Slimme City Deals leveren eerste tools op, nu is het tijd voor de praktijk

Op de City Deal dag in Utrecht presenteerden 75 partners van de City Deals ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ en ‘Slim Maatwerk’ de volgende stap in hun samenwerking. Nu de eerste concrete instrumenten zijn ontwikkeld, gaan de partners deze toepassen in showcases door het hele land. ‘In één oogopslag zie je de slimste projecten waar je naar op zoek bent.’

Na anderhalf jaar tijd is er met de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ al veel werk verzet. In totaal werken er nu 63 partners, waaronder gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen aan het ontwikkelen, toetsen en implementeren van concrete instrumenten. In de deal staan de leefbaarheid en democratische waarden van de slimme stad centraal. Binnenkort volgt de deal ‘Slim Maatwerk.’ Die wordt op 27 juni ondertekend. Hierbij richten 30 partners zich op Nederlanders zo lang mogelijk zelfstandig en in een gezonde thuisomgeving laten wonen. Tussen de partners van beide deals zit enige overlap, waarmee het totaal aan partners bij de deals op 75 komt.

Het ontwikkelen van de instrumenten bij ‘Slimme stad, zo doe je dat’ is geslaagd, volgens Jan-Willem Wesselink, projectmanager van beide city deals, en Frank Reniers, programmamanager van Agenda Stad bij het ministerie van BZK. Volgens hen is het tijd voor een volgende stap, die zij presenteerden in de Social Impact Factory in Utrecht op de City Deal-dag. Partners van beide City Deals deelden hier hun ervaringen en resultaten.

Zes instrumenten

De slimme stad-deal heeft nu zes concrete instrumenten opgeleverd. Een voorbeeld is de Crowd Safety Manager, een digitwin-dashboard waarmee politie en overheden publieksdrukte kunnen monitoren en uiteindelijk voorspellen. Tijdens de Invictus Games werd de tool technisch getest. Een ander voorbeeld is het afwegingskader Sensordata en Privacy, dat gemeenten helpt om zorgvuldig na te denken over de inzet van sensoren voor dataverzameling.

Nog niet af, maar wel onderweg, zijn een ‘datakookboek’ met uitleg over hoe data te gebruiken in concrete smartcityprojecten en een slimme initiatieventoets. Alle instrumenten komen voort uit werkgroepen waarin partners met verschillende expertises samenwerken.

Wesselink: ‘In onze dealtekst, waarin we met alle partners onze missie en doelstellingen hebben vastgelegd, staat dat we op tijd kijken naar de volgende stap in onze samenwerking. En die stap zetten we nu. Nadat we met de City Deals eerst keken naar onze ‘waarom’, zitten we nu in de fase waarin we kijken ‘hoe’ we onze doelen gaan halen. Met de volgende stappen willen we met alle partners laten zien met welke concrete tools en projecten we precies bezig zijn.’ Volgens Wesselink zijn er al talloze voorbeelden van praktische voorbeelden uit slimme Nederlandse steden. ie moeten nu dus meer zichtbaarheid krijgen.

Showcases

De volgende fase van de twee City Deals draait om het etaleren van ontwikkelde tools in zogeheten ‘showcases’. Deze showcases zijn volgens Wesselink en Reniers concrete projecten en gebiedsontwikkelingen door heel Nederland waarin de ontwikkelde en nog te ontwikkelen instrumenten worden toegepast. Dit moet een volledig beeld geven van de slimste projecten van Nederland. Een netwerk van projecten in de fase van ontwikkeling, aldus Wesselink.

De instrumenten moeten in de showcases bijdragen aan een aantal maatschappelijke vraagstukken, waaronder de woningbouwopgave, klimaatverandering en -adaptatie, mobiliteitsdruk, circulaire economie, gezondheid en inclusiviteit. Over de locaties en invulling van de projecten is nog niet veel bekend, behalve dat enkele ideeën van betrokken partners al als optie op tafel liggen. Wesselink: ‘De komende maanden gaan we met alle partners kijken naar de rol en bijdrage die bij hen past en hoe we dit samen kunnen invullen in de showcases.’

Nieuwe partners

De gemeente Roermond en Brightlands Smart Services Campus zijn de nieuwste partners van beide deals. ‘De gemeente Roermond wil investeren in de nieuwste technieken om het leven van onze burgers efficiënter, comfortabeler, duurzamer en veiliger te maken’, aldus Angely Waajen, wethouder economie, ruimtelijke ordening en volkshuisvesting bij de gemeente Roermond. ‘We willen innoveren met oog voor publieke waarden. De City Deal helpt ons om het zo te organiseren dat we gebruik maken van de kansen die nieuwe technologie biedt, zonder de nadelige effecten.’

Pieter Custers is directeur Business Development van Brightlands Smart Services Campus. De campus biedt ruimtes aan innovatieve AI-startups, en verbindt deze startups in een smartcityecosysteem: ‘Dat doen we binnen verschillende thema’s, waarvan publieke dienstverlening een van de belangrijkste is. Onderzoek en ontwikkeling wordt gedaan in innovatielabs zoals het Public Services Lab en het ELSA lab Armoede en Schulden, en richt zich op maatschappelijke uitdagingen zoals armoedebestrijding, eenzaamheidpreventie, burgerparticipatie en het terugdringen van ondermijning. We geloven in samenwerken en co-creatie en verbinden ons ecosysteem graag met het netwerk van City Deal, om zo nog meer impact te kunnen maken.’

Wesselink noemt de twee nieuwste deelnemers een klassieke win-win. ‘Brightlands Smart Services Campus brengt een heel waardevol netwerk van startups mee en verrijkt daarmee ons netwerk. We weten nu uit eerste hand waar startups op het gebied van govtech, smart city en slim maatwerk mee bezig zijn. En de gemeente Roermond wil echt leren hoe ze kunnen profiteren van de kansen die digitalisering en technologisering bieden, in zowel het fysieke als het sociale domein.’

De kracht van de City Deal-aanpak

Programmamanager Agenda Stad Reniers hoopt dat de instrumenten van de City Deals nu kunnen worden toegepast in bestaande en nieuwe gebiedsontwikkelingen. De kracht van de City Deal-aanpak werd volgens Reniers duidelijk tijdens een bezoek aan het innovatiecentrum van Heijmans, een van de partners van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. De gebiedsontwikkelaar wil groene en leefbare wijken maken, en gebruikt daar slimmestadtoepassingen voor. Reniers: ‘Ze kijken daarbij wat bewoners echt willen en laten slimme toepassingen, daar waar ze iets makkelijker maken of een probleem oplossen, daar een onderdeel van uitmaken.’

De showcases moeten laten zien hoe innovatieve technologische toepassingen kunnen leiden tot groene en gezonde leefomgevingen. Enkele innovaties zijn deelmobiliteit, digitale buurtplatformen en geautomatiseerde ventilatiesystemen. Het Rijk wil deze slimme gebiedsontwikkelingen ondersteunen met de City Deals. Reniers: ‘Daar zetten we ons voor in, en daar past de volgende stap van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ goed in.’