Voor de onlangs gestarte City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen zoekt Agenda Stad een gedreven projectleider voor de werklijn ‘Financierings- en waarderingsmodellen. Als trekker van die werklijn help je circulair en conceptueel bouwen in Nederland verder te ontwikkelen.
Is dat iets voor jou? Lees hieronder de vacaturetekst. We komen graag met je in contact!

Vacature: projectleider Financierings- en waarderingsmodellen

Opdracht 8 uur per week voor looptijd van de City Deal (naar schatting t/m december 2023)

City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen

In de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen werken 60+ partijen aan de versnelling en opschaling van innovaties op het snijvlak van de woningbouwopgave en de transitie naar een circulaire bouweconomie. Daarnaast hebben we een grote opgave om de biodiversiteit te herstellen en om klimaatverandering tegen te gaan door CO₂ vast te leggen en de uitstoot ervan te beperken. De productie van natuurlijke (biobased) bouwmaterialen is een kans om CO₂-uitstoot te ‘vangen’ en (tijdelijk) op te slaan. Daarbij werken we – samen met de partners – toe naar Het Nieuwe Normaal als nieuwe standaard voor circulair bouwen. Alle deelnemende partijen brengen een eigen project en eigen ervaringen in op het gebied van circulair en conceptueel bouwen. Daarbij ligt de focus op drie werklijnen:

1. Biobased bouwmaterialen, om de milieu-impact te verlagen en CO2-opslag te vergroten;
2. Industriële productie van woningbouwconcepten, om versnelling en verdere verduurzaming van de productie mogelijk te maken;
3. Financierings- en waarderingsmodellen, om te zorgen dat circulair en conceptueel bouwen voor partijen aantrekkelijk wordt. 

Specifiek binnen de derde werklijn (Financierings- en waarderingsmodellen) is de uitdaging om samen met de partners van de City Deal stappen te zetten richting andere financierings- en waarderingsmodellen voor circulair bouwen, met expliciete aandacht voor de thema’s uit de eerste twee werklijnen: biobased materialen en conceptuele woningbouw. Daarbij denken wij bijvoorbeeld aan het uitbreiden van het financiële perspectief naar toekomstige levensduren en aan het waarderen van maatschappelijke kosten en baten, zoals de milieu-impact, gezondheid of sociale aspecten.

Meer informatie over de City Deal is te vinden op de City Deal pagina. 

Jouw taken

• Je bent het aanspreekpunt voor alle partijen in de City Deal op het thema van Financierings- en waarderingsmodellen. 
• Je start, samen met de City Deal-partners, (praktijk)onderzoek op en werkt aan het toepassen van nieuwe financierings- en waarderingsmodellen binnen City Deal-projecten. 
• Je voert overleg met banken, overheden, kennisinstellingen en andere externe partijen over kansen, belemmeringen en prikkels om te komen tot een meer circulaire bouweconomie.
• Je bent alert op relevante signalen uit de politiek, samenleving en uitvoeringspraktijk en benut deze op proactieve wijze in jouw werklijn.
• Je signaleert kansen voor ´systeemdoorbraken´ op het terrein van nieuwe wetgeving, financiering, investeringsagenda´s, of afspraken met de markt.
• Je adviseert beleidsmakers van departementen en steden over verbetering van het huidige beleid en regelgeving, waarbij je rekening houdt met maatschappelijke impact, tempo, haalbaarheid en schaalbaarheid.
• Je maakt deel uit van het Kernteam van de City Deal om de verbinding met de andere werklijnen te houden.

Functie-eisen 

• Je hebt een sterke financiële achtergrond en hebt aantoonbare affiniteit met de circulaire economie. Bij de financiering en waardering van een gebouw kijk jij van nature vanuit meerdere perspectieven en heb je kennis van zowel de publieke als private sector.
• Je hebt een goede proces-intelligentie en je kunt je gemakkelijk inleven in verschillende overheids- en marktpartijen.
• Je hebt een proactieve houding en je vervult vanuit de inhoud daadkrachtig een coördinerende rol.
• Je bent duidelijk in de communicatie: je legt makkelijk contact en je kunt plannen en ogenschijnlijk moeilijke financiële inhoud helder toelichten.

Praktisch

• Verwachte tijdsbesteding: 8 uur per week.
• Looptijd: gedurende looptijd City Deal Circulair en Conceptueel bouwen (huidige verwachting: t/m december 2023).
• Invulling: één persoon (en geen team), ook omwille van korte lijnen met andere betrokkenen.
• Vergoeding: in overleg.

Interesse?

Bij interesse vragen we je om in een motivatiebrief in te gaan op de volgende vragen:

• Hoe goed ken jij inhoudelijk het veld van zowel financiering als waardering van vastgoed (met een focus op woningbouw)?
• Wat zijn jouw ervaringen met circulair en conceptueel bouwen?
• Wat is jouw visie op de belangrijkste benodigde veranderingen in financierings- en waarderingsvraagstukken van de woningbouw, vanuit de circulaire en conceptuele ambities?
• Wanneer kijk jij in 2023 tevreden terug op jouw werklijn binnen deze City Deal?

