Foruminvest is een van de drie nieuwkomers in de City Deal Elektrische Deelmobiliteit. In zijn project aan De Biesbosch in Amstelveen past de projectontwikkelaar voor het eerst op grote schaal deelmobiliteit toe. Foruminvest nam daar het initiatief om een onaantrekkelijk verouderd kantoorgebouw te herontwikkelen.

In eerste instantie was de ontwikkelaar bezig met een mix van goedkopere en duurdere huur- en koopappartementen. “Toen we dat plan bij de gemeente presenteerden, werd er enthousiast gereageerd” vertelt managing director Aerjen Koeneman van Foruminvest. “Maar de gemeente gaf aan dat er een enorme behoefte was aan middeldure huurwoningen. Toen hebben we uiteindelijk de verhouding tussen middeldure en dure huur aangepast naar 80-20.

Tijdens die eerste presentatie kwamen we zelf met het idee om iets te doen met elektrische deelmobiliteit. Het interessante was dat de gemeente in die tijd al bezig was met de City Deal. Door ons enthousiasme over elektrische deelmobiliteit stelde de gemeente voor dat wij meededen met een pilotproject in de City Deal. En zo geschiedde.”

Fall-backscenario

Zoals op zo veel locaties, bleek de hoge parkeernorm de bottleneck te zijn om voldoende huurwoningen te kunnen bouwen. Maar door de City Deal kon Foruminvest daar creatiever mee omgaan. Koeneman: “Vanuit ons perspectief leek een parkeernorm van 0,3 al voldoende voor middeldure huurwoningen, direct naast een tramhalte en op tien minuten van station Amsterdam Zuid. Maar 0,3 vond de gemeente nog een brug te ver. Begrijpelijk, gezien de hoge parkeernormen die de gemeente hanteert. Puzzelend zijn we gezamenlijk op iets boven de 0,7 gekomen. Op voorwaarde van een fall-backscenario: als het in de praktijk te weinig parkeerplekken zijn, kunnen we eventueel op maaiveldniveau parkeerplekken bijbouwen. Maar wij denken aan onze drie ondergrondse parkeerlagen meer dan genoeg te hebben.”

De toekomst zal uitwijzen of de parkeernorm hoog genoeg was. De sloop zit er inmiddels op en de appartementen zijn in aanbouw. “Met fraaie architectuur en privé buitenruimten wordt het een aantrekkelijke plek voor jongwerkenden, die hechten aan hun voetafdruk, maar toch vrij luxe en comfortabel willen wonen. Er komt hier een divers aanbod aan deelauto’s, met zowel kleine auto’s, luxere auto`s als stationwagons.

Langer betrokken

“Na de oplevering zal Foruminvest een deel van het gebouw in eigendom houden. Bij een pilot zit altijd wat onderzoek- en ontdekwerk, daarom is het goed om er langer dan alleen de ontwikkelfase bij betrokken te blijven. We gaan op zoek naar algemeen geldende uitspraken over wat je met deelmobiliteit kunt bereiken qua verlaging van autobezit. Zodat we straks kunnen zeggen: in stedelijke gebieden kun je x parkeerplekken vervangen door y deelauto’s. Daarmee kunnen ook gemeenten en ontwikkelaars in toekomstige projecten hun voordeel doen. En dan zou zo’n pilot voor ons enorm geslaagd zijn”, besluit Koeneman. De oplevering van het appartementencomplex is halverwege 2022.

Een van de nieuwkomers in de City Deal Elektrische Deelmobiliteit is gebiedsontwikkelaar AM. We vroegen projectmanager duurzaamheid Maarten Markus kort wat te vertellen over hun project in de Delftse nieuwbouwwijk Schoemaker Plantage. Daar wist AM, ondanks de hoge parkeernorm in Delft (1.7), de inwoners enthousiast te krijgen over de deelauto.

Hoe is dat gelukt?

“Bij de start van de ontwikkeling was deelmobiliteit eigenlijk niet meegenomen. Maar omdat we de ambitie hebben de meest duurzame wijk van Delft te ontwikkelen, ontwikkelden we steeds meer duurzame oplossingen. Daar is de deelmobiliteitshub er één van. Wat hier helpt, is dat veel van de bewoners bewust kiezen voor deze wijk vanwege de duurzame kwaliteiten. Dit zijn ook mensen die open staan voor nieuwe oplossingen.

