de stad met een Ai-opleiding, een sterke techsector en een leidende positie in de gaming-industrie. We organiseren een congres dat laat zien hoe Ai de stad kan veranderen en wat daarvan de kansen en bedreigingen zijn.

Ai kan onze steden tot leven brengen. Kunstmatige intelligentie belooft dat auto’s autonoom rijden, professionals in het sociaal domein worden ondersteund in het nemen van beslissingen, veiligheidsrisico’s beter worden ingeschat en gebouwen veel efficiënter gebruikmaken van energie. En vast nog veel meer. Maar als dat allemaal samen komt lijkt het erop dat de stad op haar gebruikers gaat reageren. De tijd van stenen steden is voorbij. De stad van de toekomst communiceert met ons, reageert op ons, leeft met ons.

Dat biedt enorme kansen in het fysiek en sociaal domein en op het gebied van veiligheid. Het geeft Nederlandse bedrijven grote kansen. Want wat zijn de ethische consequenties van Ai? Hoe borgen we onze democratische rechtstaat in een zelfdenkende stad? Hoe afhankelijk maken we ons van de techniek? En worden steden geen eenheidsworst als ze allemaal dezelfde Ai gebruiken?

Dat vraagt het om kennis van de techniek en de toepassing daarvan. Zodat je kan onderscheiden wat echt is en wat niet. Waar de verandering ophoudt en de fantasie begint. Er zijn dus genoeg vragen om van te leren, genoeg voorbeelden om te zien en genoeg oplossingen om toe te passen en te beleven.

Daarover gaat het jaarlijks terugkerende event Ai in de Stad dat we op 12 september in Breda organiseren. Tijdens het congres kunt u leren in lectures, zelf aan de slag tijdens workshops en zien en beleven in de inspiratie-expo. Het voorlopige (we werken er hard aan) programma leest u hier.
En u kunt zich nu al aanmelden voor dit (gratis) event. 

We presenteren daarbij toonaangevende sprekers uit binnen- en buitenland, mindblowing ervaringen en kleinschalige leerervaringen. We focussen op de thema’s: De leefbare en duurzame stad, de veilige stad, de sociale en gezonde stad en economie en cultuur in de stad. En op de rode draden: ethiek & burgerschap, techniek en cultuur.

En om de verbeelding helemaal de ruimte te geven, organiseren we ’s avonds een filmfestival over Ai in de Stad in het filmhuis van Breda. Met een diner vooraf en een inleiding op Ai in films.

Dit doen we samen… Maar we doen dat niet alleen. De gemeente Breda en de Future City Foundation hebben elkaar gevonden in de fascinatie voor de kansen van Ai in de Stad. Maar willen ook begrijpen wat de bedreigingen zijn. We zijn trots op en blij met de partners die samen met ons het event ondersteunen. Zoals Scape Agency, Ai for Good, ELBA\REC, mediapartner Stadszaken . En dat mag best meer. We willen graag samenwerken met bedrijven, overheden, onderwijsinstellingen en culturele instellingen die net als wij geloven in de kansen die Ai biedt.

En we doen meer… Zo organiseren we op 11 september een hackaton voor jongeren in samenwerking met Ai for Good en werken we samen met Scape Agency aan het Netwerk Ai in de Stad. Meer informatie hierover vindt u snel op deze website.

Wanneer, hoe, wat

• • Wanneer: 12 september 2024
  • Waar: Breda (verschillende locaties in de binnenstad)
  • Entree: Het evenement is gratis toegankelijk.
  • Kun je toch niet, meld je af: Soms komt er iets tussen en kun je toch niet naar een event waar je graag heen wilde. Dat kan gebeuren. Maar als wij dat niet tijdig weten, kopen we eten in dat we daarna moeten weggooien. Dat vinden we zonde. Daarom vragen we je dat als dit onverhoopt voorkomt, je uiterlijk 7 dagen voor het event af te melden bij Naomi Vrielink ([email protected]). Doe je dat niet, dan wordt er 75 euro in rekening gebracht.
  • Aanmelden: Klik hier.

Op 7 juni vond de kennisdelingsdag van het City Deal Kennis Maken (CDKM) netwerk plaats in Forum Groningen, een bruisende plek waar bewoners van alle leeftijden, onderwijs, onderzoek, cultuur en meer samenkomen. Tegen dit toepasselijke decor trapt Carine Bloemhof, locoburgemeester en wethouder van de gemeente Groningen, de dag af. Terwijl de zon doorbreekt en buiten de laatste regendruppels doet verdampen, heet zij aanwezigen uit de 20 CDKM-steden van harte welkom in haar stad voor deze dag waarop kennis maken en kennis delen centraal staan. Als best practice licht zij toe hoe het Akkoord van Groningen verschillende lagen overheden, zorg, onderwijs en binnenkort ook het bedrijfsleven samenbrengt. In 2025 wordt het twintigjarig bestaan gevierd van dit inspirerende voorbeeld van sector overstijgende en meerlaagse kennisdeling. Als Groningse invulling van de City Deal Kennis Maken sluit WIJS hier naadloos op aan, net als het Masterplan Campussen dat de komende jaren als onderdeel van Nij Begun wordt uitgerold in de regio. De aanwezigen in de zaal verkennen na het warme welkomstwoord van de wethouder dit rijke kennisecosysteem aan de hand van dagvoorzitter Gijs Nillessen en drie panels.