Reageren op deze vacature kan door een motivatiebrief, in combinatie met een CV, toe te sturen aan [email protected]. De deadline voor deze motivatiebrief is zondag 9 mei. Op basis van de ontvangen brieven maakt het projectteam een selectie van enkele partijen. Met deze partijen zullen we een verdiepend gesprek voeren, op basis waarvan de keuze voor een projectleider gemaakt zal worden. Voor vragen over de vacature kun je contact opnemen met Steven Kroesbergen (Dealmaker Agenda Stad) via: [email protected] 

Meer over City Deals

City Deals zijn thematische samenwerkingen waarin gemeenten, Rijk, private partijen, kennisinstellingen en andere organisaties op basis van gelijkwaardigheid werken aan innovatieve oplossingen voor complexe stedelijke opgaven. Gedurende de looptijd van drie tot vier jaar wordt experimenteerruimte gezocht en benut om waardevolle inzichten op te doen die belangrijke input vormen voor nieuw landelijk of stedelijk beleid. City Deals zijn een initiatief van het interbestuurlijke programma Agenda Stad dat in 2015 door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontwikkeld is. Inmiddels zijn 27 City Deals ondertekend rond diverse multidisciplinaire vraagstukken, zoals elektrische deelmobiliteit, maatwerk in het sociaal domein, klimaatadaptatie en stedelijk voedselbeleid.

Op dinsdag 9 maart 2021 vond de vijfde themasessie plaats van de Community of Practice. Informeel – al weten we sinds de presentatie van Suzanne Potjer in de COP-bijeenkomst van 18 december dat alles rond City Deals een mix is van formeel en informeel. Zo ook nu, want hoewel de sessie geen strakke agenda kende en was aangekondigd als ‘leuten rond de koffieautomaat’, duurde het niet lang voor de aanwezige CoP’ers de inhoud indoken. Moderator Henk Jan Bierling kondigde dan ook aan dat het ‘tamelijk ongestructureerde programma strak was voorbereid’.

Als inspirator voor deze bijeenkomst, die vooral bedoeld was om betrokkenen bij City Deals de kans te geven open hun ervaringen te delen en vragen te stellen, beet Jan-Willem Wesselink van de City Deal Een Slimme Stad het spits af. Jan-Willem vertelt dat deze City Deal zich vooral richt op digitalisering en technologisering en dat hij is benieuwd of andere projectleiders en dealmakers raakvlakken met dit thema zien vanuit hun City Deal. Martine de Vaan van de City Deal Ruimte voor Lopen laat meteen weten dat er in haar deal veel speelt rond het verzamelen van data over lopen. Die data zijn erg belangrijk voor de deal, maar tegelijkertijd is er hier binnen de deal weinig expertie over. Als voorbeeld noemt Martine het bedrijf E-routes dat routes voor je maakt op basis van het startpunt waar jij je op dat moment bevindt. De voorgestelde routes zijn echter vaak nog niet erg goed en Martine denkt dat dat beter moet kunnen.

Blij blijven

Het woord is vervolgens aan Regien van Adrichem, die we van harte welkom heten als kersvers projectleider na de ondertekening van de City Deal Energieke Wijken op 4 maart. Frank is benieuwd of de City Deal slaagt in de transitie van de zoektocht naar de juiste partners en samenwerking naar het ‘productief maken’ van de deal. Regien schetst dat partijen staan te trappelen en haar nu al benaderen met vragen als ‘hoe gaan we dit aanpakken’ en ‘wanneer gaan we aan de slag’. Jan-Willem herkent dit enthousiasme van partners. Hij denkt dat het belangrijk is om te blijven luisteren als je veel partners hebt. En om blij te blijven. “Want als je zelf blij blijft, blijft de rest ook blij.”

Henk Jan vraagt aan Annefleur Siebenga hoe de City Deal Eenvoudig Maatwerk operationeel geworden is. Deze City Deal zit echter uiteraard in een heel andere fase. De City Deal nadert na een jaar verlenging de voltooiing en de vragen die daar spelen zijn meer ‘hoe zorg je dat er straks nog dingen doorgaan zonder begeleiding’ en ‘hoe laat je een mooie constructie achter’. Annefleur denkt dat nieuwe ideeën vanuit de gemeente moeten worden opgepakt. “Want als zij het niet dragen, dan werkte het niet.” Maar om gemeenten in de actiestand te krijgen, moet je goed weten wat er speelt in die gemeenten en dat verbinden.

Jan-Willem schetst dat de City Deal Een Slimme Stad in gesprek is met het NEN en het CROW. Deze partijen borgen normen en maken afspraak over het beheer van de openbare ruimte. Dit kunnen interessante partijen zijn om de inzichten uit een City Deal te borgen. Maar voor het borgen van het opgebouwde netwerk, denkt hij bijvoorbeeld aan het oprichten van een stichting. Voor Annefleur is het in ieder geval belangrijk dat er nu over deze vraagstukken wordt nagedacht, voor het te laat is. Frank Reniers vindt het interessant wat er over normen gezegd wordt Kijk bijvoorbeeld naar de woningbouwopgave. Als je niet slim nadenkt over de normen en een miljoen huizen bouwt, heb je een gebied ter grootte van België nodig voor parkeerruimte.

Annefleur en Marc Noordhoek van de City Deals Lokale Weerbaarheid Cybercrime en Zicht op Ondermijning, denken na over modelverordeningen van de VNG. Die worden namelijk door zo’n 90 procent van de gemeenten overgenomen.

Eend

Martine de Vaan, die hard haar best moet doen om zich verstaanbaar te maken door de enthousiaste eenden die zij tegenkomt terwijl ze al wandelend vergadert, zegt dat Ruimte voor Lopen ook is aangehaakt bij CROW. Ze schetst echter dat het CROW andere processen heeft en zich meer richt op draagvlak, op consensus. Dat is niet het doel van de City Deal, want daar hoeft geen oplossing bedacht te worden die door alle gemeenten in Nederland wordt overgenomen. Dus daar zit wat spanning op.