Uit een enquête bleek dat mensen bereid zijn om geen tweede auto te kopen, of deze zelfs weg te doen, als er een goed alternatief is met deelmobiliteit. De behoefte aan deelmobiliteit komt dus voort vanuit de doelgroep die weer aangetrokken wordt door de hoge duurzaamheidsambities van het project.

Voor de volgende fase nemen we deelmobiliteit veel integraler mee, ook in de marketing en communicatie. De boodschap wordt steeds meer dat je bij een gezinswoning één eigen parkeerplek krijgt en dat je de tweede auto deelt. In Delft blijkt dat dat een ambitieuze maar haalbare ambitie is.”

Welke lessen nemen jullie uit Delft mee naar andere projecten?

“Bewoners noemen drie belangrijke punten die we nu meenemen in het verder ontwikkelen van deelmobiliteit in gebiedsontwikkeling. Deze gebruiken we ook in onze selectiecriteria voor mobiliteitspartners op nieuwe projecten:

1. Zekerheid: Er moet een bepaalde mate van garantie zijn dat de deelauto’s beschikbaar zijn. Dat kan met een reserveringsmodel in de app, door het gebruik goed te monitoren en door tijdig op te schalen wanneer de behoefte toeneemt.
2. Diversiteit: Elke mobiliteitsbehoefte kent een ander doel en dus een ander vervoersmiddel of type auto. Het is belangrijk dat er ook een betaalbare kleine auto wordt aangeboden, een elektrische bakfiets en een zogenaamd ‘Multi Purpose Vehicle’ waar veel spullen of mensen in passen.
3. Zichtbaarheid: Deelmobiliteit moet je zichtbaar maken, dan wordt het veel laagdrempeliger. Onze mobiliteitspartner Hely heeft activiteiten georganiseerd om mensen kennis te laten maken met de elektrische fietsen, bakfietsen en auto’s. Dat hebben ze echt goed gedaan. Er zijn zelfs bewoners van elders in Delft die naar de projectlocatie komen om een auto of bakfiets te gebruiken, dat hadden we niet voorzien.

Adviesbureau Over Morgen schreef een rapport voor de deelnemende partijen van de City Deal Elektrische Deelmobiliteit. Daarin beschrijven zij wie er wat kan doen om deze City Deal rendabel te maken.

Ze onderscheiden drie hoofdrolspelers binnen de projecten: de gemeenten, de projectontwikkelaars en de deelautoaanbieders. Alleen via goede samenwerking kunnen zij resultaat boeken. Alle drie hebben ze hun eigen ‘sturingselementen’ om het gebruik van deelauto’s te stimuleren. Zo kan de gemeente vooral sturen via het parkeerbeleid, maar ook met bijvoorbeeld meer aandacht voor bewaakte fietsenstalling.

Deelvloot

De deelautoaanbieder kan met name sturen door de gemixte deelvloot zo goed mogelijk op de gebruikers af te stemmen. Per sturingselementen beschrijft het rapport de toegepaste aanpakken, aangevuld met inspirerende praktijkvoorbeelden.

De meeste van de veertien elektrische deelautoprojecten zijn nog niet in uitvoering. Als ze straks eenmaal lopen, is het nodig om het succes daarvan periodiek te meten. Hiervoor stelt Over Morgen een aantal KPI’s voor, op basis van de doelstellingen van de City Deal-deelnemers.

Uitwisselen van kennis

De belangrijkste factor in de City Deal is het uitwisselen van kennis tussen alle ondertekenaars. Over Morgen adviseert om in werkgroepen van twee à drie personen periodiek de leereffecten van de verschillende sturingselementen uit te wisselen. Zo kan een klein clubje de rest adviseren over bijvoorbeeld het effect van bakfietsen en deel-e-bikes. Of over welke gedragscampagnes de meeste mensen overstag laat gaan. De werkgroepen zijn de vraagbaak voor de andere deelnemers van de City Deal.

Het adviesrapport is te downloaden op de website van Over Morgen.