 1^e panel: Ateliers

Michèle Garnier (Dean SASS, Hanze Hogeschool)
Els Jansen (Projectleider en docent WIJS, Alfa College)
Marjon Veenstra (Projectleider en docent WIJS, Hanze Hogeschool)
Dilara Soeter (Student WIJS, student Social Work, Noorderpoort) atelier midden Groningen

Tijdens het eerste panelgesprek maken we kennis met de studentenateliers in de stad Groningen. Hier werken studenten onder begeleiding van studentcoaches aan diverse (collectieve) vraagstukken die in wijken spelen. “Worden vraagstukken dan meteen opgelost?” vraagt Gijs aan het panel. Ieder half jaar werkt een groep studenten aan diverse problemen en uitdagingen, waarna de volgende groep studenten voortbouwt op de resultaten van de vorige groep. De opgaven zijn van dien aard dat ze niet binnen een semester opgelost kunnen worden, maar dankzij het estafetteleren ontwikkelt de wijk zich verder en werken studenten doorlopend in een uitdagende leeromgeving aan echte opgaven. Zo leren zij samen te werken met bewoners, met studenten van andere opleidingen en onderwijsinstellingen en met maatschappelijke organisaties, gemeenten en het bedrijfsleven. Kortom, een win-win situatie waarbij verbinding het sleutelwoord is.

2^e panel: Studentensteunpunten

Rik van Niejenhuis (Wethouder, Gemeente Groningen)
Mirjam Kuin (Bestuurder, Wij Groningen)
Caten Tat (Coördinator, Studentensteunpunt WIJS)
Marwa Refai (Student WIJS, Intercultureel begeleider, Alfa College)

Het tweede panelgesprek wordt geopend met de vraag: “Wat is WIJS eigenlijk?” WIJS is een initiatief van de partners van het Akkoord van Groningen en verbindt studenten met de samenleving. Studenten komen in aanraking met diverse culturen en omgevingen in hun stad. “Het is een laagdrempelige vorm om ontmoeting te faciliteren”, licht wethouder Rik van Niejenhuis toe. De studentensteunpunten van WIJS zijn toegankelijke plekken in de stad waar alle inwoners van Groningen naar toe kunnen als zij vragen hebben, ideeën hebben voor de wijk of ondersteuning nodig hebben. De studenten kunnen hun expertise hier inzetten. Zo doen ze werkervaring op, maar vooral ook levenservaring.

‘’Dit zijn mooie ontwikkelingen, maar hoe staat het er nu voor?’’ vraagt de dagvoorzitter aan de wethouder. ‘’Het gaat heel goed, maar het kan altijd nog beter’’ is zijn antwoord. “Wat er nu staat is al een hele mijlpaal, maar er is altijd ruimte voor verbetering en daar gaan we de komende tijd verder mee aan de slag.”

3e panel: Onderzoeksprojecten

Berni Thomassen (Bewoner van de Schildersbuurt)
Cato Bootsma (Student Communicatie en Informatiewetenschappen, RUG)
Vincent Hazelhoff (Projectleider City Deal Kennis Maken, Wetenschapswinkel)

Tijdens het laatste panel wordt een best practice gedeeld uit de Schildersbuurt in Groningen. In deze wijk woont Berni Thomassen. Hij en zijn medebuurtbewoners ervoeren veel overlast toen studenten in hun wijk kwamen wonen. Door middel van onderzoek, georganiseerd door de Wetenschapswinkel en uitgevoerd door studenten, zijn er leefregels opgesteld voor de wijk, onder de treffende titel Ssst. Berni geeft aan inmiddels een goede band te hebben opgebouwd met de meeste studenten. Velen daarvan spreekt hij wekelijks, dit heeft hem zelfs de eretitel ‘burgervader van de Schilderswijk’ opgeleverd. De dialoog is nu de basis voor communicatie tussen bewoners en studenten. Zodra er toch veel overlast wordt ervaren, worden andere eenheden ingeschakeld. “Maar dat komt bijna niet meer voor”, aldus Berni.

“Een mooi resultaat”, geeft Vincent Hazelhoff aan “en een voorbeeld van een bewonersvraagstuk dat bij de Wetenschapswinkel wordt neergelegd, waarna er (studenten)onderzoek wordt gedaan.” Goed voor de bewoners, goed voor de maatschappij en vooral ook waardevol voor studenten, vertelt Cato Bootsma. Zij geeft aan dat ze veel geleerd heeft van het onderzoek en dezelfde werkwijze heeft kunnen toepassen in haar eigen studie. Het opstellen van vragenlijsten en zorgvuldig bevragen van bewoners geeft ze als concreet voorbeeld. “Wederom een win-win situatie waarbij een vraagstuk vanuit de wijk is opgelost en studenten kunnen werken aan eigen ontwikkeling” concludeert de dagvoorzitter. “En het is ook belangrijk dat het studiepunten oplevert”, voegt Cato toe.

Na de opening is het tijd voor twee rondes van 4 deelsessies en workshops. Hieronder een greep uit het programma. Voor meer informatie over de overige sessies, zie alle slides hieronder en de omschrijvingen op deze pagina.

Deelsessie 1: Studentensteunpunten

Bewoners van de stad Groningen zitten soms met grote of kleine vragen waar ze zelf niet direct een antwoord op weten. Voor die vragen staat WIJS voor hen klaar. Op maandag tot en met donderdag kunnen ze terecht bij een van de steunpunten van WIJS. Dit zijn locaties waar studenten van verschillende opleidingen zich inzetten om bewoners ondersteuning te bieden bij uiteenlopende vraagstukken. Zo zetten meer dan 70 studenten (mbo, hbo en wo) zich wekelijks in om bewoners met o.a. financiële, juridische, digitale of ondernemersvragen uit de brand te helpen. Op deze steunpunten geeft WIJS studenten in Groningen de kans om van betekenis te zijn voor de stad en zich tegelijk te ontwikkelen als professional door het inzetten van hun kennis en expertise. De input van bewoners is daarbij onmisbaar! Hoe werkt dat precies? En waar lopen we tegenaan?

Tijdens deze lichten Guillaume Maat (Coördinator Steunpunten) en Karst Dekkema (Projectmedewerker WIJS) toe hoe de studentensteunpunten zijn ingericht en hoe samenleving en onderwijs samenkomen bij de inrichting van deze Steunpunten.

