“We kunnen lang niet alles meten of vastleggen. Maar dat hoeft ook niet”

Van slimme stad naar krachtig netwerk

Begin dit jaar kwam er een einde aan de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Met een groot slotevenement en de publicatie van het boek ‘Van slimme stad naar ecosysteem’ werd vijf jaar aan samenwerking, innovatie en netwerkvorming feestelijk afgesloten. Voor projectleider Jan-Willem Wesselink een moment van trots én reflectie. Dankzij het netwerk dat is ontstaan is de impact van de City Deal echter nog lang niet klaar.

De City Deal speelde zich af op het snijvlak van technologie, bestuur en samenleving. Vijf jaar lang werkten steden, regio’s, ministeries en bedrijven samen aan de vraag hoe digitalisering en technologisering kunnen bijdragen aan maatschappelijke opgaven in de stad. Van klimaatverandering en mobiliteit tot inclusie en democratie. “Het doel van de City Deal was om het thema Smart City écht op de kaart te zetten. En dat is gelukt,” zegt Wesselink. “Via het Dutch Metropolitan Innovations (DMI)-ecosysteem – dat de domeinen van mobiliteit, openbare ruimte en woningbouw voorziet van nieuwe instrumenten vanuit de digitale wereld – heeft het onderwerp een serieuze impuls gekregen. “We waren een van de bronnen voor die volgende stap. Dat was geen vooraf bedacht eindpunt, maar het ontstond gaandeweg. En dat vind ik misschien wel het mooiste.”

Vlnr: Jan-Willem Wesselink, Koen Haer en Klaes Sikkema poseren trots met het boek ‘Van slimme stad naar ecosysteem’ tijdens de slotbijeenkomst van de City Deal. Foto: Saskia Krijnen (Fotostudiosas)

Van output naar impact

Concreter heeft de City Deal een aantal tools en projecten opgeleverd, zoals de Crowd Safety Manager, een digitaal platform dat gemeenten en politie helpt om drukte in steden en bij evenementen in realtime te monitoren en voorspellen en dat inmiddels al door meerdere steden wordt gebruikt tijdens Koningsdag. Of het Afwegingskader Sensordata en Privacy dat gemeenten een praktisch hulpmiddel biedt om privacy te waarborgen en de naleving van de AVG te garanderen bij de inzet van sensoren in de openbare ruimte. Andere tools zijn onder meer het Kennisplatform Ethiek in de slimme stad en het Kookboek Effectieve Datastrategie, dat overheden en andere organisaties een praktisch stappenplan biedt om een eigen datastrategie op te zetten.

Maar minstens zo belangrijk was het netwerk dat ontstond tijdens het vijf jaar samenwerken. “We hebben een echt een ecosysteem opgebouwd met elkaar,” aldus Wesselink. “Mensen leerden elkaar kennen – ambtenaren, ondernemers, onderzoekers – en gingen samenwerken. Daaruit ontstonden ideeën, projecten, soms zelfs nieuwe bedrijven. En ja, zelfs stages, banen én liefdes.”

Wesselink noemt juist dat netwerk als het meest blijvende resultaat. “In een gebied als digitalisering, dat zo snel verandert, is het cruciaal dat je de juiste mensen kent. De techniek verandert razendsnel. Denk aan AI, dat nu ineens centraal staat. Als je goede relaties hebt, kun je beter reageren op die veranderingen. Dat is de kracht van een ecosysteem.”

Het netwerk kwam tot stand in zaaltjes door het land, op dansfeesten in ’s-Hertogenbosch, filmavonden in Breda en tijdens bezoeken aan de Smart City Expo in Barcelona. “Dat klinkt misschien informeel,” zegt Wesselink, “maar daar gebeurt het. Daar ontstaan de connecties. En soms dus ook de magie.” Hij is dan ook trots op het feit dat het boek en het borgingsdocument slechts een fractie weergeven van de daadwerkelijke impact. “We kunnen lang niet alles meten of vastleggen. Maar dat hoeft ook niet. Zo werkt een ecosysteem.”