Woensdag 18 december 2019 heeft de City Deal Elektrische Deelmobiliteit er in bijzijn van minister Stientje van Veldhoven drie nieuwe partners bijgekregen. Tijdens het bijtekenmoment werden ook nieuwe partners verwelkomd bij de Green Deal Autodelen II, die zich richt op autodeelprojekten in de regio. Doel van de City Deal Elektrische Deelmobiliteit is het versnellen van de doorbraak naar het gebruik van elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling, wat moet leiden tot minder uitstoot, goedkopere woningen, een slimmer energiesysteem en meer ruimte voor bijvoorbeeld groen of kinderspeelplaatsen.

De City Deal is net als de Green Deal opgenomen in het klimaatakkoord en wordt ondersteund door het interbestuurlijke programma AgendaStad waarin steden, Rijksoverheid, maatschappelijke partijen en het bedrijfsleven samenwerken aan het versterken van groei, innovatie en leefbaarheid in Nederlandse steden.

De drie nieuwe partners zijn AM Inspiring Space, ForumInvest en BuurAuto. Met hun toetreding komt het totaal aantal ondertekenaars van de City Deal op 20 gemeenten, autodeelaanbieders, belangenorganisaties en het Rijk (de ministeries van BZK, I&W en EZK). Hun aansluiting is het gevolg van het succes van deze City Deal en past goed bij de doelstelling van Agenda Stad om succesvolle deals op te schalen.

Over de city deal

De City Deal ‘Elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling’ is op 5 februari 2018 getekend door het ministerie van BZK met als doel innovatieve woningbouwprojecten op te leveren met een grote rol voor elektrische deelauto’s. De oorspronkelijke deelnemende partijen waren de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de provincie Zuid-Holland, grote private partijen en de steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Amstelveen, Amersfoort en Apeldoorn die samen ervaring opdoen met het delen van elektrische auto’s in combinatie met door woningen opgewekte zonne-energie.

Autodelen wordt steeds populairder in Nederland. Ook het partnerschap rondom de Green Deal Autodelen II en City Deal Elektrische deelmobiliteit groeit. Nieuwe partners doen mee en zetten op 18 december in het bijzijn van minister Stientje van Veldhoven hun handtekening onder deze samenwerking.

Ook zal de minister tijdens het event de Autodeel Award uitreiken aan de gemeente met het beste initiatief om autodelen te stimuleren.

Autodelen

Autodelen is steeds belangrijker. In de toekomst hangt onze mobiliteit mogelijk steeds minder af van het particuliere autobezit. De deeleconomie speelt hier een grote rol in. Die moet niet alleen voor verduurzaming van het vervoer zorgen maar ook voor een grote betrouwbaarheid. Een burger moet toegang hebben tot een vervoermiddel, als hij er een nodig heeft.

Daarom hebben 42 partners tijdens Green Deal Autodelen I gewerkt aan verdere ontwikkeling van het concept autodelen. Het streefaantal van 100.000 deelauto’s bleek te ambitieus. Wel is het aantal deelauto’s fors gegroeid. Echter, groei van het aantal deelauto’s alleen is niet voldoende, ook groei van het aantal gebruikers is nodig. Daarom haken de partijen in Green Deal Autodelen II aan bij het Klimaatakkoord. Minder auto’s en minder autogebruik betekent minder CO2-uitstoot en betere luchtkwaliteit. Hiervoor is nodig dat mensen hun gedrag aanpassen. Een sectorbrede aanpak blijkt hierbij noodzakelijk. Autodelen wordt bekender door een gezamenlijke afstemming en het versterken van acties.

Elektrische Deelmobiliteit

De City Deal Elektrische Deelmobiliteit is in februari 2018 gestart met zeven steden die ervaring opdoen met de inzet van elektrische deelauto’s bij innovatieve woningbouwprojecten. Doel van de Deal is dan ook het versnellen van een doorbraak naar het gebruik van elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling. De City Deal, waarbij ook het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de provincie Zuid-Holland en een aantal private partijen betrokken zijn moet leiden tot minder uitstoot, goedkopere woningen, een slimmer energiesysteem en meer ruimte voor groen of kinderspeelplaatsen.