Deelsessie 2: Meet-o-Theek, de bibliotheek voor meetinstrumenten

Een bibliotheek vol meetinstrumenten en actieve bewoners die willen bijdragen aan wetenschap. In deze deelsessie staan Groningse voorbeelden van burgenwetenschap centraal. Duidelijk is dat een aantal deelnemers naar deze sessie is gekomen met een missie. Zo sluit een van hen aan namens Team handhaving omdat zij veel te maken heeft met overlast van jongeren en daar meer over wil weten en handvatten wil krijgen om daar mee om te kunnen gaan. De decibelmeter lijkt hier een handige eerste stap.

Niels Alberts is coördinator van de Bètawetenschapswinkel van de RUG. Hij noteert de associaties die deelnemers hebben bij het woord ‘burgerwetenschap’. Een tegenstelling die direct naar voren komt is data versus kennisdeling. Wat is het verschil tussen deze twee? En wanneer is iets burgerwetenschap en wanneer niet? De gedeelde boodschap is dat burgerwetenschap veel meer is dan alleen data verzamelen. Burgers kunnen op elk moment betrokken zijn en zo actief bijdragen aan het verbinden van wetenschap en samenleving.

In zijn presentatie licht Niels toe dat dit precies is wat CurioUs beoogt. Deze samenwerking tussen Science Linx van de RUG, de Aletta Jacobs School of Public Health en Forum Groningen betrekt nieuwsgierige noordelingen bij onderzoek en wetenschap. Bijvoorbeeld via de nationale wormentelling of een onderzoeksproject waarbij burgers hittestressmeters gebruiken. In de Meet-o-Theek zijn onder andere vleermuisdetectoren, fijnstofmeters en CO2-meters te vinden. Aan het eind van de sessie steken de deelnemers de handen uit de mouwen en bodemmeters in de grond om de grondkwaliteit van de aanwezige planten te analyseren.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 3: Strategische Kennisallianties

Het Akkoord van Groningen stimuleert onderwijs, onderzoek en innovatie als essentiële motoren van de kenniseconomie die bijdraagt aan het vinden van oplossingen maatschappelijke opgaven. De samenwerking tussen onderzoekers, beleidsmakers, studenten, docenten en bestuurders floreert, maar is niet altijd eenvoudig. Strategische afstemming tussen kennisinstellingen en lokaal bestuur is cruciaal om de aanwezige kennis optimaal en duurzaam te benutten. In Amsterdam is een vergelijkbare samenwerking gaande binnen het nationaal programma Samen Nieuw-West, een van de twintig wijkaanpakken die vallen onder het National Programma Leefbaarheid en Veiligheid. De Amsterdamse kennisinstellingen hebben kun krachten gebundeld in een kenniscoalitie die hier aan “Werkend Leren,” waarbij studenten, docenten en onderzoekers zich verbinden aan vijf maatschappelijke opgaven.

Bert Oosterkamp (Beleidsadviseur UMCG), Eva Dekker (Senior bestuurssecretaris Noorderpoort), Nadia Amraoui (Adviseur Akkoord van Groningen) en Rob Andeweg (Programmamanager HvA in de Stad) leiden de sessie in en gaan vervolgens met de zaal in gesprek. Daarbij komt onder andere naar voren dat bij deze complexe samenwerkingen klassieke rolopvattingen vaak verschuiven. Er wordt een pleidooi gehouden voor een bottom up aanpak, gestuurd vanuit de samenleving en niet vanuit bestuurlijke of ambtelijke ambities. Gemeente en kennisinstellingen kunnen derhalve soms beter anderen de leiding laten nemen om draagvlak en doelgerichtheid te bevorderen.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 4: Stadslabs & Hybride Leeromgevingen

In de twintig steden van het City Deal Kennis Maken netwerk zijn diverse leeromgevingen te vinden. Soms fysiek aanwezig in de wijk, zoals buurtcampussen en stadslabs, soms in gemengde vorm. Welke methodieken kunnen worden gebruikt bij het samenbrengen van maatschappij en kennisinstellingen, van bewoners en studenten? Diverse voorbeelden en werkwijzen worden in deze workshop gedeeld. Allereerst door Marcel Kesselring, programmamanager bij het bruisende Urban Living Lab Breda dat in de loop der jaren gegroeid is van experimenteren en leren samenwerken richting een duurzame strategische alliantie tussen onderwijsinstellingen, gemeente Breda en aanpalende stadsbrede programma’s. Bij het delen van zijn ervaringen, verwijst hij onder meer naar het belang van mensen werk. Zij zijn het die de meters maken en die directe communicatielijnen hebben richting bewoners, partners en bestuurders. Het hebben van een centrale en inspirerende ontmoetingsplek is daarmee van essentieel belang.

Voortbouwend op de Bredase voorbeelden vertelt Barbara Winkelhuyzen, Projectleider en Kennismakelaar CDKM bij Fontys, hoe in Eindhoven en Tilburg in meer dan 130 Hybride Leeromgevingen (HLO’s) onderwijs, onderzoek en leren in de praktijk samenkomen. Ook hier gaat het in de regel om fysieke ontmoetingsplekken buiten de onderwijsinstellingen en ook hier hangt de samenwerking vaak op het verbindingswerk van personen. Aan het eind van de sessie wordt de nadrukkelijke oproep gedaan elkaar als CDKM-netwerk te blijven vinden om samen de verdieping te zoeken en kennis te delen.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 5: Wederkerig leren in de Waaier

Wijkinzet Jongeren en Studenten (WIJS) draait sinds 2024 drie Ateliers, ‘multilevel’ onderwijsprogramma’s in wijkcentra in Groningen en Hoogezand. In deze Ateliers gaan studenten uit het mbo, hbo en wo gezamenlijk met een vraagstuk uit de wijk aan de slag. Vincent Hazelhoff,  Projectleider CDKM Groningen, deelt aan het begin van de sessie waaiers uit aan de aanwezige deelnemers voor een alternatieve versie van ‘petje op, petje af’. Na enkele vragen wordt bevestigd dat de onderwijspraktijk er nog vaak verticaler uitziet dan gewenst.