Henk Jan vraagt hoe Suzanne Potjer dit alles beluistert. Zij bepleitte de vorige keer de dynamische kwaliteit van City Deals. Dit gepraat over normen, is dat niet meer een statische kwaliteit? Zeker, vindt Suzanne, maar het gaat immers om de mix – van het formele en het informele!

Marc Noordhoek vertelt dat een aflevering van Zondag met Lubach waarin quotes van kamerleden het gebrek aan ICT-kennis in de politiek aangaven, de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime helpt. Zo zijn er nav de uitzending verschillende initiatieven gestart om de ICT-kennis in de Kamer bij te spijkeren. Marc moet zich verontschuldigen: hij is druk bezig met de COVID19-testprotocollen voor de stembureauleden van de Tweede Kamerverkiezingen.

Meervoudige waarde

Henk Jan geeft het woord aan Willemien Vreugdenhil, die een spannende week heeft: over twee dagen, op donderdag 11 maart, wordt de City Deal Impact Ondernemen ondertekend! Willemien legt uit dat de City Deal gaat over het creëren van meervoudige waarde. “Al sinds de Club van Rome wordt er gesproken over het creëren van maatschappelijke waarde in het ondernemen, maar de marketing heeft toch vaak de overhand.” Impact ondernemers zijn nu veelal ‘profeten’ die die maatschappelijke waarde erkennen, maar gelukkig is brede welvaart nu als belangrijk politiek speerpunt benoemd.

Henk Jan is benieuwd naar de partners in de City Deal. Waar te beginnen? Willemien vertelt dat en recordaantal van maar liefst 80 partners de City Deal ondertekenen! Daaronder EZK, de Rabobank, het UWV, RVO, de Universiteit Utrecht en veel impact ondernemers. En, voegt Farida toe: de volledige G4! We wensen Farida en Willemien succes met de ondertekening donderdag. We gaan door naar de breakout-sessie, maar niet voordat Henk Jan eerst de nieuwe Agenda Stad-collega, trainee Anne Kurstjens heeft voorgesteld. Zij zal onder andere helpen met de ondersteuning van de City Deal Impact Ondernemen. Ook Annefleur Siebenga heeft leuk nieuws: ze is sinds vorige week coördinator van het Netwerk Kennissteden Nederland dat nauwe banden heeft met de City Deal Kennis Maken! Dus wellicht zullen we ook vanuit die hoedanigheid de komende tijd meer van haar horen.

Break-out

In de breakout-sessies wordt in kleinere groepen verkend waar dwarsverbanden en koppelkansen liggen tussen City Deals, in de inhoud of de werkwijze. In een van de breakout-sessies stelt Geert Robroek zich voor, hij loopt een maand mee bij Agenda Stad in het kader van zijn opleiding bij de NSOB. Hij doet onderzoek naar leren tussen dealvormen en bouwt voort op het onderzoek Leren Institutionaliseren. Ook Irene Bronsvoort van de Urban Futures Studio stelt zich even voor, omdat zij voor Geert een nieuw gezicht is. Irene vertelt over haar onderzoek naar burgerbetrokkenheid bij de energietransitie en bij nieuwe bestuursvormen. Ze vertelt over de Nederlandse Hogeronderwijspremie van 800.000 euro die de ‘Mixed Classroom’ over Futuring van UFS onlangs gewonnen heeft! Daarmee gaat UFS kijken of futuring ook op andere plekken georganiseerd kan worden.

Farida vertelt als alumnus van de Mixed Classroom dat het samenwerken met verschillende partijen dat je daarin doet, ook terugkomt in haar dagelijks werk. De Mixed Classroom helpt je daarin. En het confronteert dat je ook weer eens met het feit dat je vanuit beleid vaak op een andere manier naar de werkelijkheid kijkt dan vanuit de wetenschap gebeurt. Farida gaat ook nog wat dieper in op de City Deal Impact Ondernemen. De uitdaging is om met maar liefst 80 partners wendbaar te blijven. Daarom is de deal langs drie sporen ingedeeld en elk spoor heeft een trekker die met de projectleider zorgt dat de acties uit het Plan van Aanpak goed worden opgepakt. Ze merkt in de breedte ook dat in nieuwe deals de partners er doorgaans van begin af aan de schouders onder willen zetten. Frank Reniers geeft aan dat dat ook het belangrijkste is: niet zozeer de hoeveelheid partners, maar de drive van de partners om te participeren. Rogier van der Wal van Platform31 herkent dit van de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen: men is gedreven, maar er is ook steeds meer ondersteuning nodig om al het werk gedaan te krijgen. Wat betekent dit voor de doorontwikkeling? Farida geeft aan dat dit één van de redenen is voor de werkwijze in drie sporen die de City Deal Impact Ondernemen hanteert.

Irene vraagt zich af waarom de City Deal Impact Ondernemen nu zo succesvol van start gaat, terwijl de totstandkoming vorig jaar nog moeizamer ging. Farida denkt dat het door de politieke wind komt: de huidige staatssecretaris is meer begaan met maatschappelijk ondernemen.

De breakout-sessie wordt afgerond en er wordt centraal verder gesproken over de City Deal Impact ondernemen. Willemien Vreugdenhil wil sociaal ondernemers uitdagen om ‘influencer’ te zijn en geen slachtoffer. Belangrijk is ook de brug naar ondernemers voor wie maatschappelijke waarde een secundair belang is. “Iedereen mag aanhaken, ook als je een grote corporatie of vervuiler bent. Iedereen denkt vanuit zijn eigen vertrekpunt mee over impact.”

