Slimme Stad Parade 23 mei 2024

Dit gaat over de City Deal Een Slimme Stad, zo doe je dat

Er zijn zoveel smartcity-onderzoeken dat je soms de bomen door het bos niet meer ziet. En daarom brengen we op 23 mei 2024 in Utrecht alle bomen bij elkaar. Wil je weten welke innovatieve smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een leefbare en slimme en sociale stad? Dan mag je de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht niet missen!

Tijdens dit unieke evenement krijg je de kans om kennis te maken met smartcity-onderzoeken in Nederland en Vlaanderen. Ontdek welke slimme wetenschappelijke onderzoeken er zijn voor het sociaal domein en hoe we de verstedelijkingsopgaven van de toekomst kunnen oppakken. En leer wat digitalisering en technologisering betekent voor de maatschappelijke opgaven van vandaag.

Dus, wil je weten welke smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een betere wereld? Wil je het hele bos kunnen overzien? Kom dan naar de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht en laat je inspireren!

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden). 

 

Programma (wijzigingen voorbehouden): 

9.30 – Inloop

10:00 – Welkom bij de Slimme Stad Parade

10:10 – Dank voor de gastvrijheid

10:20 – Welkom in de Provincie Utrecht bij de Data en Kennishub Gezond Stedelijk Leven – Henri de Ruiter (DKH Gezond Stedelijk Leven)

10:30 – Pauze en zaalwissel

10:35 – 11:35 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 13, 14 en 15. We focussen in dit blok op het thema bestuur en organisatie.

10:35 – Monitoringsprogramma CartesiusPitch 1 – Marije Lammers (Universiteit Utrecht)
Het monitoren van de effecten van interventies in de leefomgeving (fysiek, sociaal en zorg) op de gezondheid en het welzijn van bewoners in Cartesius, een gebied waar ontzettend veel belangrijke thema’s samenkomen (beweging, voeding, duurzaamheid, sociale cohesie etc.), maar ook waar veel verschillende partijen en expertises samenkomen op het gebied een gezonde leefomgeving. En waar de effecten van interventies en ontwerpkeuzes uitgebreid gemonitord gaan worden, als opzet voor een landelijk monitoringsprogramma.

10:50 – Emeralds: Extreme-scale Urban Mobility Data Analytics as a ServicePitch 2 Sascha Hoogendoorn-Lanser MICD (TU Delft)
Steden beschikken vaak over veel gegevensbronnen over verkeersopstoppingen. De verwerking, analyse en het gebruik (bijv. voor context-afhankelijke voorspelling) wordt echter belemmerd door het gebrek aan toepasbare methoden en extreme dataverwerkingstools. EMERALDS zal deze uitdaging aangaan.

11:05 – GROUNDED in de Kien: Stadscampus DeventerPitch 3 – Meike Heijenk (Saxion) en Ronald Visser
De SPRONG-groep GROUNDED van lectoren van Saxion en De Haagse Hogeschool richt zich op het samengestelde, elkaar versterkende, inzicht van boven- én ondergrond. Van wonen en werken én de grond daaronder die we gebruiken voor landbouw, kabelwerk en opslag (legaal en illegaal). Informatie die antwoorden geeft op urgente vraagstukken voor steden en dorpen, ons omgaan met het klimaat en de ruimte voor duurzame energie, natuur en recreatie.

11:20 – De slimme, duurzame stad in beeldPitch 4 – Mike van Dijk en Sonja Hulshoff ( Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat)
Hoe operationaliseren we de blauwdruk van de G40 Smart City Groep ‘Slimme, duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing’ naar een integraal dashboard van een stad, gebied of opgave? Slimme, duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing raakt meerdere domeinen: ruimtelijke ontwikkeling/inrichting, wonen, energie, verkeer en mobiliteit, gezondheid, bouw, logistiek etc. Ieder domein kent zijn ambities, doelstellingen, indicatoren, richtlijnen, en data. Maar welke indicatoren zijn echt van belang voor besluitvorming van gemeenten en laten zien hoe een stad functioneert? Welke data, interoperabiliteit, informatie en toepassingen helpen bij het inzichtelijk maken en realiseren van de doelen op straat? Welke stad of gemeente kun je zijn? Het DMI-ecosysteem onderzoekt hoe dit beeld te operationaliseren.

11:35- Pauze en zaalwissel 

11:50 – 12:50 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 1, 2, 3 en 4. We focussen in dit blok op het thema betere leefomgeving door gebruik van data.

11:50 -XCarCity – Pitch 5 Jacqueline Verbeek-Nijhof en Ruben Verbeeke (TNO)
De toenemende woningdichtheid en de afnemende ruimte voor vervoersinfrastructuur en privéparkeerplaatsen vormen een grote uitdaging voor de duurzame bereikbaarheid van stedelijke regio’s. Potentiële slimme mobiliteitsoplossingen bestaan uit een flexibele combinatie van lopen en fietsen, elektrische deelvoertuigen, vervoersknooppunten, vracht, bezorging en verkeersmanagement – maar het ontbreekt ons aan de modelleringstools om deze oplossingen te testen. XCARCITY is een vijfjarig programma, vol met onderzoek en pilots, ontworpen om dat gat te dichten.