Vervolgens wordt toegelicht hoe WIJS concreet invulling geeft aan de ‘waaiergedachte’. Als kern van de samenwerking worden de waarden ‘wijkgericht, gelijkwaardig en wederkerig’ gebruikt. De aanpak is verankerd in het onderwijs van alle partnerinstellingen en studenten worden begeleid door docenten die een coachende rol hebben. Tabatha Ros vertelt hoe zij vanuit haar rol als studentassistent aan de RUG haar onderzoek naar Boundary Crossing theorieën koppelt aan deze aanpak. WIJS levert veel op voor de betrokken studenten, docenten, bewoners en partners.  Om écht het ei van Columbus te kunnen zijn, wordt doorlopend gewerkt aan het beter op elkaar laten aansluiten van roosters, het tijdsefficiënter maken van de docentbelgeleiding en het coherent samenbrengen van verschillende onderwijsvormen.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 6: De wetenschapswinkelmethode

Tijdens deze sessie wordt toegelicht wat een Wetenschapswinkel is en hoe je de wetenschapswinkelmethode kunt toepassen.

De aanwezigen nemen met Yorick Karseboom, voorzitter wetenschapeswinkels van de RUG, een duik in de geschiedenis en belanden in de jaren ’70 waarin de klassieke kerntaken van de universiteit als instelling voor onderwijs en onderzoek worden aangevuld met een maatschappelijke taak. De kennis die universiteiten produceren, kan nu ook rechtstreeks ingezet worden voor een beter Nederland en een betere wereld.

In deze context komen de wetenschapswinkels op. Deze bieden onafhankelijke en participatieve onderzoekssteun in reactie op vragen uit de samenleving, mits deze aan een aantal (wetenschappelijke en niet-commerciële) voorwaarden voldoen. Vragen worden niet alleen beantwoord, maar kunnen ook gekoppeld worden aan vervolgprojecten of aan vakken op faculteiten.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 7: Werken in netwerkorganisaties

WIJS bestaat daardoor uit meerdere partijen uit de samenleving en het onderwijs die hun krachten bundelen om zo domein overstijgend samen te werken. Dit wordt ook wel een netwerkorganisatie genoemd. Dit klinkt mooi, maar hoe doe je dat nu echt? Want deelname aan een netwerkorganisatie als WIJS betekent dat je automatisch werkt aan de doelen en belangen van andere betrokkenen. Deze vragen staan centraal in een interactieve sessie waarin deelnemers in spelvorm aan de slag gaan. Het doel daarbij is om tot een gezamenlijk besluit te komen over een specifiek vraagstuk. In ronde één deelt niemand zijn/haar rol met de groep en in ronde twee deelt iedereendeze juist wel met elkaar.

Tijdens het spel komt goed naar voren hoe belangrijk transparantie is. Er is een collectief belang, maar er zijn uiteraard ook individuele belangen en ambities. De verschillen in groepsdynamiek tussen ronde één en twee zijn frappant. Pas zodra ieder de eigen rol deelt, blijkt het mogelijk te zijn de gezamenlijke missie boven aan de agenda te plaatsen en tegelijkertijd tot een besluit te komen, rekening houdend met ieders rol. Sessieleiders Pascal de Jong, Projectmanager Gemeente Groningen en Anne Kraanen, Projectleider Wij Groningen, delen hoe dit vertaald kan worden naar je dagelijkse organisatie en samenwerking.

Klik hier voor de presentatie.

Deelsessie 8: Masterplan Campussen – Vitaliteitscampus

Onze leefomgeving wordt steeds sneller en ingewikkelder. Tegelijkertijd stijgt onze levensverwachting en hebben we andere, soms zelfs nieuwe vaardigheden en levenshoudingen nodig om actief te blijven meedoen. De Vitaliteitscampus draagt bij aan de kwaliteit van leven in onze samenleving en loopt voorop in de realisatie van een vitale regio. Binnen de Vitaliteitscampus werken overheden, bedrijfsleven en onderwijs samen met elkaar aan vitaliteitsvraagstukken in Groningen en Drenthe. Het is daarmee één van de aangewezen locaties voor ontwikkeling tijdens de pilotfase van het Masterplan Campussen, aldus Ineke Yska, Directeur Innovatie & Strategie Alfa-college en Jasper van Buiten, Programmamanager Vitaliteitscampus Alfa-college.

Het doel van de Vitaliteitscampus is het realiseren van wendbaar en toekomstbestendig mbo-onderwijs dat breed opgeleide professionals aflevert of bijschoolt. Dit om nóg beter aan te sluiten bij de vragen uit de praktijk en de behoefte en vraagstukken vanuit de samenleving. Tijdens deze sessie wordt ingegaan op de totstandkoming en ambities van de Vitaliteitscampus en op de bijzonder wijze waarop de partners daarbij samenwerken.

Klik hier voor de presentatie.

MDT

Gedurende de dag kunnen de bezoekers ook uitgebreid kennismaken met de bevlogen collega’s van Maatschappelijke Diensttijd (MDT) en MDT-Missie.

Afsluiting

Tijdens een vlotte plenaire terugblik op de deelsessies met de dagvoorzitter, noemen de aanwezigen diverse opbrengsten van de dag. Met gevulde adresboekjes en geïnspireerd door de voorbeelden uit Groningen en de andere CDKM-steden strekken zij de benen tijdens twee excursies. De eerste daarvan biedt een kijkje in de keuken bij CrossWise, een omvangrijk en langjarig samenwerkingsprogramma in Noord-Nederland tussen vier noordelijke onderwijsinstellingen (Alfa-college, Noorderpoort, NHL Stenden Hogeschool en Hanze Groningen), SPOT en de gemeente Groningen. De aansluiting van onderwijs op de praktijk staat centraal bij het opleiden van jonge talenten van uiteenlopende beroepsopleidingen tot professionals in de podium- en evenementenbranche. De tweede excursie is een stadswandeling waarbij die deelnemers hoogtepunten maar ook onverwachte kanten van dynamisch Groningen laat zien.

Terug in het Forum wordt de opgedane kennis verder uitgewisseld tijdens de afsluitende netwerkborrel die menige enthousiaste nabeschouwing ontlokt.