Op tenen staan

Ron Sint Nicolaas, projectleider van de naar eigen zeggen ‘redelijk onzichtbare’ City Deal Woningabonnement, vindt zichzelf geen held in het organiseren van netwerken. Dat verhoudt zich soms ook lastig tot het tegen de stroom in roeien – wat soms ook moet gebeuren om iets voor elkaar te krijgen. Hij constateert dat er nu veel mensen zijn die geen lening kunnen afsluiten – ondanks mooie beloftes. “Dan moet je soms op tenen gaan staan.” Ron haalt veel inspiratie uit jonge mensen. Een leidinggevende noemde hem ooit ‘naïef’. Misschien is dat zo, denkt Ron, maar daardoor ziet hij wel mooie dingen die een ander niet ziet. Gevraagd naar de looptijd van de deal antwoord Ron ‘geen idee, zodra het geregeld is en de wetgeving is aangepast’. Hierop start Evan Schaafsma, de communicatieadviseur van Agenda Stad, spontaan een fanclub voor Ron. Tot slot zegt Ron nog: ‘als het niet meer formeel een City Deal is, gaan we informeel verder. Op een gegeven moment moet je vergeten dat het een City Deal is; het moet ‘business as usual’ worden.”

Jan-Willem Wesselink koppelt terug dat hij een leuk gesprek in de breakout had met Annefleur, over kansen om elkaar te versterken in het thema ‘Smart en sociaal’. Frank gooit nog eens in de groep hoe anderen denken over een effectieve aansturing van grote City Deals, als het moeilijk wordt om iedereen bij de voornaam te kennen. Jan-Willem Wesselink herkent uit Een Slimme Stad: het is een zoektocht. Op het thema van deze City Deal kun je met meer partners nu eenmaal meer impact hebben. Door alle partners een financiële bijdrage te laten betalen, filter je al op motivatie. Iedere werkgroep in de deal heeft een werkgroepsecretaris. Dat zijn vaak jongere mensen, want daarvan wordt meer ‘gepikt’. Ook is er voor elke werkgoep een online werkomgeving. “We hebben dus heel erg over proces en structuur nagedacht, maar je moet ook accepteren dat je nooit helemaal grip hebt.” Zijn collega Wendolijn Beukers vult nog aan dat het belangrijk is om de persoonlijke component erin te houden.

Regien van Adrichem zou graag ‘de wondere wereld van de Rijksoverheid’ eens agenderen voor een themasessie van de CoP. In gesprek met Willemien en Wendolijn bleek dat het nog grotendeels ongrijpbaar voor hen is hoe het bij departementen werkt.

Ideeën vervolgsessies

Dat is voor Henk Jan een mooi bruggetje naar Jurian Strik, die met Suzanne Potjer heeft meegeschreven en ideeën voor vervolgsessies heeft verzameld. Themasessies zoals

• ‘Werksessie ‘van pilots tot structurele borging’
• ‘City Deals zonder zijwieltjes’: Mede nav opmerkingen Ron: hoe kom je tot een City Deal die eigenlijk geen City Deal meer hoeft te zijn. Hoe kun je na de looptijd door zonder de ‘zijwieltjes’ van het label City Deal?
• ‘Masterclass: benutten van formele structuren’: Sluit aan op de vraag van Regien en ook eerder met Jan-Willem besproken: meer aandacht voor leren begrijpen hóe een ministerie werkt om zo sneller en beter tot City Deals te kunnen komen
• ‘Projectleider buddy-meeting’: Het koppelen van ‘senior’ projectleiders aan beginnende projectleiders van City Deals
• ‘City Deals bij de koffieautomaat, part II’: Omdat deze sessie nu al door iedereen als zeer nuttig beleefd wordt!

Regien is van het doorpakken: ze vindt het buddy-systeem interessant, maar ‘dat kunnen we ook gewoon dóen in plaats van er een themasessie over houden!’ Geert vraagt zich af of het ook zou kunnen helpen om de verschillende deal-aanpakken (dus ook die van bijv. Regio- en Woondeals) aan elkaar te linken. Want Geert herkent veel vraagstukken uit de andere dealaanpakken. Dus niet alleen binnen deze CoP maar ook mét de andere dealsoorten leren. Misschien zijn er zo toch kansen om samen voldoende massa te creëren om de werkwijze van de overheid meer te kantelen. Jan-Willem vindt dat interessant omdat dat ook inzichten kan opleveren in grotere samenwerking. Zo moet hij in het kader van een Europese TSI-subsidie ineens gaan uitvogelen hoe ‘Europa’ werkt!

Henk Jan grijpt in, als ‘opper-barista’: de tijd is op! Hij ziet blije gezichten en concludeert dat deze opzet voor een sessie goed bevallen is. Celestine, Jurian en Suzanne worden bedankt voor het ‘op hun handen’ zitten bij het maken van het programma, waardoor deze ruimte ontstond. De volgende CoP-bijeenkomst is op 15 april en staat in het teken van Verbeelding. Mochten er al mooie beelden bij je opkomen, deel die dan gerust met toelichting in de PleinBZK-groep!

De City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen, een samenwerkingsverband van overheden, bouwondernemingen, kennisinstellingen en koepelorganisaties, is in een klap meer dan twee keer zo groot geworden. Maar liefst 49 nieuwe deelnemers gaan met de ondertekening bijdragen aan de betaalbaarheid, de verduurzaming en de voortgang van de bouwagenda.Het bijtekenmoment vond plaats op 8 april tijdens de online Innovatie Expo. Met de nieuwe partners komt het totale aantal deelnemers op 87.