Wilt u het bijtekenmoment bijwonen? Kijk hier in de uitnodiging.

Robin Berg is met zijn bedrijf We Drive Solar een van de initiatiefnemers van de City Deal Elektrische Deelmobiliteit in de gebouwde omgeving. In de City Deal realiseren Den Haag, Amersfoort, Apeldoorn, Rotterdam, Utrecht, Amstelveen, Amsterdam samen met ontwikkelaars, investeerders en innovatieve bedrijven in elke stad meerdere nieuwbouwprojecten waarbij elektrische deelmobiliteit het gebruik van eigen auto’s (deels) vervangt. We Drive Solar ontwikkelde samen met E-laad het slimme laadsysteem dat gebruikt wordt in een aantal pilots.

“Nederlandse steden staan voor veel complexe opgaven: klimaatverandering, de energietransitie en een gebrek aan ruimte om te wonen en van A naar B te komen, door de groei en verdichting van de steden. Met de City Deal Elektrische deelmobiliteit en het slimme laadsysteem dat We Drive Solar samen met E-laad ontwikkeld heeft, pakken we al deze opgaven aan”, vertelt Berg.

Dat is nogal een claim. Berg licht toe: “Door nieuwbouwprojecten te voorzien van een aantal elektrische deelauto’s met slimme laadpalen in plaats van één of twee parkeerplaatsen per appartement, bespaar je veel kosten én ruimte. Voor veel tripjes in de stad is de fiets of het openbaar vervoer een prima alternatief en in andere gevallen pak je de deelauto. Wanneer deze aanpak op grote schaal wordt toegepast, neemt het autobezit steeds verder af en worden de wegen minder vol. Tegelijkertijd besparen we daardoor fossiele brandstoffen en beperken we de CO2-uitstoot. En dat is niet alles, want dankzij de slimme laadpalen leveren we duurzame energie terug aan de woningen, wat kosten- en energiebesparend is.”

Slimme laadpalen

Maar hoe werken die slimme laadpalen dan precies? Berg: “Met We Drive Solar koppelen we een slim laadsysteem aan duurzame energiebronnen. Onze bi-directionele laadpalen, laden niet alleen de accu van de auto op, maar kunnen ook energie uit de accu van de auto terug sturen naar het elektriciteitsnet,” legt Berg uit. Maar als je auto je huis ‘oplaadt’, is de auto dan niet zomaar weer ‘leeg’? Berg: “Accu’s van elektrische auto’s worden steeds krachtiger. De actieradius van een Tesla bijvoorbeeld, is nu 500-600 kilometer, maar volgend jaar wellicht al 700. Dat is heel handig als je in één keer naar Parijs wilt rijden, maar dat is niet waarvoor we in Nederland doorgaans onze auto gebruiken. Een auto rijdt hier gemiddeld 70 kilometer per dag. Dus blijft er veel energie in autoaccu’s achter die niet wordt gebruikt. En onderschat de kracht van die accu’s niet: met een voor driekwart gevulde autoaccu, kun je alle woningen in een straat een dag lang van stroom voorzien!”

Berg rekent ons voor dat als er 1,5 miljoen elektrische deelauto’s in Nederland rondrijden die gebruik maken van de slimme laadpalen, we geen beroep meer hoeven te doen op fossiele brandstoffen om woningen van stroom te voorzien. Daarnaast vindt Berg de verkeersdruk en ruimtegebrek belangrijke argumenten voor elektrisch deelvervoer: “Veel mensen willen in het hart van de stad wonen, maar daardoor neemt de verkeersdruk ook toe. Daarom kiezen steeds meer steden een nieuwe benadering. In de Carthesiusdriehoek in Utrecht worden 2500 woningen gebouwd. Een belangrijke toegangsweg wordt niet verbreed, maar versmald van twee banen naar één en de parkeernorm bedraagt 0,3. In Den Haag bouwen ze bij het Centraal Station twee woontorens waar de parkeernorm zelfs nul is!”