12:05 – Inwoners betrekken bij hun leefomgeving door het gebruik van een digital twinPitch 6 Arjun Snoep-Dellema (Gemeente Arnhem)
Binnen de gemeente Arnhem is onderzocht hoe digital twin toepassingen (bv. Virtual Reality of ArcGIS) ingezet kan worden bij projecten binnen de fysieke leefomgeving met burgerparticipatie. We zijn bij drie verschillende projecten aangesloten om de verschillen op het gebied van mobiliteit, woningbouw en vergroening via digital twin toepassingen beter inzichtelijk te maken aan inwoners. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: In hoeverre zorgt het inzetten van digital twin toepassingen voor toegevoegde waarde binnen projecten van de gemeente Arnhem, en in het bijzonder bij projecten binnen de fysieke leefomgeving met een participatietraject?

12:20- Digital Society and the Quality of Urban SpacePitch 7 – Paul Rutten (Hogeschool Rotterdam)
In het project Digital Society and the Quality of Urban Space staat de vraag centraal welk digitalisering heeft op de kwaliteit van leven in steden? Hoe beïnvloedt digitalisering gebruik en inrichting van stedelijke ruimte? Welke impact heeft digitalisering op publieke waarden in de stad? Hoe verschillen publieke digitale diensten daarin van commerciële? Wat is de rol en betekenis van bewoners en lokale overheden? Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen voor de toekomst?

12:35- Fijnstofonderzoek met scholieren op de snuffelfietsPitch 8 – Dorien Dorresteijn (GLOBE Nederland)
GLOBE Nederland zet projecten op, zodat leerlingen van middelbare scholen door heel Nederland meten aan hun leefomgeving. Zo maken ze bijvoorbeeld gebruik van de snuffelfiets om de fijnstof in kaart te brengen. In de provincie Utrecht doen al 22 scholen mee. We werken bij dit project samen met het RIVM en verschillende gemeentes en provincies, waaronder de provincie Utrecht.

12:50 – Netwerklunch

13:30 – Lezing na de lunch: Zo gebruik je kennis in je organisatie
Met ruim 10 jaar ervaring bij het Groene Brein weet Antoine Heideveld ondertussen wel hoe je wetenschap en onderzoek kan toepassen in je organisatie. Die inzichten deelt hij met ons.

14:00 – Pauze en zaalwissel

14:10 – 15:10 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 5, 6, 7 en 8. We focussen in dit blok op het thema betrekken van belanghebbenden.

14:10- Digitale veiligheid van smartcitysystemenPitch 9 – Willem Bantema (NHL Stenden Hogeschool)
Hoe digitaal veilig zijn gemeentelijke smart city toepassingen en welke concrete oplossingen en oplossingsrichtingen dragen bij aan het verbeteren van de digitale veiligheid van deze toepassingen?

14:25 – AI Compass: Adaptive Intelligence in Crowd Crisis Management through Al-Human Coordination and Ethical Practice – Pitch 10 – Sascha Hoogendoorn-Lanser MICD (TU Delft)
De combinatie van complexiteit, tijdsdruk en morele beslissingen is een flinke uitdaging in crisissituaties. Ai heeft een enorm potentieel om beslissingen bij crowd crises te ondersteunen. Het AI-COMPASS consortium, onder leiding van TU Delft, ontwikkelt real-time ondersteuningssystemen die rekening houden met context, gedrag en waarden.

14:40 – Moral Smart CityPitch 11 – Jeroen de Vos (Fontys)
We bouwen in het Moral Smart City onderzoek aan een genuanceerde strategie om een breed debat te voeren over Slimme Stedelijke ontwikkelingen en inclusieve besluitvorming te bevorderen. Dit doen we door stedelijke ethische commissies, burgerparticipatie, lokale bestuursorganen en mediaorganisaties uit zeven Nederlandse steden aan elkaar te koppelen. We focussen hierbij op journalisten in –met name lokale – media willen graag de rol van ‘vierde macht’ vervullen rondom techno-ethische thema’s, maar vooralsnog ontbreekt het hen aan handvatten om dit op een meer verdiepende publieksgerichte manier te doen.

14:55 – AI ELSA-Lab Noord-BrabantPitch 12 – Ben Kokkeler (Avans Hogeschool)
Het AI ELSA-Lab Noord-Brabant is een innovatief samenwerkingsplatform waarin we toegepast onderzoek verrichten en kennis ontwikkelen met de burger, overheidsorganisaties en ondernemers als middelpunt. Het is een is een internationaal beproefde en wetenschappelijk onderbouwde methode om de ethische, juridische én maatschappelijke impact van concrete technologische toepassingen integraal te beoordelen. Deze geïntegreerde manier van kijken brengt kansen en risico’s in beeld, tijdens het ontwikkelproces en tijdens de invoering van AI toepassingen. Het disruptieve karakter van AI vraagt om nieuwe manieren van samenwerken. Hoe pak je dat als gemeente verantwoord aan in samenspel met burgers en ondernemers?