Gertjan de Werk, projectleider City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen is trots. “Met het bijtekenen van al deze nieuwe deelnemers is dit ineens de grootste City Deal ooit. Met zo veel gemotiveerde partners die met hun verscheidenheid aan kennis in deze deal samenkomen gaan er mooie dingen gebeuren!”

Kansen

Rosemarie Bastianen, directeur Ruimte en Leefomgeving bij ‘founding partner’ BZK verwelkomt de nieuwe deelnemers. “Zowel de woningbouwopgave als gebruik van biobased materialen vragen om een enorm ruimtelijk beslag. We zien veel meekoppelkansen in deze City Deal voor ruimte en leefomgeving. Met het enthousiasme voor samenwerken in deze City Deal kunnen we integraal verder komen.”

Goede wil

De motivatie bij de deelnemers aan deze City Deal is groot. Volgens directeur Rutger Sypkens van Dura Vermeer ontbreekt het de sector niet aan goede wil. “Onze sector barst van de innovatie. We willen graag samen optrekken en ondernemen om sneller en circulairder te realiseren. Binnenstedelijk maar ook zeker aan de randen zijn locaties nodig om door te pakken.” Hij hoopt dat dit proces dankzij het succes van deze City Deal versneld kan worden.

Forse opgaven

De komende jaren moet een miljoen woningen gerealiseerd worden om aan de vraag naar woonruimte te kunnen voldoen. Tegelijk staan we voor de opgave om dit circulair en klimaatneutraal te doen, met hernieuwbare grondstoffen en reductie van CO2 en stikstof. De centrale ambitie van de deelnemers in deze City Deal is dan ook om van de bouwsector een drijvende kracht te maken voor de circulaire economie.

Volgens BZK-directeur Woningbouw Marja Appelman zal er de komende jaren veel moeten veranderen in de manier waarop er gebouwd wordt en de materialen waarmee dat gebeurt. “We moeten niet alleen kijken naar waar we woningen bouwen, maar ook hoe we zorgen voor betaalbare en duurzame versnelling hiervan. Aangemoedigd door de motie van Eijs/Dik Faber hebben wij daarom gezorgd voor een actieprogramma ter bevordering van circulair, conceptueel en industriële bouw.”

Innovaties

Gezamenlijk gaan de partners aan de slag met industrieel, demontabel en biobased bouwen. Er wordt gezocht naar nieuwe waarderingsmethoden om circulair en demontabel bouwen betaalbaar en financierbaar te maken. Zo draagt de bouwsector bij aan een duurzame toekomst voor Nederland en zorgen innovatie en duurzame bouwtechnieken voor een waardevolle gebouwvoorraad.

Deze City Deal laat zien dat circulair en conceptueel bouwen bijdragen aan de betaalbaarheid en de voortgang van de bouwagenda. Bovendien kan het een positieve impuls aan ons landschap geven en helpen klimaatverandering tegen te gaan.

Gertjan de Werk is hoopvol. “Er kan al zoveel, nu moeten we de pilot fase voorbij. In deze City Deal gaan we toepassen wat we al weten en daarmee voor een enorme opschaling van circulair bouwen zorgen. Aan de innovaties en ambities zal het niet liggen.”

Deelnemers

Deze partijen hebben zich op 8 april aangesloten bij de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen:

Steden: Venlo, Alphen aan den Rijn, Eindhoven, Amersfoort, Boxtel, Dordrecht, Zaanstad, Purmerend en Amsterdam.
Provincies: Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland, Overijssel, Utrecht.
Overige partners: Centrum Hout, Groen Ontwikkelfonds Brabant, Biobased Creations, Bouwend Nederland, MVO Nederland, BTIC, Brickton, Gebiedsontwikkelaar AM, A.S.R. real estate, Blue City, Rabobank, Trivire, Buro Kade, Chainable, De Sleutels, Ons Doel, Duwo, Portaal Leiden, Healthy Homes, TNO, SVH, The New Block, Treeport, Stichting Probos, Koopmans Bouwgroep, Parteon, Coup-Group, Rijksvastgoedbedrijf, Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling, Woonbron, Pioneering, NEPROM en Samenwerkingsverband Lente, Synchroon en Living Lab 040.

Founding partners:

Steden: Leiden, Den Haag, Almere, Utrecht, Leeuwarden, Nijmegen
Provincies: Zuid-Holland, Flevoland
Rijksoverheid: LNV, BZK (BFR, B&E, R&L, WB), I&W
Private Partijen: Dura Vermeer, Van Wijnen, BAM, Bouwfonds Property Development (BPD), ASN Bank, Madaster Services Netherlands, Sustainer Homes, Sweco Nederland, ITMOOS, New Horizon, Urban Climate Architects, Finch Buildings, Cepezed projects, Rc Panels
Kennisinstellingen: Universiteit Utrecht (Urban Futures Studio), Hogeschool van Amsterdam, TU Delft (The Green Village) en de Hogeschool Utrecht
Netwerkorganisaties: Platform31, Cirkelstad, De Bouwcampus, Stichting C-creators, iCircl, Netwerk Conceptueel Bouwen, Holland Houtland, Dutch Green Building Council
Vereniging van Woningcorporaties: Aedes

Steeds meer ondernemers leveren met hun werk een positieve maatschappelijke of ecologische bijdrage. Deze ondernemers noemen we ‘impact ondernemers’. Zij zetten zich bijvoorbeeld in voor kansen voor mensen met een beperking, afvalvermindering of armoedebestrijding in wijken. Deze ondernemers lopen in de praktijk echter tegen verschillende drempels aan. Zo ervaren ze de wet- en regelgeving van de overheid vaak als ingewikkeld.