Maar is niet al jarenlang het adagium “je krijg mensen toch de auto niet uit”? Onzin, volgens Berg. “Kijk naar de voorbeelden die ik noemde en andere nieuwbouwprojecten met een lage parkeernorm: die vinden gretig aftrek dus blijkbaar zien mensen in dat er goede alternatieven zijn om je binnen de stad te verplaatsen. En mensen storen zich ook steeds meer aan de verkeersdruk en de overdaad aan ‘blik op straat. De Correspondent schreef daar onlangs ook nog een interessant artikel over.” Bij We Drive Solar merken ze die kentering zelf ook aan de opdrachten. “We hebben nu 50 deelauto’s geleverd in Utrecht en binnenkort 10 in Amsterdam en gaan elk jaar verdubbelen.”

Cijfers uit de jaarlijkse Monitor Autodelen van kennisplatform CROW-KpVV bevestigen dit beeld. In 2018 worden 41.000 deelauto’s gebruikt door 400.000 mensen. Daarmee is het aantal deelauto’s in een jaar tijd met 10.000 toegenomen en, belangrijker nog, het aantal gebruikers van deelauto’s met maar liefst 100.000. Van deze deelauto’s is 6,4 procent elektrisch, een hoger aandeel dan in het totaal van personenauto’s.

Berg constateert dat de inzet van elektrische deelmobiliteit een steeds integraler onderdeel wordt van nieuwbouwprojecten. “Het is natuurlijk ook belangrijk om zaken als bereikbaarheid, energiegebruik en parkeerruimte meteen bij de ontwikkeling van bouwprojecten mee te wegen. Het wordt ook steeds vanzelfsprekender om aan te sluiten bij andere ontwikkelingen rondom de energietransitie. Zo lees je in de kabinetsplannen dat er alleen nog gasloos gebouwd gaat worden en veel nieuwbouw voorzien wordt van zonnepanelen. Elektrische deelauto’s met slimme laadpalen die opgeslagen energie weer terug leveren aan de woningen zijn daar natuurlijk een ideale aanvulling op, waarmee je twee vliegen in één klap slaat.

Parkeernota’s

Hoe overtuigend de meerwaarde van elektrische deelmobiliteit ook is, er zijn volgens Berg nog wel een paar hobbels die een bredere toepassing verhinderen. Berg: “Allereerst zijn er de oude parkeernota’s die gemeenten in de weg zitten. Zolang die voorschrijven dat bij elke wooneenheid in één of twee parkeerplaatsen voorzien moet worden, blijven we geld, beton en kostbare ruimte verspillen. Dat is ook een belangrijke reden voor het ontstaan van de City Deal: steden, ontwikkelaars, innovatieve bedrijven en investeerders kunnen samen met o.a. het ministerie van IenW ruimte creëren in de regelgeving om aan te tonen dat je succesvol kunt bouwen zonder die oude parkeernormen.”

Ook in de regelgeving rondom energie moet nog een slag geslagen worden, vindt Berg. “Een ander punt is de energiebelasting. De energie die in de accu van de auto wordt opgeslagen vanuit de laadpaal, wordt belast. Wanneer diezelfde energie wordt terug geleverd aan de woning, wordt deze opnieuw belast. Zo betaal je dus dubbel belasting voor dezelfde energie-unit. Dat klopt natuurlijk niet en helpt niet om efficiënt en duurzaam energiegebruik te stimuleren. Dit onderwerp staat ook al langer op de politieke agenda, maar er is helaas nog geen oplossing.”

Maar Berg is optimistisch gestemd, ook door de City Deal. “Wat we natuurlijk hopen is dat er een schaalvergroting gaat plaatsvinden door de City Deal. Het succes van de bouwprojecten in de deelnemende steden, creëert wellicht meer ruimte in de regelgeving en zal andere steden motiveren om ons voorbeeld te volgen.”

Meer weten over slimme laadpalen en de City Deal Elektrische deelmobiliteit? Robin Berg vertelt er meer over tijdens de Innovatie Expo in Rotterdam op 4 oktober. De City Deal Elektrische deelmobiliteit is bovendien ook aanwezig op de Dag van de Stad op 29 oktober, waar in verschillende deelcongressen uitgebreid bij o.a. duurzaamheid, energietransitie en mobiliteit wordt stilgestaan. Je kunt je nog aanmelden.