15:10 – Pauze en zaalwissel

15:25 – 16:10 – Verdieping
In de Verdiepingszaal gaan we dieper in op de volgende stap van pitches 9, 10, 11 en 12. We focussen in dit blok op het thema ethiek.

15:25 – Citizen Science projecten in de provincie UtrechtPitch 13 – Arjen Hof (Good City Sense)
De provincie Utrecht is koploper als het gaat om citizen science projecten, zoals Snuffelfiets, Telraam en Pientere Tuinen. In het onderzoek combineren we de ervaringen uit deze projecten tot een integrale aanpak.

15:40 – LIVEPitch 14 – Leon Hendriks (AeroVision)
Project LIVE heeft onderzocht en aangetoond dat door het combineren van diverse data een integraal beeld ontstaat dat helpt bij de besluitvorming. Door (beoogde) aanpassingen en scenario’s in de fysieke leefomgeving vooraf zichtbaar te maken in een 3D-omgeving, kan de impact op de leefbaarheid, waterhuishouding, biodiversiteit en zelfs woongeluk in beeld worden gebracht. Een slimme tool om afgewogen de juiste beslissingen te nemen en elke vierkante meter optimaal te benutten.

15:55 – Dit was de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ Pitch 15 – Jan-Willem Wesselink (Future City Foundation)
Na 5 jaar samenwerken wordt de City Deal in 2024 afgerond. Wat zijn de resultaten en hoe worden die geborgd in het DMI-ecosysteem?

16:10 – Afsluiting en einde

16:15 – Netwerkborrel

 

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden).

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

______________________________________________________________

Datum & tijd: 23 mei 2024, 10.00 – 17.00 uur (inloop 10.00 – 10.30 uur).

Locatie: Het huis voor de provincie Utrecht, Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht

Kosten: Deelname aan de Slimme Stad parade is gratis

We organiseren dit evenement in dankbare samenwerking met de Data en Kennishub Gezond Stedelijk Leven.

 

NWO-subsidie voor gebruik van mensgerichte AI bij crowd- en crisisrespons

Dit gaat over de City Deal Een Slimme Stad, zo doe je dat

NIEUWS – 02 FEBRUARI 2024 – WEBREDACTIE

Een flinke uitdaging in crisissituaties is de combinatie van complexiteit, tijdsdruk en morele beslissingen. AI heeft een enorm potentieel om beslissingen bij crowd crises te ondersteunen, maar het toenemende gebruik van AI heeft tot een debat over juridische en ethische kwesties geleid. Het AI-COMPASS consortium, onder leiding van TU Delft, ontwikkelt real-time ondersteuningssystemen die rekening houden met context, gedrag en waarden. Dit project wordt gefinancierd door het programma Collaboration between Humans and (semi-)Autonomous systems van NWO.

In onze groeiende steden neemt ook het risico toe op crowd crises. Crowd crises brengen de maatschappelijke veiligheid in gevaar en veroorzaken enorme economische en maatschappelijke schade. Via twee pilots in Den Haag en Rotterdam ontwikkelen we oplossingen voor verschillende evenementen zoals demonstraties of drukke stranddagen.

Openbare veiligheid verbeteren

Het voorspellen van drukte en de daarmee samenhangende risico’s is een grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdaging. ‘Dit is precies waar het project een uitkomst kan bieden. We combineren onze expertises in de dynamica van mensenmassa’s, geavanceerde sensortechnologie en AI. De ontwikkeling van innovatieve digitale tools om de veiligheid van mensen te optimaliseren staat hierin centraal. De tools zullen de planning en het beheer van een breed scala aan geplande én ongeplande gebeurtenissen ondersteunen, waarbij privacy wordt gewaarborgd en bias wordt vermeden’, zegt TU delft professor Serge Hoogendoorn.

Professor Tina Comes van TU Delft: ‘Crisissen veranderen menselijk gedrag, besluitvorming – en ook de manier waarop mensen samenwerken met AI. Ik ben enthousiast dat we in dit project een stap vooruit zetten om de openbare veiligheid te verbeteren met echt op de mens gerichte AI. Ik kijk ernaar uit om samen te werken met een geweldig consortium van toegewijde belanghebbenden en partners.’

Het consortium

Partners in het AI-COMPASS project zijn: TU Delft, Rijksuniversiteit Groningen, Politie Nederland, Multi Intelligence Center, Gemeente Rotterdam, Gemeente Den Haag, Gemeente Delft, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Argaleo, ELBA\REC, WE LABS, Safesight, Connekt, NS Stations, ProRail, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Dordrecht, Gemeente Sittard-Geleen, Stadion Feijenoord, Bureau Binnenstad Den Haag, HTM Personenvervoer, Future City Foundation, NEN, RET, Capgemini. Zij ontvangen 1,7 miljoen euro in totaal voor de komende vijf jaar van het NWO programma Collaboration between Humans and (semi-)Autonomous systems.