Alle foto’s en presentaties van het evenement zijn hier te bekijken © Florencia Jadia Photography.

Begin 2024 heeft Joost Rijkhoff, student Bestuurskunde Universiteit Leiden, voor de City Deals Gezonde en duurzame voedselomgeving en Dynamische binnensteden een eerste beknopte verkenning gedaan naar juridische mogelijkheden om het aanbod van ongezond voedsel te kunnen weren. De scope van het onderzoek was beperkt. Echter, de bevindingen zijn zodanig dat ze kansrijke aangrijpingspunten opleveren voor nader onderzoek voor beide City Deals. De belangrijkste aanbeveling van zijn onderzoek is, dat gemeenten een gezonde voedselomgeving in tenders moeten opnemen, zodat aandacht voor dit onderwerp van ontwikkelaars vereist wordt. Hiervoor is het uiteraard van belang dat een gezonde voedselomgeving integraal onderdeel van de ruimtelijke visie uitmaakt.

In navolging van Joost Rijkhoff, werkt masterstudent Urban and Economic Geography aan de Universiteit Utrecht Lea Smeijsters aan haar afstudeerscriptie over dit onderwerp. Hierbij richt ze zich op het proces van gebiedsontwikkeling, en de kansen en uitdagingen binnen dit proces om een gezonde voedselomgeving te bevorderen. De resultaten van haar onderzoek worden in de tweede helft van 2024 op deze site gepubliceerd. Een verwijzing naar die publicatie zal dan ook aan deze pagina worden toegevoegd.

Lees hier de verkenning van Joost Rijkhoff.

Het programma van 18 april bood een combinatie van workshops, keynotes en interactie vanuit onderwijs, overheid en praktijk. Benieuwd naar alle hoogtepunten? Bekijk nu de aftermovie onderaan deze pagina van datApeldoorn 2024 en herbeleef deze leerzame dag! 

Marco Wenzkowski, Frank Tierolff, Ben Kokkeler en Mettina Veenstra openden datApeldoorn en lieten de waardevolle samenwerking tussen het Kadaster, Gemeente Apeldoorn, Hogeschool Saxion en CVD – Centrum voor Veiligheid en Digitalisering zien.
Mettina Veenstra sprak over de kracht van datavisualisaties voor maatschappelijke transities. Erwin Folmer van het Kadaster vertelde dat iedereen data kan gebruiken, onder andere door het gebruik van Loki, de chatbot van het Kadaster.

In de middag konden de deelnemers ervaren wat de verschillende kanten van data en datagedreven werken zijn, met o.a. een workshop over digital twins voor veilige regio’s van de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland, een workshop van het Simulatiecentrum van de Koninklijke Marechaussee en een workshop over hoe je aan de slag kunt met ethiek. En er waren nog veel meer workshops waarin data tastbaar, ervaarbaar en werkbaar werd gemaakt van Hogeschool Saxion over verhalen vertellen met data en van het Kadaster over de woningbouwopgave. Tot slot sloot Özcan Akyol de dag af met een persoonlijke note en een oproep.

Het verslag lezen met de terugblik op datApeldoorn 2024? Lees het hier: Datastad Apeldoorn in de etalage met symposium

Vijf jaar na het verschijnen van het boek ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ werken we dit jaar de ‘late sequel’ dat de werktitel: ‘Van slimme stad, naar ecosysteem’ heeft. Dit boek is onderdeel van de borging van de resultaten van de City Deal. In dit boek willen we onder meer laten zien.

>> Wat we de afgelopen jaren hebben gedaan in de City Deals (het boek rondt dat af) en hoe de resultaten worden geborgd in onder andere het DMI-ecosysteem.
>> Wat het betekent om samen te werken in een ecosysteem.
>> Waar op dit moment de discussie staat over digitalisering en technologisering in Nederland en Europa.

Zoals altijd maken we dit boek met ons netwerk, of ecosysteem zo je wilt. Daarom organiseren we dit voorjaar 3 redactievergaderingen op:
>> woensdag 15 mei – 13.00 – 15.00
>> donderdag 13 juni – 13.00 – 15.00
>> dinsdag 9 juli – 13.00 – 15.00

De meetings vinden plaats in het DMI Center in Amersfoort (Barchman Wuytierslaan 10, 3818 LH Amersfoort). De meetings zijn gepland voorafgaand aan bijeenkomsten over de Expo in Barcelona. Dus je kan dan gewoon in Amersfoort van de ene naar de andere vergadering.

Ben je City Deal of DMI-partner, meld je dan hier aan voor die redactievergaderingen

Waarom een boek?
Sinds 2017 geeft de Future City Foundation bookazines (boek x magazine) uit. Daarmee dagen we de lezer uit om een visie te vormen over de slimme stad en geven we een podium aan inspirerende ideeën en boeiende mensen. We laten zien welke visies, tooling en projecten er zijn. Elk boek heeft zijn eigen zwaartepunt. En elk boek maken we met partners.

Elk boek is gratis als pdf te downloaden en te koop als papieren versie. Dat laatste is natuurlijk de mooiste beleving, maar de pdf geeft ons de mogelijkheid om ons verhaal te delen met de Nederlandse (en sinds 2019 ook de internationale) vakwereld. Met succes, want ondertussen zijn de boeken een begrip geworden in de smartcitywereld.

Eerdere boeken van Future City zijn (onder andere):

– Smart & Leefbaar (2018)
– Een slimme stad zo doe je dat (2019)
– Zo bestuur je een slimme stad (februari 2021)
– Zo creëer je waarde in de slimme stad (juni 2022)

Het boek ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ werd de basis van de gelijknamige City Deal.
Alle boeken zijn ruim 1000 keer aangevraagd (digitaal en fysiek), Slimme stad zo doe je dat zelfs ruimt 1700 keer.

Hoe zorg je ervoor dat je goed rekening houdt met de ethische vragen die spelen rondom innovatie, dataverzameling en digitalisering? Hoe hou je rekening met ethische kaders en laat je ethiek je innovatieproject juist versterken?