De City Deal Impact Ondernemen wil deze obstakels verminderen en zo impact ondernemen bevorderen. Dat doet de City Deal door ondernemers op meerdere manieren te ondersteunen. Zo bouwen de partners in de City Deal aan een netwerk met andere ondernemers en beleidsmakers, wordt er onderzoek verricht en kennis gedeeld en biedt de City Deal ondersteuning bij het professionaliseren van de onderneming. Ook wordt er gewerkt aan een beter beleid voor ondernemers. De City Deal Impact Ondernemen wordt op donderdag 11 maart tijdens de Online Global Goals gemeenten Meet-up van de VNG gelanceerd.

Het moment en de plek van de lancering zijn niet toevallig. Projectleider Willemien Vreugdenhil van de City Deal: “In de City Deal Impact Ondernemen richten we ons samen met gemeenten, provincies, Rijk en impact ondernemers op het realiseren van een duurzame en inclusieve betekeniseconomie. Een economie die invulling geeft aan de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de SDG’s.”

De City Deal richt zich op het versterken van het impact ecosysteem, door netwerkvorming te stimuleren, verdienmodellen op maatschappelijke opgaven te ontwerpen, in te zetten op doorgroei en opschaling van impact ondernemers en door financieringsstromen voor impact ondernemers toegankelijker te maken. Daarbij wordt bewust ingezet op samenwerking tussen impact first ondernemers en impact second ondernemers, die met hun bedrijf graag een maatschappelijke bijdrage willen leveren, omdat beide perspectieven elkaar veel te bieden hebben.

De City Deal volgt hierbij drie sporen:

1. Het Overheidsorganisatie-spoor (‘licence to break’): Het doorbreken van het ‘kastje naar de muur’-gevoel van ondernemers door vanuit gemeenten te werken met een makelaarsteam met mandaat dat afdelings- en domeinoverstijgend werkt om samen met impact ondernemers maatschappelijke doelen te realiseren.

2. Het loket- en netwerk-spoor (‘connecting the dots’): Het vergroten van de bekendheid van bestaande regelingen en ondersteuning bij impact first ondernemers en het vergroten van de kennis over impact ondernemen bij het reguliere MKB. Dit gebeurt door netwerken van impact ondernemers te versterken, bestaande nationale en regionale loketten en MKB-netwerken te verbinden en samenwerking tussen impact ondernemers en het reguliere MKB te bevorderen.

3. Het financiële spoor (‘It takes two to tango’): De toegang tot financieringsstromen vanuit overheidsfondsen zichtbaar en toegankelijk maken voor impact first en impact second ondernemers, o.a. door in te zitten op resultaatfinanciering. Zo komen twee partijen samen tot een mooie ‘tango’: de impact ondernemers worden ondersteund bij het indienen van goed onderbouwde aanvragen en de fondsen zien hoe in de praktijk invulling gegeven kan worden aan maatschappelijk verantwoord opdrachtgeverschap.

Dat impact ondernemen een prominent thema is dat kansen biedt, blijkt wel uit het recordaantal deelnemende partijen: maar liefst 80 partijen verenigen zich in deze deal – gemeenten, provincies, ministeries, uitvoeringsorganisaties, kennisinstellingen, intermediairs, financiers, adviesbureaus en natuurlijk impact ondernemers. Een volledig overzicht is  terug te vinden op de City Deal-pagina op AgendaStad.nl, waar je meer leest over deze deal. Samen zetten de partijen zich de komende drie jaar in deze City Deal in voor het ondersteunen van ondernemers die bijdragen aan een brede welvaart in de samenleving.

Over de SDG’s

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen of Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn 17 door de Verenigde Naties benoemde doelen om de wereld een betere plek te maken in 2030. Ze vormen een mondiaal kompas voor uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis. Lees meer over de SDG’s op SDGNederland.nl.

Over City Deals

City Deals zijn een bestuurlijke innovatie, geïnitieerd door het programma Agenda Stad. In City Deals werken verschillende overheden met elkaar en met maatschappelijke partners en private partijen aan innovatieve oplossingen voor complexe stedelijke vraagstukken. Deze samenwerking stimuleert begrip, ontkokering en kennisuitwisseling en biedt experimenteerruimte en onderbouwing voor aanpassing van wet- en regelgeving. De City Deal-aanpak is in diverse onderzoeken van onder andere het Planbureau van de Leefomgeving, de NSOB en de Universiteit Utrecht geroemd als krachtig voorbeeld van bestuurlijke innovatie. In 2019 werd aan City Deals een Best Practice-certificaat toegekend tijdens de European Public Sector Awards.

De City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal, is op donderdag 4 maart feestelijk gelanceerd tijdens het Congres Aardgasvrije Wijken. In een themasessie die volledig in het teken stond van de City Deal, ging gespreksleider Henk-Jan Bierling in gesprek met een aantal koplopers in de City Deal. Projectleider Regien van Adrichem schetste de opgave die aan de City Deal ten grondslag ligt: “Voor veel mensen in kwetsbare wijken maakt de energietransitie geen deel uit van hun mindset. Zij hebben andere zorgen aan hun hoofd, zoals: heb ik morgen genoeg te eten?” Natuurlijk moeten we ook daar oog voor hebben en daarom is het van belang dat we in deze City Deal de energietransitie en sociaal-maatschappelijke vraagstukken zoals werkgelegenheid, opleidingskansen, armoede en gezondheid, in samenhang oppakken.”