Dit project is een vervolg op het traject rondom de ‘Crowd Safety manager’, die binnen de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is ontwikkeld.

Agenda Stad op zoek naar dealmakers

Teamfoto Agenda Stad 2022 Platform31

De reactietermijn voor de vacature is inmiddels verstreken. Dank aan alle respondenten!  

Bij Agenda Stad zijn twee functies vacant gekomen voor dealmakers die samen met ons het verschil willen maken op maatschappelijke opgaven van circulair bouwen tot experimenteren met maar maatwerk in het sociaal domein. We zoeken een dealmaker schaal 11 en een dealmaker schaal 12, beide voor min. 32 uur per week. Reageren kan tot 19 februari.

Als onderdeel van het team Agenda Stad sluit jij City Deals en Town Deals. In deze samenwerkingen breng je gemeenten en departementen samen om op één concreet thema meerjarig en gelijkwaardig samen te werken. De focus ligt hierbij op het opdoen van nieuwe ervaringen waarin jij zorgt dat de capaciteit van partijen gebundeld wordt. De ervaringen uit deals verbind je met de verschillende betrokken ministeries zodat deze lessen een aanvulling zijn op beleid en wet- en regelgeving.

Als dealmaker sta je in nauwe verbinding met medeoverheden in het land (provincies, gemeenten en waterschappen). Met jouw verbindende kwaliteiten, oog voor proces en inhoud, weet jij als contactpersoon vanuit BZK de medeoverheden verder te helpen met hun transitieopgaven. Hierbij komt het aan op jouw verbindingskracht en organiserend vermogen.

We zoeken iemand die resultaatgericht is, affiniteit heeft met stedelijke en regionale vraagstukken en een universitaire opleiding heeft afgerond. Een samenwerker pur sang die duidelijk communiceert, overtuigingskracht heeft en zich nieuwe onderwerpen snel eigen maakt.

We bieden een jaarcontract aan dat bij voldoende functioneren kan worden omgezet in een contract voor onbepaalde tijd.

Agenda Stad is vooral ook een gezellig en hecht team vol mensen die bevlogen zijn om samen ons land nog een beetje mooier te maken.

Lees de volledige vacaturetekst op Werkenvoornederland.nl. Reageer snel en heb je inhoudelijke vragen over het werken bij Agenda Stad? Mail ons dan op [email protected] en we nemen contact met je op.

Partner City Deal Fietsen voor Iedereen wint BID Award

Team Fiets van het ministerie van IenW, aanjager van de City Deal Fietsen voor Iedereen heeft op woensdag 16 januari de BID Award voor Meest Positieve Overheidsorganisatie van het Jaar gewonnen.

Tot en met 11 januari kon gestemd worden via Bidawards.nl.  Tijdens de Big Improvement Day in het AFAS Circustheater in Scheveningen werden na Three Minutes of Improvement-pitches van de genomineerden de winnaar gekozen. Team Fiets eindigde op een gedeelde eerste plaats, samen met de gemeente Amsterdam. De prijs voor Meest Positieve Overheidsorganisatie werd uitgereikt door minister van BZK Hugo de Jonge.

Team Fiets

Nederland is een fietsland bij uitstek. Er zijn in ons land meer fietsen dan mensen. En mede dankzij de opkomst van de elektrische fiets leggen Nederlanders steeds grotere afstanden af per fiets. Maar het potentieel voor de fiets blijkt nog groter. Team Fiets (officiële naam: Team Actieve Mobiliteit ) stimuleert om dat potentieel beter te benutten. Want fietsen en lopen dragen structureel bij aan het oplossen van de nationale maatschappelijke opgaven op het gebied van bereikbaarheid, klimaat, woningbouw, leefbaarheid, verkeersveiligheid en gezondheid.

City Deal Fietsen voor Iedereen

Op 9 oktober ging de City Deal Fietsen voor Iedereen van start, waarmee Team Fiets en Agenda Stad, samen met gemeenten, bedrijven en maatschappelijke partners de kracht van de fiets benutten in maatschappelijke en stedelijke opgaves zoals vervoersongelijkheid, de woningbouwopgave, stikstof, klimaat, bereikbaarheid, leefbaarheid en gezondheid. Arlette van Gilst (programmamanager van Team Fiets): ‘Praktischer gezegd: Het draait om het hebben van een fiets, leren fietsen, kunnen stallen, kunnen onderhouden, ervaring opdoen in het verkeer, en heel belangrijk: veilig kunnen fietsen.’

Ook wereldwijd is de aandacht voor fietsen en wandelen enorm toegenomen als duurzame, schone, gezonde en rechtvaardige vormen van vervoer. Daarom biedt Team Fiets over de hele wereld trainingen aan en workshops aan. Arlette: ‘Ons doel is om in de komende 10 jaar wereldwijd 10.000 fietsexperts op te leiden. We werken samen met andere landen en internationale organisaties zoals de United Nations Environmental Program (UNEP), de World Bank en de World Resources Institute (WRI) om deze doelstellingen te bereiken.’