Op 15 mei laat het kennisnetwerk ethiek vanuit de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ zien wat praktische handvatten zijn om – ook binnen het DMI-ecosysteem – rekening mee te houden.

Meld je hier aan

De toepassing van technologie vraagt om een zorgvuldige afwegingen. Zeker binnen DMI, waar belangrijke beslissingen worden genomen waar we de effecten lang van zullen ervaren. Het doordenken van de ethische gevolgen daarvan is altijd belangrijk. Dat is van alle tijden. Maar waar we bij bestaande technologie een antenne hebben ontwikkeld voor de ethische gevolgen, is dat bij nieuwe technologie vaak lastiger. Met andere woorden, we kunnen ons de gevaren en gevolgen van een auto voorstellen en daar wat vinden, bij een cameradeurbel is dat lastiger. Daarom is het extra belangrijk om bij het ontwikkelen en toepassen van nieuwe technologie steeds stil te staan bij de ethische gevolgen. Dat leidt tot een betere oplossing die beter aansluit bij wat mensen willen en accepteren. En dat is een win-win voor de partij die de nieuwe toepassing ontwikkelt en voor de maatschappij die de nieuwe toepassing gaat gebruiken.

Binnen de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ heeft zich de afgelopen jaren een kennisnetwerk gevormd rondom dit thema. Deze community of practice wordt nu voortgezet binnen het DMI-ecosysteem. Wil je weten welke vragen we behandelen en waarvoor je deze community of practice kunt inzetten?

Meld je hier aan

_______________________________________

Datum:15 mei 2024, 11.00 – 12.00 uur

Locatie: Online

Er zijn steeds meer sensoren in onze steden, die helpen bij het analyseren, monitoren en beheren van stedelijke opgaven. Denk aan sensoren die de drukte in de stad te monitoren, voor het opladen van elektrische auto’s, voor het beheren van afval en voor het handhaven van openbare orde en veiligheid. Deze sensoren verbeteren vaak de leefbaarheid van steden, maar kunnen ook ongewenste en/of onvoorziene effecten veroorzaken. Burgers zijn nauwelijks bewust van deze systemen en de impact die ze hebben op hun leven. Momenteel is er geen gestandaardiseerde aanpak voor het communiceren over sensoren van de overheid. Op veel plekken wordt nu niet gecommuniceerd over sensoren. En verschillende communicatie kan leiden tot verwarring.

De gemeenten Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Rotterdam, de provincie Noord-Brabant, het AMS-Institute, de TU Delft en Muzus hebben een effectieve en inclusieve communicatieaanpak (online en offline) over sensoren in de stad ontwikkeld. Deze aanpak is ook in een aantal deelnemende steden gevalideerd. Zo een richtlijn zorgt voor meer transparantie tussen overheid en inwoners én zorgt voor meer vertrouwen in het gebruik van sensoren. Deze communicatieaanpak sluit aan bij het afwegingskader sensordata en privacy, wat in de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is ontwikkeld door de provincie Noord-Brabant en het Kadaster.

Wilt u weten wat deze richtlijn voor u kan betekenen? Meld u dan nu aan voor het webinar op 14 maart van 9.00 -10.00 uur.
Meld je hier aan

Programma 
9.00 – Opening door Thijs Turel (AMS – Institute)
Waarom moeten overheden aan de slag met de communicatierichtlijn sensoren?
9.15 – Doel van de communicatierichtlijn door Pieter van Langen (TU Delft)
Hoe spelen vertrouwen en transparantie een rol binnen overheidscommunicatie?
9.30 – Hoe werkt de communicatierichtlijn door Muzus
Hoe kunt u morgen aan de slag met de communicatierichtlijn sensoren?

Meld je hier aan

_______________________________________________________________

Datum en tijd: 14 maart 2024- 9:00 – 10:00 uur

Locatie: Online

Wat kunnen gemeenten doen om buurtinitiatieven waar mensen samen koken en eten te ondersteunen? En hoe kunnen gemeenten deze initiatieven gebruiken als vliegwiel om het gezamenlijk eten van gezond en lokaal voedsel te stimuleren? Stichting Ulebelt onderzocht het in opdracht van de City Deal.

In Nederland moet maar liefst 14 procent rondkomen van een laag inkomen. Gezond eten is dan vaak moeilijk. Daarnaast leven veel mensen alleen, die niet voor zichzelf willen of kunnen koken en eten. In heel Nederland zijn lokale voedselinitiatieven die met tal van vrijwilligers hun stads-, dorp- of wijkgenoten helpen aan een gezamenlijke, gezonde en duurzame maaltijd.

In de buurtrestaurants die Ulebelt onderzocht, kunnen bewoners vaak tegen kostprijs aanschuiven voor een warme, zelf gekookte en vaak gezonde maaltijd. Deze restaurants zijn laagdrempelig, dichtbij en goedkoop. Ze hebben de potentie om gezondheidsachterstanden terug te dringen, ontmoetingen te faciliteren en een sociaal netwerk te versterken. Bovendien kunnen buurtrestaurants als vliegwiel worden ingezet om het eten van vers en lokaal voedsel te bevorderen.

Impact vergroten
Veel buurtinitiatieven zouden graag hun impact willen vergroten. Sommigen willen graag meer mensen aan tafel, anderen geven aan de diversiteit aan deelnemers te willen uitbreiden: meer mensen met een migratie-achtergrond of meer niet-kwetsbare mensen aan tafel hebben, zodat het concept meer genormaliseerd wordt. Ook benoemen buurtrestaurants vaak dat ze graag meer met lokaal geproduceerd voedsel willen koken.

Gemeenten willen buurtinitiatieven vaak ondersteunen. Dat is vaak ook hard nodig, want om een betaalbare, gezonde maaltijd te bieden is geld, huisvesting en een stabiele organisatie nodig. Ulebelt adviseert gemeenten o.a. om bestaande buurtrestaurants in beeld te brengen en onder de aandacht te brengen van wijkbewoners. Ook adviseert het om te onderzoeken wat elk buurtrestaurant nodig heeft om te overleven en te groeien.