Lessen voor de toekomst

Toch verliep niet alles vlekkeloos. “De energie was in het begin groter dan aan het einde,” erkent Wesselink. “Tijdens corona had iedereen behoefte aan contact, er was meer focus. Daarna werd het lastiger. Misschien omdat mensen het toen weer drukker kregen. Of omdat er meer initiatieven kwamen.”

De lessen die hij daaruit trok, past hij nu toe bij een nieuwe City Deal – voorlopig met als werktitel ‘City Deal over AI’. Eén van de belangrijkste lessen: focus op het eigen belang van partners. “Iedereen loopt rond met eigen targets. Als je als project weet waar die liggen en daarop inspeelt, creëer je win-wins. Dan ontstaat energie.”

Een andere les: stel je team zorgvuldig samen. “Zeg nee tegen de ‘FOMO-partners’, de mensen die alleen meedoen uit angst om iets te missen. Zij dragen uiteindelijk niet zo veel bij. Je hebt mensen nodig die echt gemotiveerd zijn en willen bijdragen. Dat maakt het verschil.”

Jan-Willem Wesselink in een panelgesprek tijdens de CoP-bijeenkomst van 25 maart 2025 in Utrecht. Het panelgesprek ging over de vraag hoe je partners van City Deals betrokken en aangehaakt houdt. Foto: Paul Tolenaar

Durf te zeggen als je elkaar niet begrijpt

Daarnaast pleit Wesselink voor meer pragmatisme. “Je moet niet te dogmatisch zijn. Werk met wat wél kan. En durf het ook te zeggen als je elkaar niet begrijpt. In projecten als deze spreken mensen vaak een andere taal – letterlijk of figuurlijk. Vraag gewoon: ‘Snap je wat ik bedoel?’ Dat voorkomt misverstanden en versnelt de samenwerking.”

Een andere belangrijke les die hij heeft opgedaan: sluit de City Deal op een goede manier af.  het afsluiten van een project noemt hij belangrijk. “Dat geeft rust en ruimte voor iets nieuws. Daarom vond ik het mooi dat we deze City Deal echt konden afronden. Het voelde goed om iets echt af te ronden, en er een strik omheen te doen in de vorm van een slotevent en een boek. Dat hebben we mooi gedaan Het was daarmee klaar. En dat voelt goed.”

Advies aan Agenda Stad

Aan Agenda Stad en het ministerie van BZK heeft Wesselink een duidelijk advies: maak gebruik van je unieke ervaring. “Agenda Stad is de enige constante in al die City Deals. Ze hebben het dertig keer gedaan. Ze zouden hun ervaring beter kunnen inzetten, bijvoorbeeld in de vorm van trainingen en methodieken en kaders kunnen scheppen. Denk bijvoorbeeld aan een ‘Tien Geboden voor City Deals’. Waaraan moet een City voldoen? Hoe zorg je ervoor dat je goede partners krijgt? Hoe organiseer je de borging? Allemaal dingen waar Agenda Stad haar jarenlange ervaring nog beter kan inzetten. Dat helpt nieuwe projectleiders enorm. Mensen zoals wij, innovatieve types, willen alles zelf bedenken. Het is zonde om steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Er ligt al zoveel kennis en ervaring. Gebruik die. Dat maakt iedere volgende City Deal krachtiger.” “

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is in ieder geval formeel afgerond. De impact werkt echter door in de tools die zijn ontwikkeld, en de netwerken die zijn ontstaan. “We hebben de slimme stad niet alleen op de kaart gezet. We hebben mensen bij elkaar gebracht die samen blijven bouwen aan de stad van morgen. En dat is toch wel ons grootste succes.”

Volg de City Deal over AI op LinkedIn en lees meer over de City Deal Een Slimme Stad.