Over Big Improvement Day

De prijs een initiatief van Big Improvement Day (BID). BID ontstond in 2008 vanuit de behoefte om positieve ontwikkelingen in Nederland te belichten en bevorderen. BID stimuleert samenwerking door mensen en organisaties uit verschillende sectoren bij elkaar te brengen.

Tijdens de Big Improvement Day worden verschillende prijzen uitgereikt. De BID Positivity Award in de categorieën Bedrijf of non-profitorganisatie, meest positieve onbekende Nederlander en meest positieve onbekende Nederlander. De Nederlandse Innovatieprijs voor een bedrijf dat zich richt op innovatie. De Phoenix Award voor een weerbaar bedrijf of ondernemer die succesvol herrezen is uit een crisis. De Impact Award voor dwarse denkers en durvende ondernemers en de Meest Positieve Overheidsorganisatie, een samenwerking met de Vereniging voor Overheidsmanagement (VOM).

Dansend 2024 in

Dit gaat over de City Deal Een Slimme Stad, zo doe je dat

We kijken terug op een bijzonder en feestelijk jaar voor onze City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Een jaar dat begon met de tweede fase van de City Deal In januari verlengden we de City Deal met 62 partners. Een jaar ook waarin de NGF-aanvraag voor het DMI-ecoysteem werd toegekend en waarmee de borging van onze werkzaamheden kan beginnen. Daar zijn we erg trots op. Maar ook een jaar waar in we leuke nieuwe dingen deden. We organiseerden een Parade, een Top-dag en een dansfeest.

Lees daarover meer in ons jaarverslag.

Door dat dansfeest moest ik terugdenken aan een al wat ouder filmpje op internet over het belang van de first follower. Het staat hier: https://youtu.be/fW8amMCVAJQ?si=1FwQ59zV6rK6q9b9. In het filmpje legt slow thinker Derk Sivers uit dat het niet gaat om de pionier, maar om de eerste volgers. Ik denk dat we dat allemaal herkennen. Het is best leuk om voor de troepen uit te lopen, maar het is eenzaam en zinloos als er niemand meedoet.

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ begon in 2018 met een stuk of 10 first followers die besloten een boek te maken. Na het boek kwam de City Deal en zo ontstond een incrowd van 62 partners die in januari de City Deal opnieuw tekenden. Uit die incrowd is een beweging ontstaan. En die heet het DMI-ecosysteem. In die beweging komen veel  andere incrowds samen. Een brede rivier heeft vele bronnen en wij zijn er trots op dat we een van die bronnen zijn.

Daarmee breekt de volgende fase aan. De slimme stad is niet langer een idee, maar een vakgebied. Binnen het DMI-ecosysteem vinden we onze vakgenoten. 2024 benutten wij om te borgen wat we de afgelopen jaren hebben bedacht en geleerd. Maar ook om nieuwe dansjes te beginnen. Want we blijven dansen. En we hopen dat jullie mee blijven dansen.

Jan-Willem Wesselink, programmamanager

Onderzoekers UvA en Amsterdam UMC maken voedselomgeving meetbaar

Dit gaat over de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving

De overheid moet burgers beschermen tegen een ongezonde leefomgeving – tegen bijvoorbeeld luchtverontreiniging en geluidsoverlast, maar ook tegen een ongezonde voedselomgeving. Maar hoe bepaal je hoe gezond of ongezond de voedselomgeving in een bepaald gebied is, zodat deze, net als de luchtkwaliteit, gereguleerd kan worden?

Een interdisciplinair team van juristen en gezondheids- en voedingswetenschappers, geleid door de UvA en Amsterdam UMC, is er voor het eerst in geslaagd om de voedselomgeving uit te drukken als een omgevingswaarde. De onderzoekers onderzochten een meetinstrument waarmee buurten en straten op een betrouwbare manier een ‘voedselomgevingsscore’ krijgen. De uitkomsten van het onderzoek bieden handvatten om de voedselomgeving in de toekomst te kunnen reguleren. Dit onderzoek is in opdracht van de gemeente Amsterdam en in samenwerking met de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving.

Een gezonde voedselomgeving is belangrijk in de strijd tegen ernstige aandoeningen zoals obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. ‘Nederland krijgt steeds meer de vorm van een ‘voedselmoeras’. Bijna altijd en overal is een overvloed aan ongezond eten en drinken beschikbaar’, aldus hoogleraar Gezondheidsrecht en -beleid Anniek de Ruijter.

‘In ons onderzoek uit 2020 concludeerden we al dat de Nederlandse overheid, op grond van Europese en nationale regelgeving, de verplichting heeft om zijn inwoners te beschermen tegen een ongezonde leefomgeving, en dus ook tegen een ongezonde voedselomgeving. Als de keuze voor gezond voedsel beperkt is, moeten overheden – volgens het voorzorgsbeginsel – actieve maatregelen nemen. Maar de maatregelen die tot nu toe worden genomen om een gezondere voedselomgeving te realiseren, zoals ambities in het preventieakkoord, hebben een vrijblijvend karakter.’

Meten is weten
In de nieuwe studie, die een vervolg is op het eerdere onderzoek, is het team op zoek gegaan naar de ruimtelijke, juridische aanknopingspunten om de voedselomgeving te kunnen reguleren. Onderzoekers Coosje Dijkstra en Wilma Waterlander van de afdeling Public & Occupational Health van Amsterdam UMC zijn eerst gaan kijken hoe gemeten kan worden hoe gezond de voedselomgeving is. In samenhang deden De Ruijter en Bastiaan Wallage onderzoek naar de juridische voorwaarden waaraan moet worden voldaan voor deze metingen. Deze samenwerking leidde uiteindelijk tot de ontwikkeling van een meetinstrument met een afwegingskader (figuur 1).

Amsterdamse winkelstraat
Aan de basis van het meetinstrument staat een eerder ontwikkelde voedselomgevingsscore op basis van een zogenoemde Delphi-studie met experts. De onderzoekers testten de betrouwbaarheid hiervan door in een winkelstraat in Amsterdam het totale voedselaanbod te inventariseren. Aan de hand van de Schijf van Vijf-criteria van het Voedingscentrum bepaalden ze in hoeverre producten, en vervolgens het hele assortiment van een voedselaanbieder, gezond waren. De resultaten lieten zien dat 77% van het totale voedselaanbod in de straat niet binnen de Schijf van Vijf viel. Vervolgens hebben de onderzoekers de totale voedselomgevingsscore voor de winkelstraat berekend door de voedselomgevingsscore van alle individuele voedselaanbieders bij elkaar op te tellen. De totale score voor de winkelstraat was negatief (-77). ‘Dat betekent dat de voedselomgeving een negatieve invloed heeft op de voedingskeuzes en mogelijk op de gezondheid van inwoners’, aldus Dijkstra  . ‘De score geeft ook aan dat ongezonde voedselaanbieders het gebied domineren.’

Toelaten nieuwe winkels
Doordat de onderzoekers de voedselomgeving op gebiedsniveau kwantitatief inzichtelijk hebben weten te maken, wordt het mogelijk een passende omgevingswaarde vast te stellen. Deze waarde kan als basis dienen voor een afwegingskader waarmee gemeenten de voedselomgeving kunnen reguleren, bijvoorbeeld door in een bepaald gebied nieuwe winkels die voedsel verkopen, al dan niet toe te laten.

Download het onderzoeksrapport

Het rapport is opgesteld door juristen en voedings- en gezondheidswetenschappers van de UvA, Amsterdam UMC, Vrije Universiteit Amsterdam en de WUR, in opdracht van de gemeente Amsterdam en in samenwerking met de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving.

Lees meer over het onderzoek uit 2020

Column: de invloed van reclame op voedselkeuzes

Dit gaat over de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving

De hele dag door maken we keuzes in wat we eten. Vaak onbewust. Deze beslissingen worden mede beïnvloed door een aantal belangrijke factoren: persoonlijke kenmerken zoals opvoeding en kennis, en externe invloeden zoals sociale omgeving en wetgeving. Maar er is één factor die bijzonder prominent aanwezig is: reclame. Vaak zonder dat we het doorhebben, beïnvloedt het subtiel ons gedrag, stuurt het onze keuzes en vormt het onze gewoonten.

Voedselreclame is non-stop aanwezig, de hele dag door. In advertenties, in bushokjes, op de radio en via social media. Zo aanwezig dat we het normaal vinden. En juist daar speelt reclame op in. Door maar gewoon veel en regelmatig aanwezig te zijn, kweek je vertrouwen.

Voedselreclame nestelt zich in ons onderbewuste.

Dr. Ronald Voorn – Gedragswetenschapper

Dat voedselreclame continu aanwezig is, blijkt ook uit cijfers van Panteia. In Nederland worden jaarlijks circa 4 miljard besteed aan reclame, waarvan bijna de helft naar voedselreclame gaat. Driekwart van dit budget wordt besteed aan voedingsmiddelen die niet in lijn zijn met de Schijf van Vijf. En dat zie je ook in het straatbeeld. Wie over het station loopt, of door een winkelstraat, ziet vooral vette en snelle snacks. En bied dan – als je moe bent of trek hebt – maar eens weerstand tegen al die ongezonde verleidingen.

Ik wil niet stellen dat mensen een willoos slachtoffer zijn van alle reclame om hen heen, of alle vestigingspunten die er zijn van die winkels, of je eigen driften. Maar wie succesvol gedrag van mensen wil veranderen – en mensen wil stimuleren om gezonde keuzes te maken – moet met een breed pakket aan maatregelen komen: gezonde voeding makkelijker en aantrekkelijker maken, producenten overtuigen dan wel dwingen waar nodig om gezondere ingrediënten toe te passen, minder reclame, minder aanbod van ongezond voedsel, beter voorlichten en een verbod op reclame van ongezonde voeding gericht op kinderen.

Kindermarketing
Want natuurlijk is het belangrijk om kinderen op jonge leeftijd te onderwijzen over gezond voedsel De rol van ouders is daarbij uiteraard groot. Maar onderschat niet de invloed van marketing op kinderen. Kleurrijke verpakkingen, stripfiguren, influencers op Youtube, alles wordt uit de kast gehaald om de aandacht te krijgen van de jonge consument. Mensen ontwikkelen een verdedigingsmechanisme tegen pogingen om te beïnvloeden, maar dat gebeurt helaas pas vanaf ongeveer je zevende.

Maar om het voedselsysteem echt te veranderen, heb je veel partijen nodig: de rijksoverheid, burgers, winkelketens en voedselfabrikanten. Maar ook steden! Verbied ongezonde reclame in de stad, zorg voor een gezond aanbod in school- en sportkantine, voor een divers aanbod in je winkelstraten en help mensen gezondere eetkeuzes te maken.

Dat alles vraagt om politieke lef. Want wie gezond eten wil stimuleren, krijgt algauw te horen dat je niet moet betuttelen. Een prachtig lobbyisten frame: betuttelen. Een woord dat het gevoel oproept dat je in je vrijheid wordt beknopt. En laat dat nou net een aspect zijn dat we ontzettend belangrijk vinden: de vrijheid om je eigen keuzes te maken. En dat is nu precies wat reclame met ons doet: onze keuzes beïnvloeden. Dus, als we niet willen dat ons de les wordt gelezen, is het aanpakken van de voortdurende stroom aan reclame voor ongezond voedsel een noodzaak.

 

 

 

City Deal Meetup – 18 januari 2024

Dit gaat over de City Deal Een Slimme Stad, zo doe je dat

We zitten middenin de digitale transitie. De kansen van digitalisering en technologisering zijn groot, maar hoe benut je als organisatie die kansen optimaal? Hoe zorg je ervoor dat oplossingen en toepassingen goed worden geborgd én worden benut. De City Deal Meetup is dus de unieke gelegenheid om te leren van praktijkvoorbeelden en innovatieve benaderingen binnen verschillende gemeenten en organisaties. Het evenement richt zich op diverse aspecten waardoor jij waardevolle kennis en strategieën kan opdoen.

Programma (wijzigingen voorbehouden):

10.00: Inloop

10.30: Welkom namens de City Deals – Leer van je collega’s
Jan-Willem Wesselink heet u welkom op de City Deal dag

10.45: Samenwerken buiten je organisatie: Hoe haalt de gemeente Deventer met De Kien innovatie van buiten in huis?
Hoe werk je samen met verschillende organisaties aan dezelfde opgave? Hoe pakt de gemeente Deventer met de Kien dit aan en welke lessen halen ze uit deze samenwerking. Met als spreker Rene Nelissen (programmamanager Witteveen + Bos)

11.30: Hoe borg je intern digitalisering Verbondenheid door digitalisering als dé echte gamechanger.
Hoe stel je je organisatie instaat om zelf te organiseren en hoe zorgt dit voor betere samenwerkingen voor zowel binnen als buiten je organisaties. Henk Vonk en Peter van Capelleveen (gemeente Zwolle) vertellen lessen van de Alliantie Smart Zwolle.

12.15: Openingswoord door gemeentesecretaris
Welkom op de City Deal dag – Hoe neem je je organisatie mee in datagedreven werken door Dick Emmer (gemeentesecretaris gemeente Zwolle).

12.30: Hoe borg je innovatie in je organisatie?
Waarom en hoe creëren, onderhouden en weerstaan managers en ondernemers disruptieve technologische en organisatorische verandering? Dr. Michel Ehrenhard (Universiteit van Twente) deelt zijn langjarige ervaring op dit gebied.

13.00: Lunch

14.00: De lessen van regionale samenwerking in het sociaal domein.
Twentse Koers laat zien hoe je door kleine stappen te zetten, verandering te weeg brengt binnen het sociaal domein. Elise Hol (Twentse Koers) verteld wat de aanpak is en of er al dingen geleerd zijn?

14.45: Van visie, naar programma, naar plan – Lessen Sittard-Geleen.
Hoe zorg je voor breed draagvlak binnen je organisatie? Sittard-Geleen heeft een visie om te laten zien waar hun stad voor staat. Maar wat zijn hun lessen? Roel Goossens (gemeente Sittard-Geleen) en Wil Jacobs (Groen al een Service) vertellen het.

15.30: Hoe maak je het tastbaar en laat je het zien: Alkmaar’s sensorenbeleid.
Met hun sensorenbeleid is Alkmaar koploper op gebied van stakeholderparticipatie. Maar hoe doen ze dat? Hoe nemen ze de hele organisatie daarin mee? Niek Hendricks (gemeente Alkmaar) laat het zien.

16.15: Hoe borg je digitalisering intern: Hoe kleine stappen maken helpt bij het behalen van grootste plannen (en wat soms misgaat)
Bauke Keulen (gemeente Amersfoort) laat zien hoe Amersfoort met agile werken aan de slag gaan. Hoe zorgt het kleiner maken van een groot project als DMI voor grotere successen? En wat gaat er soms mis en wat kun je daar weer mee?