Lees het onderzoek

Er zijn zoveel smartcity-onderzoeken dat je soms de bomen door het bos niet meer ziet. En daarom brengen we op 23 mei 2024 in Utrecht alle bomen bij elkaar. Wil je weten welke innovatieve smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een leefbare en slimme en sociale stad? Dan mag je de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht niet missen!

Tijdens dit unieke evenement krijg je de kans om kennis te maken met smartcity-onderzoeken in Nederland en Vlaanderen. Ontdek welke slimme wetenschappelijke onderzoeken er zijn voor het sociaal domein en hoe we de verstedelijkingsopgaven van de toekomst kunnen oppakken. En leer wat digitalisering en technologisering betekent voor de maatschappelijke opgaven van vandaag.

Dus, wil je weten welke smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een betere wereld? Wil je het hele bos kunnen overzien? Kom dan naar de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht en laat je inspireren!

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden). 

Programma (wijzigingen voorbehouden): 

9.30 – Inloop

10:00 – Welkom bij de Slimme Stad Parade

10:10 – Dank voor de gastvrijheid

10:20 – Welkom in de Provincie Utrecht bij de Data en Kennishub Gezond Stedelijk Leven – Henri de Ruiter (DKH Gezond Stedelijk Leven)

10:30 – Pauze en zaalwissel

10:35 – 11:35 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 13, 14 en 15. We focussen in dit blok op het thema bestuur en organisatie.

10:35 – Monitoringsprogramma Cartesius – Pitch 1 – Marije Lammers (Universiteit Utrecht)
Het monitoren van de effecten van interventies in de leefomgeving (fysiek, sociaal en zorg) op de gezondheid en het welzijn van bewoners in Cartesius, een gebied waar ontzettend veel belangrijke thema’s samenkomen (beweging, voeding, duurzaamheid, sociale cohesie etc.), maar ook waar veel verschillende partijen en expertises samenkomen op het gebied een gezonde leefomgeving. En waar de effecten van interventies en ontwerpkeuzes uitgebreid gemonitord gaan worden, als opzet voor een landelijk monitoringsprogramma.

10:50 – Emeralds: Extreme-scale Urban Mobility Data Analytics as a Service – Pitch 2 – Sascha Hoogendoorn-Lanser MICD (TU Delft)
Steden beschikken vaak over veel gegevensbronnen over verkeersopstoppingen. De verwerking, analyse en het gebruik (bijv. voor context-afhankelijke voorspelling) wordt echter belemmerd door het gebrek aan toepasbare methoden en extreme dataverwerkingstools. EMERALDS zal deze uitdaging aangaan.

11:05 – GROUNDED in de Kien: Stadscampus Deventer – Pitch 3 – Meike Heijenk (Saxion) en Ronald Visser
De SPRONG-groep GROUNDED van lectoren van Saxion en De Haagse Hogeschool richt zich op het samengestelde, elkaar versterkende, inzicht van boven- én ondergrond. Van wonen en werken én de grond daaronder die we gebruiken voor landbouw, kabelwerk en opslag (legaal en illegaal). Informatie die antwoorden geeft op urgente vraagstukken voor steden en dorpen, ons omgaan met het klimaat en de ruimte voor duurzame energie, natuur en recreatie.

11:20 – De slimme, duurzame stad in beeld – Pitch 4 – Mike van Dijk en Sonja Hulshoff ( Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat)
Hoe operationaliseren we de blauwdruk van de G40 Smart City Groep ‘Slimme, duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing’ naar een integraal dashboard van een stad, gebied of opgave? Slimme, duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing raakt meerdere domeinen: ruimtelijke ontwikkeling/inrichting, wonen, energie, verkeer en mobiliteit, gezondheid, bouw, logistiek etc. Ieder domein kent zijn ambities, doelstellingen, indicatoren, richtlijnen, en data. Maar welke indicatoren zijn echt van belang voor besluitvorming van gemeenten en laten zien hoe een stad functioneert? Welke data, interoperabiliteit, informatie en toepassingen helpen bij het inzichtelijk maken en realiseren van de doelen op straat? Welke stad of gemeente kun je zijn? Het DMI-ecosysteem onderzoekt hoe dit beeld te operationaliseren.

11:35- Pauze en zaalwissel 

11:50 – 12:50 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 1, 2, 3 en 4. We focussen in dit blok op het thema betere leefomgeving door gebruik van data.

11:50 -XCarCity – Pitch 5 – Jacqueline Verbeek-Nijhof en Ruben Verbeeke (TNO)
De toenemende woningdichtheid en de afnemende ruimte voor vervoersinfrastructuur en privéparkeerplaatsen vormen een grote uitdaging voor de duurzame bereikbaarheid van stedelijke regio’s. Potentiële slimme mobiliteitsoplossingen bestaan uit een flexibele combinatie van lopen en fietsen, elektrische deelvoertuigen, vervoersknooppunten, vracht, bezorging en verkeersmanagement – maar het ontbreekt ons aan de modelleringstools om deze oplossingen te testen. XCARCITY is een vijfjarig programma, vol met onderzoek en pilots, ontworpen om dat gat te dichten.

12:05 – Inwoners betrekken bij hun leefomgeving door het gebruik van een digital twin – Pitch 6 – Arjun Snoep-Dellema (Gemeente Arnhem)
Binnen de gemeente Arnhem is onderzocht hoe digital twin toepassingen (bv. Virtual Reality of ArcGIS) ingezet kan worden bij projecten binnen de fysieke leefomgeving met burgerparticipatie. We zijn bij drie verschillende projecten aangesloten om de verschillen op het gebied van mobiliteit, woningbouw en vergroening via digital twin toepassingen beter inzichtelijk te maken aan inwoners. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: In hoeverre zorgt het inzetten van digital twin toepassingen voor toegevoegde waarde binnen projecten van de gemeente Arnhem, en in het bijzonder bij projecten binnen de fysieke leefomgeving met een participatietraject?