Volgens haar is de vorm van een City Deal, waarin Rijk, gemeenten en maatschappelijke en private partners samenwerken, hier bij uitstek geschikt voor. “De energietransitie en de leefbaarheid in wijken zijn primair vraagstukken van gemeenten, dus die zijn onmisbaar in deze samenwerking. Het Rijk is belangrijk omdat departementen kunnen helpen om een doorbraak te forceren of om experimenteerruimte te bieden aan gemeenten en andere partners. De maatschappelijke en private partners helpen bij het signaleren van de behoefte én het bedenken van slimme oplossingen. Daarom is juist die samenwerking belangrijk.

Geen praatcircus

De City Deal, zo vertelt Van Adrichem, kent een looptijd van drie jaar. En daarin worden de mouwen opgestroopt, want ‘niemand zit te wachten op een praatcircus’. Er staan vier werklijnen centraal in de City Deal: kansen creëren voor kwetsbare huishoudens, mogelijkheden om werk en opleidingen te creëren gelieerd aan de energietransitie verzilveren, particuliere eigenaren stimuleren en de openbare ruimte verbeteren met behulp van de energietransitie.

Deelnemers aan de online themasessie kregen vervolgens een introductievideo te zien, waarin de opgaven van de City Deal centraal staan.

Daarna ging Henk Jan Bierling in gesprek met partners in de City Deal: programmamanager Aardgasvrij van de gemeente Rotterdam Bert Vos, strategisch bestuursadviseur van de gemeente Arnhem Hans van Ammers en Reinier Romijn van het programma Aardgasvrije Wijken van BZK. Van Ammers zegt dat de energietransitie een eerlijke transitie moet zijn die je samen met de bewoners doet. Daarom is het belangrijk om bewoners de transitie als kans te herkennen, niet alleen voor het verlagen van de energierekening maar ook voor verbetering van hun sociaal-economische positie. Van Amstel erkent dat de overheid niet altijd als betrouwbare partner gezien wordt, wanneer bewoners benaderd worden over de energietransitie. “Maar als je in het contact kunt laten zien hoe je hen kunt helpen, dan denken veel bewoners ‘die gemeente is helemaal zo gek nog niet’.

Bert Vos vindt het belangrijk om de energietransitie niet als doel op zich te zien maar te kijken hoe deze opgave kan bijdragen aan betere wijken voor Rotterdammers. “Het is belangrijk om meerwaarde te bieden voor de stad en met de City Deal daar bij te dragen waar de mensen van wakker liggen, zoals werk of gezondheid.” Hij schetst als voorbeeld een wijk waar een aantal flats aardgasvrij gemaakt worden. Dit is onderdeel van een renovatie waarbij de flats tevens geschikt gemaakt worden voor langer thuis wonen. Zo komen meerdere opgaven samen. “En deze bewoners kunnen weer ambassadeurs worden voor de transitie in de rest van de wijk.” Romijn zegt dat de eerste ronde Proeftuinen van Aardgasvrije Wijken het inzicht heeft opgeleverd dat je meer ‘adaptief moet schakelen’. “Je kunt niet alleen bij mensen aankomen met ‘we willen deze week van het aardgas af.” De energietransitie is de aanleiding om met bewoners in gesprek te gaan. Eenmaal achter de voordeur is het zaak de dagelijkse zorgen van bewoners mee te nemen in je opgave.

Spanning tussen termijnen

Vos sluit zich hierbij aan: “Ook in Rotterdam was de energietransitie een aanleiding om bij mensen langs te gaan. Maar vaak gingen er mensen van Frontline mee om aandacht te hebben voor schuldsanering en als mensen dat op prijs stelden samen het huishoudboekje door te nemen.” Bierling constateert spanning tussen de termijnen van de vraagstukken: de energietransitie is een grote opgave met een stip aan de horizon, de klimaatdoelstellingen van 2045. De sociale vraagstukken vragen vaak om een dringende oplossing. Hoe kan je ondanks de verschillen de opgaven toch verbinden, ook binnen je eigen organisatie? Dat is een fikse opgave, weet Van Ammers. “De wil is er wel, maar er zijn ook grote verschillen tussen het sociale en fysieke domein. Daarom is de lerende aanpak van de City Deal ook zo waardevol. Je kijkt naar hoe regel ik het binnen mijn eigen organisatie, hoe vertaal ik het naar andere organisaties en hoe kom ik samen met alle partners tot waardevolle inzichten?” Moeilijk dus, maar niet onmogelijk. Van Ammers: “Als het makkelijk zou zijn, dan zouden we het al lang doen. Maar de kansen liggen voor het oprapen!”

Vos wil de verbinding met werkgelegenheid maken: hoe kan de energietransitie – op korte termijn – banen of opleidingskansen opleveren? Van Ammers ziet kansen om energiecoaches uit te wijk in te zetten, of mensen op te leiden tot zonnepaneel-leggers. “Maar opleidingen moeten aansluiten op het niveau van de bewoners. Je moet je aanbod klaar hebben liggen als bewoners zich melden en ze niet vragen om over een half jaar terug te komen.” Romijn meent dat het ook zaak is om de talenten te benutten van jongeren die school hebben verlaten. “We kunnen ook hun talent benutten zonder dat ze per sé weer de schoolbanken in moeten.”