17.00: Wrap up – Wat zijn de overkoepelende lessen?

17.15: Borrel

 

________________________________________________________________
Datum en tijd:
18 januari 2024 van 10.00 uur – 17.00 uur.

Locatie: Stadhuis van Zwolle (Grote Kerkplein 15, 8011 Pk Zwolle Overijssel). Het event is in de raadzaal. 

Mocht u willen vergaderen tijdens de dag, dat kan in de Herman Brood zaal en de Typhoonzaal.

Voor vragen en/of opmerkingen mail naar [email protected].

Interview Town Deal: “We vroegen ons intern af waarom we geen City Deals voor kleinere gemeenten hebben”

In mei van dit jaar werd de Town Deal Sterke Streken ondertekend. Als afgeleide van de City Deals, richt het instrument Town Deal zich op kleinere en/of meer landelijke gemeenten. Die kampen immers ook met complexe opgaven. Én hebben vaak ook nog eens minder ambtelijke capaciteit om aan die opgaven te werken. De Town Deal is nu bijna een half jaar onderweg. Aanleiding voor Gebiedsontwikkeling.nu, hét onafhankelijke platform voor nieuws over gebiedsontwikkeling, om betrokken dealmaker Steven Kroesbergen van Agenda Stad en beleidsmedewerker Marieke Meijer van mede-initiatiefnemer Regio’s aan de grens te interviewen.

Lees het volledige interview op Gebiedsontwikkeling.nu

In het interview schetst Meijer dat deelnemende gemeenten in de Town Deal zich, anders dan bij een City Deal, richten op één actueel project of een actuele hulpvraag. Daarbij maakt de Town Deal gebruik van een Impactpool van externe partijen, die helpt om gericht een impuls te geven aan een project. Meijer schetst ook dat de Town Deal weliswaar geen ‘heilige graal’ is voor alle opgaven van kleinere gemeenten,maar wel nadrukkelijk aansluit bij het adviesrapport Elke Regio Telt van de drie adviesraden Rli, RVS en ROB.

De eerste Town Deal is een pilot voor dit nieuwe instrument en wordt na de looptijd van een jaar geëvalueerd. Toch durft Steven Kroesbergen al vooruit te kijken. “We denken nu al hardop na over een nieuw thema.” Mogelijk wordt dit ‘maatschappelijke onrust.

Meer weten over de voortgang van de Town Deal? Lees het volledige interview op Gebiedsontwikkeling.nu.

Lees hem nu: Good Food City Magazine

Dit gaat over de City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving

Good Food City Magazine is uit! Een tijdschrift vol inspirerende verhalen over hoe we het voedselaanbod in de stad gezonder en duurzamer kunnen maken.

Gemeenten hebben de mooie opdracht om te zorgen voor een gezonde en veilige leefomgeving voor hun burgers. De toegang tot gezond en duurzaam voedsel valt hier ook onder. Maar het voedselaanbod gezond en duurzaam maken, blijkt niet eenvoudig. Sterker nog: het aantal fastfoodzaken blijft stijgen en 91% van het aanbod in de horeca is ongezond. Daarbovenop zijn in arme buurten twee keer zoveel aanbieders met ongezond voedsel.

Tijd voor verandering
En daar moet verandering in komen, want we zijn massaal te zwaar. In 2021 had de helft van de volwassen Nederlanders overgewicht, waarvan 14% met ernstig overgewicht (obesitas). Dit leidt weer tot een grotere kans op diabetes, hart- en vaatziekten, terwijl het zorgsysteem al flink onder druk staat. Bovendien is ons huidige voedselsysteem erg belastend voor het klimaat.

In dit magazine leest u hoe de steden Almere, Amsterdam, Den Haag, Ede, Haarlem, Rotterdam, Utrecht en Wageningen ernaar streven om van een gezonde en duurzame keuze ook de meest logische en makkelijke keuze te maken. Dit willen ze bereiken door mensen te verleiden gezonde keuzes te maken, het aandeel lokaal voedsel te vergroten en het aanbod gezonder en duurzamer te maken, met name rond scholen, in sportkantines en kwetsbare wijken.

Inspiratie
Ook vindt u in het magazine inspirerende columns. Zo pleit wethouder Leon Meijer (gemeente Ede) voor meer instrumenten voor gemeenten om het voedselaanbod in de stad te kunnen beïnvloeden. Dr. Maartje Poelman (Wageningen Universiteit) beschrijft hoe onze voedselomgeving invloed heeft op onze keuzes en Dr. Hanno Pijl van het LUMC gaat in op de impact van ongezond eten op onze gezondheid. Gedragswetenschapper Dr. Ronald Voorn licht toe hoe reclame ons verleidt tot ongezonde keuzes.

Wilt u een papieren exemplaar ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw contactgegevens naar [email protected]. Of lees het magazine online.