12:20- Digital Society and the Quality of Urban Space – Pitch 7 – Paul Rutten (Hogeschool Rotterdam)
In het project Digital Society and the Quality of Urban Space staat de vraag centraal welk digitalisering heeft op de kwaliteit van leven in steden? Hoe beïnvloedt digitalisering gebruik en inrichting van stedelijke ruimte? Welke impact heeft digitalisering op publieke waarden in de stad? Hoe verschillen publieke digitale diensten daarin van commerciële? Wat is de rol en betekenis van bewoners en lokale overheden? Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen voor de toekomst?

12:35- Fijnstofonderzoek met scholieren op de snuffelfiets – Pitch 8 – Dorien Dorresteijn (GLOBE Nederland)
GLOBE Nederland zet projecten op, zodat leerlingen van middelbare scholen door heel Nederland meten aan hun leefomgeving. Zo maken ze bijvoorbeeld gebruik van de snuffelfiets om de fijnstof in kaart te brengen. In de provincie Utrecht doen al 22 scholen mee. We werken bij dit project samen met het RIVM en verschillende gemeentes en provincies, waaronder de provincie Utrecht.

12:50 – Netwerklunch

13:30 – Lezing na de lunch: Zo gebruik je kennis in je organisatie
Met ruim 10 jaar ervaring bij het Groene Brein weet Antoine Heideveld ondertussen wel hoe je wetenschap en onderzoek kan toepassen in je organisatie. Die inzichten deelt hij met ons.

14:00 – Pauze en zaalwissel

14:10 – 15:10 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 5, 6, 7 en 8. We focussen in dit blok op het thema betrekken van belanghebbenden.

14:10- Digitale veiligheid van smartcitysystemen – Pitch 9 – Willem Bantema (NHL Stenden Hogeschool)
Hoe digitaal veilig zijn gemeentelijke smart city toepassingen en welke concrete oplossingen en oplossingsrichtingen dragen bij aan het verbeteren van de digitale veiligheid van deze toepassingen?

14:25 – AI Compass: Adaptive Intelligence in Crowd Crisis Management through Al-Human Coordination and Ethical Practice – Pitch 10 – Sascha Hoogendoorn-Lanser MICD (TU Delft)
De combinatie van complexiteit, tijdsdruk en morele beslissingen is een flinke uitdaging in crisissituaties. Ai heeft een enorm potentieel om beslissingen bij crowd crises te ondersteunen. Het AI-COMPASS consortium, onder leiding van TU Delft, ontwikkelt real-time ondersteuningssystemen die rekening houden met context, gedrag en waarden.

14:40 – Moral Smart City – Pitch 11 – Jeroen de Vos (Fontys)
We bouwen in het Moral Smart City onderzoek aan een genuanceerde strategie om een breed debat te voeren over Slimme Stedelijke ontwikkelingen en inclusieve besluitvorming te bevorderen. Dit doen we door stedelijke ethische commissies, burgerparticipatie, lokale bestuursorganen en mediaorganisaties uit zeven Nederlandse steden aan elkaar te koppelen. We focussen hierbij op journalisten in –met name lokale – media willen graag de rol van ‘vierde macht’ vervullen rondom techno-ethische thema’s, maar vooralsnog ontbreekt het hen aan handvatten om dit op een meer verdiepende publieksgerichte manier te doen.

14:55 – AI ELSA-Lab Noord-Brabant – Pitch 12 – Ben Kokkeler (Avans Hogeschool)
Het AI ELSA-Lab Noord-Brabant is een innovatief samenwerkingsplatform waarin we toegepast onderzoek verrichten en kennis ontwikkelen met de burger, overheidsorganisaties en ondernemers als middelpunt. Het is een is een internationaal beproefde en wetenschappelijk onderbouwde methode om de ethische, juridische én maatschappelijke impact van concrete technologische toepassingen integraal te beoordelen. Deze geïntegreerde manier van kijken brengt kansen en risico’s in beeld, tijdens het ontwikkelproces en tijdens de invoering van AI toepassingen. Het disruptieve karakter van AI vraagt om nieuwe manieren van samenwerken. Hoe pak je dat als gemeente verantwoord aan in samenspel met burgers en ondernemers?

15:10 – Pauze en zaalwissel

15:25 – 16:10 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 9, 10, 11 en 12. We focussen in dit blok op het thema ethiek.

15:25 – Citizen Science projecten in de provincie Utrecht – Pitch 13 – Arjen Hof (Good City Sense)
De provincie Utrecht is koploper als het gaat om citizen science projecten, zoals Snuffelfiets, Telraam en Pientere Tuinen. In het onderzoek combineren we de ervaringen uit deze projecten tot een integrale aanpak.

15:40 – LIVE – Pitch 14 – Leon Hendriks (AeroVision)
Project LIVE heeft onderzocht en aangetoond dat door het combineren van diverse data een integraal beeld ontstaat dat helpt bij de besluitvorming. Door (beoogde) aanpassingen en scenario’s in de fysieke leefomgeving vooraf zichtbaar te maken in een 3D-omgeving, kan de impact op de leefbaarheid, waterhuishouding, biodiversiteit en zelfs woongeluk in beeld worden gebracht. Een slimme tool om afgewogen de juiste beslissingen te nemen en elke vierkante meter optimaal te benutten.

15:55 – Dit was de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ – Pitch 15 – Jan-Willem Wesselink (Future City Foundation)
Na 5 jaar samenwerken wordt de City Deal in 2024 afgerond. Wat zijn de resultaten en hoe worden die geborgd in het DMI-ecosysteem?

16:10 – Afsluiting en einde

16:15 – Netwerkborrel

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden).

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

______________________________________________________________

Datum & tijd: 23 mei 2024, 10.00 – 17.00 uur (inloop 10.00 – 10.30 uur).

Locatie: Het huis voor de provincie Utrecht, Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht

Kosten: Deelname aan de Slimme Stad parade is gratis

We organiseren dit evenement in dankbare samenwerking met de Data en Kennishub Gezond Stedelijk Leven.