Niets doen is veel duurder

Bierling signaleert dat ook particuliere woningeigenaren een aandachtspunt zijn in de energietransitie. Vos beaamt dit en geeft aan dat een betere wijk en woning in het belang zijn van bewoners en dat ze er daarom stap voor stap in meegenomen moeten worden. Dat kan door samenhang aan te brengen, bijvoorbeeld door verduurzaming mee te nemen in de onderhoudsplannen van VVE’s. Van Ammers constateert dat sommige mensen met veel moeite een corporatiewoning hebben kunnen kopen en nu moeite hebben de energiekosten te betalen. Daarnaast is het belangrijk om het idee los te laten dat verduurzaming niets kost. Romijn: het gaat niet alleen om de portemonnee van de individuele burger, maar ook om die van de maatschappij als geheel. De kosten zijn vele malen hoger als we niets doen. Bierling wijst tot slot op koppelkansen met het Volkshuisvestingsfonds.

Daarna is het woord aan programmamanager Agenda Stad Frank Reniers, wethouder Mike van der Geld van ’s Hertogenbosch, bestuurder Ger Peeters van Wonen Limburg en projectleider Regien van Adrichem. Peeters geeft aan dat de verbinding tussen energietransitie, verduurzaming en de portemonnee van bewoners aanleiding was om mee te doen met de City Deal. Volgens Peeters ervaren bewoners dat gemeente en corporatie ‘op afstand staan’. “Er is wederzijds vertrouwen nodig. Dat bereik je bijvoorbeeld met energiecoaches uit de wijk die het gesprek aangaan met hun buren en, doordat ze in de wijk wonen, ook betrokken blijven als de woningen van het aardgas af zijn.” Hij bepleit ook creatieve opleidingsvormen zoals ‘crash coursses’ zodat werkzoekenden snel aan de slag kunnen. Van der Geld vindt het belangrijk dat je een integrale aanpak hanteert omdat je dan maar één keer hoeft ‘aan te bellen’: “Mensen ervaren het soms als ‘lastig vallen’ en denken dan ‘ik heb al genoeg problemen’. Zorg daarom dat je zo weinig mogelijk ‘poppetjes’ laat aanbellen en stel het perspectief van de bewoner centraal!”

Peeters vult aan dat je bewoners vroegtijdig moet betrekken, ‘niet als de tekeningen al af zijn’. Van der Geld heeft zelf ervaren dat in ’s Hertogenbosch de onderlinge samenhang in wijken vergroot kan worden door de energietransitie. Vaak gebeurt dat nog in de vorm van gezamenlijk een vuist vormen tegen de gemeente, maar hij vindt het signaal ‘gemeente, jullie bepalen het tempo. Laat ons ook meedoen’ belangrijk.

Van puzzelstuk naar crossovers

Frank Reniers geeft aan dat hij juist aan deze City Deal veel waarde hecht omdat er niet alleen aandacht is voor de energietransitie, maar ook voor andere grote opgaven, zoals gezonde en inclusieve steden. “Juist de mensen in kwetsbare wijken moeten we meenemen, bijvoorbeeld door samenhang tussen sociale wijkteams en energieteams. Ja, dat is complex. Maar hoe we dit het beste kunnen doen, gaan we leren in deze City Deal.” Hij omschrijft City Deals als een proces waarbij ministeries, steden en partners samen een puzzelstuk op tafel gooien. “Zo wil het ministerie van OCW banen en opleidingen creëren. BZK richt zich op de verduurzaming. Iedereen legt iets op tafel en samen kom je tot een werkende aanpak. Het mooie is dat deelnemers daardoor beter begrijpen wat er nodig is. Bij sociale vraagstukken moet je niet aankomen met een termijn als 2050. Om dat te kunnen begrijpen moet je met elkaar in gesprek. In deze deal gaan we op zoek naar crossovers. Dat kan alleen als je elkaar goed begrijpt.

Van Adrichem benadrukt de kracht van de City Deal als rijke leeromgeving. “Behalve dat je interbestuurlijk gaat samenwerken, kun je ook veel van elkaar leren. Misschien is er een stad die een succesvolle aanpak heeft ontwikkeld die ook elders werkt. Natuurlijk kunnen we niet met de energietransitie ineens alle andere problemen oplossen. Dat zou ok geen recht doen aan de teams die zich daar al een tijd voor inzetten.

Bierling vraagt wat de deelnemers over drie jaar bereikt willen hebben. Peeters geeft aan dat hij hoopt dat de wijk in Weert waar de transitie nu wordt ingezet over drie jaar goede resultaten heeft bereikt, zowel op de energiekant als de sociale kant. En dat alle partijen van elkaar geleerd hebben en experimenteerruimte gevonden en gekregen hebben. Van der Geldt hoopt dat hij enthousiasme over de aanpak zal tegenkomen in wijken in ’s Hertogenbosch waar de gemeente aan de slag is met de transitie.

Tot slot van de bijeenkomst wordt de bekrachtigingsvideo vertoond waarin verschillende bestuurders die deelnemen aan de City Deal toelichten waarom zij graag meedoen aan de City Deal. Hiermee is de City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal, officieel van start! Projectleider Regien van Adrichem is trots op de mooie woorden van de bestuurders en zegt dat de energie op ambtelijk niveau net zo groot is. Partijen die met dezelfde energie de koppeling tussen deze opgaven willen bewerkstelligen zijn welkom om nog aan te sluiten!

Lees meer over de City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal.